Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

2.1-6-rasm 

---

Murakkab barglarda dastlab plastinkasi so‗ngra bandi bo‗ladi.
Odiiy barglar barg plastinkasining shakliga qarab: dumaloq, ovalsimon,
tuximsimon, uzunchoq, nashtarsimon, nayzasimon kabi barglarga ajratiladi.
Barg qirrasining tuzilishiga ko‗ra: tekis qirrali, tishsimon, arrasimon bo‗ladi.
Murakkab barglarda uzining kichkina barglari bilan barg asosiy bandga
birikib turadi. Ular quyidagi turlarga bo‗linadi:
1. Uchbarglilar (dukkakdoshlar)
2. Panjasimon (akatsiya, no‘xot)
3. Тok patsimon (yongokda)
4. Juft patsimon (yasmik, no‘xotak) 
2.1-7-rasm 

---

Bargni tomirlanishi. Bargdagi o‗tkazuvchi bog`lamlarni tarmoqlanib
joylanishdan 
hosil bo‗ladi.
Ular quyidagi turlarga 
bo‗linadi.
1. 
Parallel tomirlanish. 
(bir pallali o‘simliklarda)
2. 
Yoysimon 
tomirlanish. 
(zupturumda)
3. Тo‘rsimon tomirlanish 
(Ikki pallalilarda)
4. 
Patsimon tomirlanish 
(tol, olma, otkulokda)
5. 
Oddiy tomirlanish 
(mox, plaun, ochiq 
urug‘`liklarda)
Oddiy tomirlanishda bargning asosidan barg uchigacha bitta barg tomiri hosil 
bo‗ladi. Bunday tomirlanish yuksak sporali o‗simliklar, mox, plaun, ochiq
urug‗`lilar (igna barglilar) va yopiq urug‗`liklardan 
elodiya 
o‗simligida 
uchraydi. Bargning hayot kechirish davri. Bargning hayot kechirish davri
turlichadir. Ayrim o‗simliklarda barg atigi bir necha oy hayot kechirib keyin
tushib ketadi.
Bargning shakl o‗zgarishi - metamarfozi.
Evolyutsiya jaryonida ko‗pchilik yuksak o‗simliklar vegetativ organlarida
bo‗lgani singari barg ham o‗z tashqi ko‗rinishini o‗zgartirib boshqa
fiziologik funksiyani bajaradigan 
bo‗lgan.
Barg metomorfoziga tikanaklar, muylovlar, zapal oziq modda to‗plovchi barglar,
tangacha barglar va 
hashoratxo`r o‗simlik barglari misol bo‗ladi.
Ko‗pchilik xashoratxur o‗simliklarda barg bandi barg plastinkasi vazifasini
bajaradi. Bunga fillodiya deyiladi.
Kaktus, astragal, sushkunmas o‗simliklarida barg plastinkasi tikanaklarga
aylanadi. Mosh, no‗xot, kovok, yovvoyi no‗xot o‗simliklarida barg plastinkasi
o‗ziga xos mo‗ylovlar hosil qiladi. Oq akatsiyada kovil, harag`ayda yon barglar
tikanlar hosil qiladi.
Hashoratxo`r o‗simliklarda bezli to‗qimalar bo‗lib, ulardan ishlab chiqarilgan
sekretlar xashoratlarni jalb qilish va parchalash xususiyatiga ega. Хashoratxur
o‗simliklarni 450 dan ortiq turi mavjud bo‗lib, ular rossiyankalilar,
puzirchatkalilar, nepentesoviklar oilasiga mansubdir.

---