Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

2.2 Barg sistemasining tiplari 
Barg yuksak o‗simliklar uchun хоs оrgan. U pоyadan kеlib chiqqan va
fоtоsintеz, nafas оlish va suv bug‗latish kabi muhim fiziоlоgik vazifalarni
bajaradi. Bulardan tashqari, uning shakl o‗zagidan ko‗rinishlari оrganik
mоddalarni g‗amlash (karamning yoki piyozning etdоr barglari va bоshqalar),
himоya (tikanlar) va vеgеtativ ko‗payish (bеgоniya, fikus va bоshqalar) kabi
vazifalarni ham bajarish mumkin.
Оdatdagi tuzilishli to‗liq barg barg yaprоg‗i,barg bandi va yonbargchalardan
tashkil tоpgan. Barg yaprog‗ining shakli nihоyatda хilma хildir,
u dumalоq, 
tuхumsimоn, nashtarsimоn, uchburchak, buyraksimоn, o‗qyoysimоn, ninasimоn,
tasmansimоn, tеskari tuхumsimоn, оvalsimоn, tangachasimоn va bоshqa
shakllarda bo‗lishi mumkin. Barglar chеkkasining tuzilish хaraktеriga ko‗ra tеkis 
qirrali barg va o‗yniqli barglar ajratiladi. Agar bargning qirrasi butun bo‗lsa
(sirеn, lоviya, pista) tеkis chеtli barg dеyiladi. Agarda bargning chekkasi 
kertikli bo`lsa qirrali barg deyiladi
Barglarning novdalarda joylashishi 
2.2-8-rasm 

---

Barg fotosintez qladi va u poyasi va bargidan iborat.U oddiy va murakkab 
bargga bo`linadi. 
Poya esa ximoya vazivasini bajaradi poyada kambiy, birlamchi va ikkilamchi 
postloq. Xlorenxima, mexanik to`qima, parenxima, ajratuvchi to`qima va boshqa 
toqimalardan iborat. Bular Novda va Kurtaklarning tuzilishidir 
2.2-9-rasm 
 
Barglar tushishidan oldin barglardagi holat 
Barglarning tushishi suv bug'lanishini kamaytiradi, zararli va keraksiz 
moddalarni olib tashlaydi, katta shoxlarini parchalanishidan himoya qiladi (chunki 
bargli kurtaklarda qor ko'p saqlanadi). 
Sharqiy Evropa tekisligida Atlantika havo massalari ta'sirida mo''tadil 
kontinental iqlim shakllangan. Bu mo''tadillik bilan tavsiflanadi Sovuq qish(g'arbda 
-8 ° C dan Uralda -16 ° C gacha) va issiq yoz (sohilda + 12 ° C dan) Oq 
dengizdan Kaspiy pasttekisligida + 24 ° C gacha). Qishda, engil qorli ob -havo, 
juda sovuq va quyoshli ob -havo bilan kirib keladigan arktik havo massalari bilan 
almashadi. Tez -tez erishi tufayli qor qoplamining qalinligi past bo'ladi. 
Yog'ingarchilik sharqda 400 mm dan g'arbda 800 mm gacha, yil davomida bir tekis 
tushadi, yozda esa maksimal darajada. Sharqiy Evropa tekisligida Atlantika havo 

---

massalari ta'sirida mo''tadil kontinental iqlim shakllangan. Qish o'rtacha sovuq 
(g'arbda -8 ° C dan Uralsda -16 ° C gacha) va issiq yoz (Oq dengiz sohilida + 12 ° 
C dan Kaspiy pasttekisligida + 24 ° C gacha) bilan tavsiflanadi. Qishda, engil qorli 
ob -havo, juda sovuq va quyoshli ob -havo bilan kirib keladigan arktik havo 
massalari bilan almashadi. Tez -tez erishi tufayli qor qoplamining qalinligi past 
bo'ladi. Yog'ingarchilik sharqda 400 mm dan g'arbda 800 mm gacha, yil davomida 
bir tekis tushadi, yozda esa maksimal darajada. 
CHO'LDA BARGLARNING O'ZGARISHI 
Iqlim xususiyatlari yozda harorat 30-35 0 S, qishda - taxminan 20 0 S. 
Kundalik amplitudaning harorati (30… 40 0 S) yillik haroratdan yuqori (10… 15 0 
S) ). Yog'ingarchilik deyarli yo'q. Namlik ahamiyatsiz. Bu iqlim quruq (quruq) deb 
ataladi.Cho'l o'simliklari Ba'zi cho'l o'simliklarining ildizlari uzun. Masalan: 
bargsiz hovli, tuya tikani. Qolganlarida ular yomg'ir va shudring namligini tez 
o'zlashtirishi uchun tuproq yuzasiga yaqin joylashgan. Ko'p cho'l o'simliklarida 
barglari juda mayda yoki tikanga aylanadi. Bu namlikni kamroq bug'lanishi va 
o'simliklarni hayvonlar yeyishidan himoya qilish uchun kerak. Bunday barglar 
kaktuslarda, tuya tikanida, saksovulda uchraydi. Agave, aloe kabi qurg'oqchil 
joylardagi ba'zi o'simliklar go'shtli va suvli barglarga ega.