Айдарбек тулепов ислом


Download 7.76 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/193
Sana16.11.2023
Hajmi7.76 Mb.
#1781476
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   193
Bog'liq
86. ИСЛОМ ВА АКИДАПАРАСТ ОКИМЛАР

Айдарбек Тулепов. 
Ислом ва акидапараст оцимлар
узи н и н г иш ва харакатларида ихтиёрли эмас, балки 
табиатан содир булади.
Агар хдк,ик,атдан Ж щ и зн и н г айтганини тугри деб 
фараз к,илсак, банда узи н и н г ам аллари учун савоб 
хам, гун ох хам олм ай ди . Зеро, ун и н г фикрича, бу 
к,илинган амаллар банданинг касби эмас, балки унинг 
табиатидан келиб чикдан нарсадир.
Яна шундай сузларидан бири - А лло х таоло яратган 
мавжудотлар х,еч кдчон йук, булмайди. Зеро, У яратишга 
кдцир, йук, к,илишга кдцир эмас. Яна ун и н г бузук, 
ак,идаларидан бири - А л л о х таоло хеч кимни дузахга 
к и р ги зм ай д и , балк и ж ахан н ам н и н г у зи д узахи й
бандаларни уз табиатига кура уз кдърига тортади.
Шахдомия: 
Фирк,а асосчиси - А бу Яъкуб Шаххом 
б ули б, у м уъ тази ла фирк,асининг маш хур п еш во- 
ларидан бири А б у А л и Ж уббоийнинг устози булган. 
Шаххом мазкур Жуббоий йул куйган акдцавий чалгиш- 
ларнинг хаммасида шерик булган. Фак,ат бир ак,идада 
ундан фарк, к,илар эди. У хам булса, бир яратилган 
нарсага иккита яратувчининг булиш и жоиз, деган 
сузидир.
Хайётия: 
Фирк,а асосчиси - А б у л Хусайн Хайёт 
булиб, у адашган фирк,аларнинг пешвоси Каъбийнинг 
устози булган. Хайёт Кддария фиркдсининг гояларини 
к,уллаб-к,увватлаган. Хайёт барча м уътазилийлар ва 
кдцарийларнинг бир ак,идасига к,арши чивдан. У хам 
булса, яратилмаган нарсани нарса деб аташ жоизми 
ёки ножоизми, деган масала.
Ах,ли Сунна вал-Ж амоа эътикдцига кура, я рати л­
маган йук, нарса к$финувчи хам эмас, нарса хам эмас. 
Яъни нарса деб аталмайди. Бу ак,ида Солихий каби
114


Кадария тоифаси
м у ъ та зи ла н и н г айрим н а м оя н д алар и т о м о н и д а н
куллаб-кувватланган.
Хайётия фиркасини яратилмаган йук нарса устида 
куп бах,с ва мунозара юритганлари туфайли Маъдумия 
номи билан хам атаганлар.
Каъбия: 
Фирка муассиси - А булкоси м Абдуллох, 
ибн Ах,мад К аъбий Балх,ий б ули б, б и л и б -б и л м а й
гапирган гаплари туфайли унга «Х,отибу л а й л »37 деб 
лакаб берилган эди. Дарх,акикат, барча и лм ва фан 
сохдсида узи н и курсатмокчи були б нимадир деган, 
кимнидир инкор этиб, кимгадир хдмфикр булган эди. 
Лекин аклга ва наклга тугри келадиган фикрлари жуда 
кам эди. Аслида эса барча илмларни чала билган ва куп 
чалгиш лари билан танилган шахе эди.
К аъби й н и н г бузук акидаларидан бири - Аллох
таоло узини ва боища мавжудотларни курмайди ва 
боищ алар х,ам курмайди, балки и лм и билан узи ва 
боищаларни билади, деган сузидир. Бу фикрга Наззом 
х,ам куш илган. Басралик м уътази ли й лар эса Аллох
таоло барча мавжудотни жисми ва сифатлари билан 
куради, лекин узи н и курмайди, деб билганлар.
Шарикия: 
Шарикийлар А ли (р.а.) Пайгамбаримиз 
(с.а.в.)нинг нубувватдаги шериги эканлигига эътикод 
к и ла д и ла р . Ш арикия ф иркаси эъ ти к оди га кура, 
яхш и ли к х,исобланганларнинг ичида факат им он 
гайримахлук булиб, колган боища барча яхшиликлар 
махлукдир. Шунингдек, ёмонликлар ичида факат куфр 
азалий булиб, колган барча ём онликлар махлукдир. 
Агар куфр ва и м он - м ахлук дейилса, бу Куръони 
каримнинг м ахлук эканлигига оли б келади.
37 Х р ти бу л а й л - тунда утин терувчи.
115



Download 7.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling