Айдарбек тулепов ислом


Download 7.76 Mb.
Pdf ko'rish
bet107/193
Sana16.11.2023
Hajmi7.76 Mb.
#1781476
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   193
Bog'liq
86. ИСЛОМ ВА АКИДАПАРАСТ ОКИМЛАР

Замонавий оцимлар
х,ам шундай хулоса чикдриш имконини беради. Бу бир 
томондан, ушбу таълимотнинг мазкур динларнинг 
гоялари к,оришмасидан иборат эканини ва иккинчи 
томондан, Гулом Ах,мад исломга мутлако ёт булган 
акида ва жамоага асос солганини курсатади.
Жамоа дастлаб, баъзи мустамлакачи давлатларнинг 
маълум максадли режаси асосида юзага келиб, уларнинг 
х,имояси остида шаклланган. Унинг х,аёт йулини 
кунт билан урганиб чиккан уламоларимиз, аввал 
бошда Панжоб вилоятига бостириб кириб, урнашиб 
олишга муваффак булган инглиз мустамлакачиларига 
сидкидилдан хизмат килгани, фаолиятини дастлаб 
исломга чакирик билан бошлаб, атрофига мухлислар 
орттиргач, узин и Аллох, том онидан ю борилган 
«мужаддид» (динни янгиловчи - реформатор) деб даъво 
кила бошлаганини таъкидлашади. Кейинчалик эса, 
эргашувчилари купайгач, аввалдан режалаштирилган 
максадга кура, кутилган Махдий ва ваъда килинган 
Масих,, сунгра пайгамбарлик даъвоси билан чиккан, 
х,атто унинг пайгамбарлиги Мух,аммад (с.а.в.)нинг 
нубувватидан х,ам аъло ва юксак экани эълон килинган.
Асли марокашлик тах,лилчи Идрис Ш омихнинг 
«Крдиёнийлик - мустамлакачилик мах,сули» маколасида 
таъкидланишича, 1869 йилда Британия кироллиги 
Х,индистондаги вазиятни тах,лил килиш максадида 
ушбу мамлакатга бир гурух, олим ва дин уламоларини 
юборган. Урганиш натижаларига кура, х;укуматга 
такдим этилган х^соботда Хиндистондаги мусулмонлар 
уз рах,барларигагина буйсуниши, агар «Илох^ий илх,ом» 
сох,иби булган бирор янги диний рахдамо булса, унинг 
ортидан куплаб одамлар эргашиб кетиши мумкинлиги
189


А йдарбек Тулепов. 
Ислом ва ацидапараст оцимлар
хакидаги гоя баён этилган. Мутахассислар айнан 
шу хулосага таяниб, динни янгилаш байроги остида 
мусулмонларни Британия империясига тобе булишга 
чак,ирувчи, Ватан мустак,иллиги учун кураш туйгусини 
сундирувчи янги харакатни шакллантириш режаси 
ишлаб чик,илиб, амалиётга жорий к,илинганини кдйд 
этадилар.
Гулом Ахм ад уз ф аолиятини аввалдан пухта 
ишланган режа асосида тизим ли равишда амалга 
ошириб боргани, уз асарларида мустамлакачиларга 
ни сбатан юксак эхти р ом б и лан м ун о саб атд а 
булгани хам бундай хулосаларнинг уринли эканини 
курсатади. Узига икки марта инглиз тилида вахий 
юборилгани, уларни ёш йигит суратидаги бир инглиз 
одам келтириши борасидаги иддаоси ва Хиндистон 
халк,и озодликка эришиши йулида харакат к,илган 
бир вактда Гулом Ахмаднинг аксинча, Ватанни озод 
кдлиш йулидаги урушларни коралаб, мустамлакачи 
хукмдорларга содик, булишга чак,иргани бир томондан, 
унинг мустамлакачи хожаларини улуглаш йулида 
хеч нарсадан тап тортмаганини, иккинчи томондан, 
харакат ортида аслида кдндай кучлар турганини фош 
к,илади.
Гулом Ахмад карашлари эволюциясининг тахлили 
хам унинг асл мохиятини чукуррок, англашга ёрдам 
беради. Шу ^финда фаолиятининг дастлабки боскичида 
у узини соф ислом таълимоти химоячиси сифатида 
намоён к,илиб, турли динларга уз раддияларини 
беришга уринганини таъкидлаш зарур. Бу даврда у 
узини «хокисор» бир мусулмон рухонийси сифатида 
намоён кдлиб, имкон к,адар уз атрофига тарафдорлар
190



Download 7.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling