Айдарбек тулепов ислом


' 2 8 Ислом динидаги фикхий мазх,аблар


Download 7.76 Mb.
Pdf ko'rish
bet14/193
Sana16.11.2023
Hajmi7.76 Mb.
#1781476
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   193
Bog'liq
86. ИСЛОМ ВА АКИДАПАРАСТ ОКИМЛАР

' 2 8


Ислом динидаги фикхий мазх,аблар
жанлиги факдт к,иёмат куни маълум булади. Хдциси 
шарифда таъкидланганидек, ушанда мужтахддлардан 
к,айси бирларининг сузи тугри чик,са, икки х,исса, 
иотугри чик,са бир х^сса ажр берилар экан. Демак, х,ар 
икки хрлатда хдм улар гунохдор булмас эканлар, чунки 
диллари пок, мак,садлари Исломга, мусулмонларга 
манфаат етказиш булгани учун Аллох; таоло уларнинг 
халк, тинчлиги ва хотиржамликда ибодат к,илишлари 
йулида к,илган илмий хизматлари эвазига албатта 
а жру хдсанот ато этаркан.
Демак, мазхдбига таассубли х,ар к;андай мусулмон 
()ошк,а мазх,абларга нисбатан х,ам иззат-икром рух,ида 
1>улиши лозим. Аммо ацидавий масалаларда фак,ат 
Ахли Сунна вал-Жамоа» эътикоди тугри, бошкд фирк,а 
на ок,имлар эътик,оди ботил, деб билишлари зарурдир.
Х,анафий мазз^аби. Х,анафий мазх,абимиз эгаси 
Абу Х,анифа Нуьмон ибн Собит ибн Зутий, яъни Имом 
Аъзам (рахматуллохи алайх,) Ирок,нинг Куфа шахрида 
НО/699 йилда таваллуд топдилар. У киши ах,ли сунна 
фикдий мазх,аб бошлик,лари ичида энг аввал тугил- 
гаиларидир. Абу Хднифа рах,матуллох,и алайх,нинг 
«гталари Собит ибн Зутий Термиз, Кобул, Наса ва Анбор 
шахарларида яшаб, охири Куфада кдрор топган х,амда 
А(»у Х,анифа айнан шу шах,арда дунёга келганлар. Абу 
Х.аиифа рах,матуллох,и алайх,нинг отаси Хазрат Али 
(р.а.) билан учрашган ва узи хдмда келажакда дунёга 
ксладиган угли Нуьмон хдкдига барака тилаб у киши- 
иинг дуоларини олган, дейилади тарих китобларида.
Отаси Собит ибн Зутий Куфада ипак ва жун мато 
I ижорати билан машгул булган. ЩЬ>мон ибн Собит 
к ич ик ёшида Куръони каримни ёдлаган. К,ироатни,
29


Айдарбек Тулепов. Ислом ва ак.идапараст ок,имлар
етти коридан бири сифатида танилган Имоми Осимдан 
олганлиги ривоят килинади. Нуъмон ёшлигини 
тижорат билан утказганидан кейин Имом Шаъбий (туг. 
20/104 й.)нингтавсия ва куллаб-кувватлашлари билан 
таълим ва тахсилда давом этган. Араб адабиёти, сарф 
ва нах,в, шеъриятни урганган.
У вояга етган Куфа шахри ва бутун Ирок минтакаси 
турли хил эътикодий ва фалсафий фиркалар мавжуд 
булган, кизгин тортишувлар килинадиган бир минтака 
эди. Диндор оилада вояга етган Абу Ханифанинг хам 
бу эътикодий мунозара ва тортишувларга вакти-вакти 
билан иштирок этиб турганлиги эхтимолдан холи эмас.
Абу Ханифа, Шаъбийнинг узини илмга булган таргиб 
ва ташвикини шундай хикоя килади: «Кунларнинг 
бирида Шаъбийнинг ёнидан утиб кетаётган эдим. Мени 
чакирди ва менга: «Кдёкка боряпсан?» - деди. Мен эса: 
«Бозорга» - дедим. У эса: «Уни назарда тутганим йук» 
уламолардан кимнингдарсига боряпсан?» - деди. Мен: 
«Хеч кайсининг» - деб жавоб берганимда Шаъбий: 
«Илм ва уламолар билан куришиб туришни хеч хам 
эътиборсиз колдирма. Мен сенинг нихоятда хушёр ва 
фаол бир усмир эканлигингни куряпман»- деди. Унинг 
бу сузи менинг дилимда яхши бир таъсир колдирди. 
Тижоратни ташлаб, илм йулини тутдим.
Абу Ханифа турли сиёсий ва ижтимоий ходиса- 
ларга тула булган икки давр - Умавийлар ва Аббо 
сийлар даврларида яшаб, илмий фаолият олиб борди 
ва давлат хокимияти биринчи сулоладан иккинчи 
сулолага угишининг гувохи булди. У сиёсий томондан 
алавийлар (Али (р.а.) авлодлари ва уларнинг хомий 
лари) тарафдори булган булса хам хеч качон курол 
кутариб курашларда катнашмади.
30



Download 7.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling