Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti
Oyining nomi: G`Dor uyiniG`
Download 0.67 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Qog`ozdan duppi yasash.
- PAP`e-MAShe USULIDA BUYuMLAR YaSAShGA URGATISh.
- G`KIShKINTOY USTAXONASIG`
- Mashg`ulotni jihozlash
- QO%OZ BULAKLARIDAN SABZAVOT VA MeVALAR, TARVUZ QOVUNLAR YaSASh.
- Mashg`ulotning mavzusi
- Mashg`ulotga tayergarlik
- Mashg`ulotning borishi
- Mashg`ulotni yakunlash
- Mashg`ulotning mavzusi G`Kugirchok PetrushkaG` qug`irchog`ini yasash.
- Mashg`ulotni jixozlash
Oyining nomi: G`Dor uyiniG`. Katta guruhdan boshlab mato, igna bilan ishlashga ham alohida e`tibor beriladi. Bolalar matoning sifatiga qarab, undan foydalanishga urgatiladi. Bolalar ignaga ip utkazishni, ip uchini tugishni ilgak tikishni, shu bilan birga yurma va qaytarma choklar tikish malakalarini egallaydilar. Bolalar urug`lik uchun turvacha, igna qadaydigai estiqcha, peshband, choynak uchun taglik va qalpoqcha, qozon va choygum ushlagichlarni matoni ichki tomonidan atroflarini tikib, turttala tomoni tikilgach, ilgak urnatish, ungiga ag`darib tikish kabi ishlarni bajaradilar. uydagi jihozlardan: vaza, kuzachalar ostiga quyiladigan taglikni tayerlashda mato chetlarini sug`urib kokil hosil kilinadi. Bolalarga gazmollardan maqsadga muvofiq foydalanish: eski pal`to eqalaridan yumshoq uyinchoqlar: quencha, ayiqcha tikish, tayer andoza erdamida mato ustiga nusxa tushirib, chiziq buyicha bir tekisda qirqish va tikish urgatiladi. Turli naqshlar tuzishning dastlabki malakalarini ustirishga hamda buyumlarni, jihozlarni tayerlashga alohida e`tibor beriladi. Jumladan, choyshab, qiyiqcha, palak, kirpech, dorpech, va boshqalarning naqshlarini tikishga ham urgatib boriladi. Tarbiyachi bu ishlarni bolalarga quyidagi tartibda tushuntiradi, buyumlar tasviri sidirg`a matoga tarbiyachi tomonidan chizib beriladi, sung zirh chizig`i buyicha bolalar tikadilar. Bolalar eg`och bi- lan ishlashga urgatib boriladi: sabzi taxta, uqlov, chakich, eyg`ich, juva, karovat, divan, xontaxta,
32
qushlar uchun in, belkurak, aravacha, engil avtomobil`, avtobus, samolet, kabilarni yasashga urgatish ishlar jumlasidandir. Bu buyumlarni yasashda bolalarga randa asbobi bilan ishlash kunikmasi va xavfsizlik texnikasiga rioya qilish malakasi hosil qilinadi. Taxtalar yuzasini tekis holatga keltirish, buyum qismlarini /elim eki mix/ erdamida bolg`acha bilan mixlab birlashtirish, arralangan taxta chetlarini turli rangdagi naqshlar bilan bezash urgatiladi. Natijada bolalar oddiy texnik malakalarini egallay boradilar. Randa, arra, bolg`acha, mix, qaychi, bigiz, angishvona kabi asboblar bilan ishlash malakalarini uzlashtiradilar va buyumlarning uziga xos xususiyatlari bilan ham tanishib boradilar. Qog`ozdan duppi yasash. Kvadrat shaklidagi qog`ozni olib /katta-kichikligi ixtieriy olinadi/ uni diagonal buyicha markazini aniqlab olamiz. Sungra teng ikkiga buklaymiz, qolgan burchagining biri olinib, markaz tomoni buyicha buklanadi, orqa tomoni ham xuddi shunday buklanadi. Buklangan tomoni ichki tomonga qarata buklanib, boshqa burchagini ə sm qayirib olinib, pastki qog`ozning burchaklari qayirib, buklanib chiqiladi va chetidagi burchakka, kirgizib quyiladi. Orqa tomoni ham xuddi shunday bajariladi. Mana duppimiz tayer, endi uni bezatishimiz kerak. Ingichka muyqalamni olib, oq rangga botiramiz, duppining turt tomoniga garmdori shakli chiziladi. Duppilarning gulidagi garmdori shaklini tasvirlanishi bolalar chidamli, qurqmas, matonatli, sabrli bulish kabi ma`noni anglatib, ularni shunday bulishga undaydi. Qizlarimiz duppilarni turli ranglardan foydalanib, har - xil gullar bilan bezatib chiqadilar. Bu esa qizlarning doimo guldek ochilib, chiroyli bulib yurishlarini ifodalaydi, hamda bir yula ularning boshlarini oftob issig`idan asraydi. Buvijonlarimizning aytishlaricha, bosh kiyimni juda ehtiet qilish kerak. Eskirganda ham tashlab yubormay, undan yana ruzg`orda erdamchi buyum sifatida foydalanish mumkin. /Masalan: bedana uchun tur xalta kabi/. Qizlarimizning duppilariga gulni mana bunday chizamiz, gul urtasiga sariq rangli nuqta quyib, atrofiga qizil rangda gul yaproqlarini chizamiz. Agar uyingizda duppingiz bulsa, unga qarab gulni chizsangiz ham buladi. Har - xil rangdan foydalanaetganda muyqalamni yaxshilab yuvib, salfetkada artib olishni unutmang.
33
Hozir pap`e-mashe usulida lagan yasashni kurib chiqamiz. Suvni yaxshi shimadigan ikki xil rangdagi yupqa qog`ozni olib, uni mayda bulakchalarga bulamiz va elim, suv tayerlab olamiz. Lagan sirtiga vazelin eki moy surtiladi. Oq yupka qog`oz bulaklarini suvga botirib lagan ustiga tekis qilib suv bilan epishtiramiz. Navbatdagi qog`oz qavati esa boshqa oq rangdagi qog`oz bulaklaridan elimlanadi. Bu uz navbatida qog`oz qavatlarini yanglishib ketishidan saqlanadi. Bu holat ү-o` marotaba takrorlanadi, oxirgi qavatni epishtirish oq rangdagi qog`oz bilan tugatilishi kerak. Sung q-ң kun yasalgan buyumni yaxshilab quritilgandan keyin sirtidagi qog`oz qolip ajratib olinadi. £olipning ichki qismini tekislab, unga hohlagan nusxada chizamiz. Masalan: paxta gulining nusxasi va shu kabilar.
Tabiiy materiallardan G`TizimchaG` yasash: kartondan G`StakanchaG`, matodan G`Muyqalam artgichG`. Tabiiy materiallardan G`Ninachi va chumoliG` yasash kabi. Mashg`ulotning vazifalari. Bolalarni tabiiy materiallardan, kartondan, matodan foydalanib, turli ashelar yasashga urgatish. Qul mehnati bilan shug`ullanishga urgatishni davom ettirish. Bolalarda uzlarining mehnat kunikmasi va malakalarini mustaqil ravishda qullashni, intilishlarni tarbiyalash. Bolalarni tabiatni asrash va muxofaza qilishga urgatish.
plastilin, novdachalar, karton qog`oz, elim, ip, igna, mato qiyqimlari. Mashg`ulotning borishi. Bolalar, ulkamizda lotin kuz fasli kezmoqda. Bilamizki, kuz faslida sabzavot, mevalar pishadi, tug`rimiO` Manzarali daraxtlarning mevalari ham pishib, kuchalarimizda, xiebonlarda ostiga tukilib etibdi. Bilasizmi, bolalar bugungi mashg`ulotimizda sizlar bilan ana shu manzarali daraxt mevalaridan uyinchoqlar yasaymiz. Faqatgina uyinchoqlar emas, birinchi marta birinchi sinfga boradigan uquvchi kichkintoylarimiz uchun hisob-kitob mashg`ulotida foydalanish mumkin bulgan tizimchalarni ham yasaymiz. Tizimcha yasalishi uchun qa-linroq ip olamizda kashtan mevasini teshib, ip utkazamiz. Dastlab bolalar ə0 raqami ichida sanashni urganishlari sababli, tizimchaga ə0 ta mevani ipdan utkazib chiqamiz. Bu tizimchani eman daraxti mevasidan ham tayerlash mumkin. Agar meva bir oz kurib qolgan bul sa, ozroq suvga solib quyilsa, ustki pustlog`i yumshaydi va tizimchani tayerlash mumkin buladi. Qani kim sanab beradiO` Bolalar javobi: -Barakalla, -Bolalar, sizlar bilan mana bunday stakanchalar tayerlaymiz. (qog`oz qalinroq bulishi kerak). Kvadrat shaklidagi karton qog`oz olib, undan doira qirqamiz. Sung turtburchak shaklidagi qog`ozning pastki qismini bir sm enlikda qoldirib arra tishlariga uxshatib ke sib chiqamizda, ikki tomonini elimlab, pastki qismidagi qirqilgan bulaklarga elim surtamiz va doirachaga elimlaymiz. Stakancha tayer.
-Bolajonlar, sizlar ham stakanchangizni tayerlab buldingizlarmiO`...
34
-BarakallaƏ Stakan tayer bulgan bulsa, endi muyqalamni artish uchun artgich, salfetka, tayerlaymiz. Keraksiz matolardan bir necha kvadratchalar qirqib undan doirachalar hosil qilamiz. Doirachalarni ustma-ust quyib, urtasidan tiqib quyamiz. Mana muyqalam artgich ham tayer buldi. -Bolalar, uyinchoq ham yasaylik, deyapsizlarmiO` Albatta, uyinchoqlar ham yasaymiz. Hozir na`matak va kashtan daraxtining mevasidan Ninachi va chumolini yasaymiz. Buning uchun kashtan mevasini olib, unga sal kichikroq kashtan mevasidan chumolining bosh qismini urnatamiz, oeq- qullarini esa novchadan yasab, tunkaga utkazib quyamiz, kuzlarini esa plastilindan yasaymiz. Ninachining tanasi kashtan mevasidan tayerlanib, uning orqa tomoniga gugurt chup urnatib, kichik kashtandan bosh qismni yasaymiz: qul-oeqlarini aso novdadan tayerlaymiz. Manzarali daraxt mevasidan qanotlarini yasab, plastilin erdamida epishtiramiz. Mana, ninachimiz ham tayerƏ Qani eslangchi, ninachi haqidagi qaysi masalni bilasizO` Bolalar javobi rag`batlantirilib, mashg`ulot yakunlanadi. Bolalarga chiqindi materiallari (ip, shoyi, muyna, polietilen kabilar)dan foydalanib har xil mazmunda applikatsiyalar tuzing, matolardan uyinchoqlar, turli bayram ertaliklari uchun ertak kahramonlarining kiyimlari hamda matolardan quvnoq qiziqchilar, petrushkalar kiyimlarini tikishga ham urgatiladi. Bolalarning uzlari yasagan uyinchoqlari didaktik, ijodiy, harakatli uyinlar jaraenida namoen buladi. Bolalar bog`chalarida G`MOHIR QOLLARG` tugaragini tashkil etish va unga ancha iqtidorli bolalarni jalb etish mumkin. Bunda bolalar tugarak mashg`ulotlari jaraenida turli badiiy materiallar tabiiy va tashlandiq materiallar, rangli qog`oz, karton va x.z.lar bilan ishlash usullarini urganadilar. oz tajribalari, bilim va kunikma-larini ham mustahkamlanib boradi. Tugarakda qatnashuvchi bolalarni g` guruhga: ug`il va qizlar guruhiga bulib olish mumkin. Qiz bolalar: dastrumol, salfetka, qug`irchoqlar uchun kuylaklar tikadilar. og`il bolalar esa gugurt qutisidan shipildoq, stol, stul, karavot, divan kabilarni yasaydilar. Maktabgacha tarbiya eshidagi bolalar tabiiy materiallardan stol eki tut daraxtidan, novdalaridan G`non savatiG`ni va savatcha tukish archa, dub daraxtining mevalaridan, juxori sutalaridan uyinchoqlar yasashga urgatiladi. Juxori sutasining ustidagi pustlog`i, barg laridan eshik ostonasiga eziladigan gilamcha tuqish archa daraxtning mevasidan esa toshbaqa, eng`oq pallasidan kema, dubdan qushimcha manzarali daraxtlarning mevasidan odamchalar, tipratikon yasaladi: ular duradgorlik elimi erdamida qismma-qism epishtiriladi. Shuningdek, zarqog`ozdan foydalanib, har xil munchoqlar, devorga ilib quyiladigan sovg`alar tayerlash ham mumkin. uni tayerlash uslubi quyidagicha tanlangan tasvir zarqog`ozga chizilib, tasvirdan tashqari joylari sezmaydigan sterjenli ruchka erdamida teshiladi. Bu usul misgarlikdagi chekanka usulini eslatadi. Tayer bulgandan sung tasvirli zar qog`oz kartonga qoplanadi va chetlari kartonning orqa tomoniga buklab quyiladi, orqasiga ilgich qilib, osib quyish mumkin. Bu buyumdan bayramlarda, tug`ilgan kunlarda sovg`a tariqasida foydalanish qulaydir. Bolalar uzlari yasagan uyinchoqlarni birgalikda kurib, chiroyli qilib tayerlaganlarini ajrata oladilar va bu ishni xursandchilik bilan bajaradilar. Bolalarda bu ishlar orqali uz mehnatlari natijasidan zavqlanish, mehnatga muhabbat, tejamkorlik, g`amxurlik va shu kabi his- tuyg`ular rivojlantirilib boriladi.
Tarvuz yasash uchun oddiy havo pufagini olamizda uni puflab, dumaloq shakl hosil qilamiz. Havo pufagini sirtiga suvda namlangan qog`oz bulaklarini bir tekis joylashtirib chiqamiz. ustidan PVA elimini surtib suv shimadigan qog`oz bulaklarini elimlaymiz. £og`oz bulaklari ikki xil qog`oz 35
turdan yirtib tayerlanadi. Navbatma-navbat u eki bu rangdagi qog`oz elimlanadi. Avvalo bir qavat suv shimadigan qavatidan oq qog`oz va shu tariqa qavatma-qavat elimlanadi. ustki qavati tekis bulishi uchun burni maydalab elim bilan aralashtirilib surtilib chiziladi: qurigandan sung kerakli bueqqa buyaladi. Masalan: tarvuzni yashil rangga, qovunni esa sariq rangga va h.k. Mashg`ulotning mavzusi G`NASTARING` gulini yasash. Mashg`ulot vazifasi: Bolalarga qog`ozni bir necha bor buklab qirqish asosida gul barglarini qirqish va uni novdaga elimlab, chiroyli gullagan nastarin gulini yasashni urgatish. Mashg`ulotga tayergarlik: Bolalar bilan hovli eki kuchadagi nastarin daraxtini gullagan vaqtida kuzatish. Nastarin gulining tuzilishiga, rangiga, novdada joylashishiga bolalarning e`tiborlarini jalb qilish.
Bolalarga etarli miqdorda novdachalar, binafsha rangdagi gijim qog`ozi, PVA elimi, elimlash uchun muyqalam.
Bolajonlar mana ulkamizga guzal bahor fasli kirib keldi. Bahor faslida tabiatda juda katta uzgarishlar sodir buladi. Daraxtlar kurtak chiqarib, barg eza boshlaydi. Bahor faslida ulkamiz kum- kuk maysalarga va gullarga burkanadi. Bolalar, mana bu gulning nomi nima va uni qaerda kurgansizO` Tug`ri, mening qulimdagi gulning nomi nima nastarin guli. Bu gul har yili ilk bahorda gullaydi: uning gullariga qarang oq va tuk binafsha rangli buladi. Barglari esa yashil rangda. Bu haqida hatto shoirlar she`r ham bilganlar eshitib kuring: Bog`imda nastarin bor, Gullaydi har ilk bahor, Nastarin guli mayda Bunday gul bordir qaydaO` She`r eqdimi bolalarO` Bugun sizlar bilan nastarin gulini yasashni urganamiz. Buning uchun stol ustidagi ashelardan foydalanamiz. Binafsha rangdagi g`ijim qog`ozdan kvdrat shakllar kesib olamiz sung uni ikkiga va turtga buklab, kichik kvadratcha shaklini hosil qilamiz. Kvadratning bir uchini ushlab ochiq uchlarini qaychi bilan doira kurinishida qirqib olamiz. Buklangan qogozni ochib, urtasiga barmog`imizni quyib, gul barg- larining chetini qirqib, orqasiga ozgina muyqalamda elim surtib, novdaga elimlaymiz. Gullarni elimlash jaraenida tarbiyachi bolalarning e`tiborini nastarin guliga qaratmog`i lozim. Bunda ularga ishni ozoda, tartib bilan, qaychi va novdadan ehtietkorlik bilan foydalanib, bajarish urgatiladi. Mashg`ulot davomida bolarning ishlari baholanib, rag`batlantirilib boriladi. Har bir stolga bolalarning uzlari yasagan guldonlar quyiladi va tayer bulgan gullar unga solib quyiladi. Mashg`ulotni yakunlash: Bolalar, qaranglar, siz yasagan gullar qanday chiroyli, xonamizni bezatayapti. Bolalar uzlari yasagan nastarin gullarni kurib, qilgan ishlaridan zavq olishga yunaltiriladi.
qirqib, gulning yaprog`ini qirqib olish, ishni ozodalik bilan bajarish, boshlagan ishni oxiriga etkazish malakalarini singdirish.
Bolalar bilan tabiat quyinida atirgulning usishini kuzatish, uning turlari haqida suzlab berish. Atirgulning tuzilishiga bolalar diqqatini jalb qilish.
Mashg`ulot uchun bolalarga etadigan miqdorda g`ijim qog`oz, elim, qaychi, sim, ozgina paxta. 36
Mashgulotning borishi: Bolalar, sizlar bilan bugungi mashg`ulotimizda birga kuzatgan atirgullarni yasashni urganamiz. Kerakli ashelar oldingizga quyilgan. Sizga atirgulni qanday yasash kerakligini tushuntirib beraman. Diqqat bilan qarab turing, keyin birgalikda yasaymiz. g`ijim kog`ozdan ү ta turt burchak shakl qirqib olinadi. uni ikkiga buklab, yuqori qismining burchaklari aylana holda qirqib olinadi. Shu tariqa turt- burchak shakl oval shakliga keltiriladi. Har bir qog`ozning dumaloq tomonini qalamga urab, ochib yuboramiz. Natijada kog`ozning chetlari qayrilib qoladi. Har bir kog`ozni qalamga urab, chetini qayirib chiqamiz. Sung, urtasidan (bunda qayrilgan tomon yuqorida buladi) barmoqlarimiz bilan chap va ung tomonga sindirib, tortsak, g`ijim kog`oz tekislanadi va atirgulning gultojibargi hosil buladi. Qolganlariga ham xuddi shunday ishlov beriladi. Navbatdagi ishda qulimizga ueunligi g`ө- q0 sm bulgan yug`on simni olamiz. Sim uchiga sariq-rangdagi g`ijim kog`oz eki sariq bueqqa botirilgan paxtani urnata-miz. uning atrofiga cheti qayrilgan va pastki qismi bir tutam qilib yig`ilgan gul yaproqlarini birin-ketin joylashtirib, uni ip bilan mahkamlab quyamiz. Yashil rangdagi qog`ozdan eni ə sm-li kesmalar qirqib, gulning gul osti yaprog`ini urnatgandan sung, simga yashil rangdagi kog`ozni urab chiqamiz. Gul osti yaprog`i bir iecha marotaba buklangan yashil rangdagi qo- g`ozdan qirqib olinadi. Atirgul bargi ham alohida tayerlanadi. Gul bandiga sim uralaetganida gul bargi bandiga qushib, urab yuboriladi. Gul bargi ikki buklangan qog`ozdan qirqib tayerlanadi. Barg chetlari kungurali buladi, har bir gul bargini tabiiy bargiga uxshatib, orasiga ingichka sim qushib elimlab, tayerlab olamiz. Bolalarga gulning yasalishini tushuntirib bulgandan sung, tushunchalari savollar erdamida aniqlab olinadi. Sungra, bolalarga atirgulni mustaqil ravishda yasashlari tavsiya etiladi. Bolalar gulni yasab bulganlaridan sung, barcha ishlar birgalikda tahlil qilinadi va yaxshi ish bajargan bolalar rag`batlantiriladi. Mashg`ulotning mavzusi: Gullagan shaftolining novdasini yasash. Mashg`ulot vazifalari: Bolalarning qog`ozni bir necha marotaba buklab, qirqish asosida gul barglarini hosil qilish gul barglarini novdaga elimlab, chiroyli gullagan shaftoli novdani yasash malakalarini ustirish.
Bolalar bilan hovli eki kuchadagi gullagan shaftoli daraxtini kuzatish. Gullarining tuzilishiga, rangiga, novdada joylanishiga e`tiborlarini jalb qilish.
Bolajonlar, mana ulkamizda bahor fasli kirib keldi. Bahor fas-lida tabiatda juda katta uzgarishlar ruy beradi. Shoirlarimiz aytganidek: G`Keldi bahor, gul bahorG` Erib bitdi, oppoq qor. uchib keldi, qushlarjon Daraxtlar taqdi marjonG`. Ha, daraxtlar taqdi marjon. Shoirlarimiz, daraxt kurtaklarini marjonga uxshatishyapti, bir oz vaqt utgandan sung, daraxtimiz chiroyli bulib, chaman - chaman gullaydi. Keling, bugungi mashg`ulotda, xuddi shunday gullagan daraxtlarning novdasini biz ham tayerlashni urganamiz. Biz sizlar bilan gullagan shaftoli novdasini yasaymiz. Kerakli ashelar oldingizdagi stolga quyilgan. Novdani oldimizga quyib, pushti rangdagi g`ijim qog`ozdan kvadrat shaklini qirqib olamiz. uni ikkiga, sung turtga buklaymiz, natijada kichik kvadratchalar hosil buladi. Buklangan kvadratchaning bir uchini ushlab turib, ochiq uchlarini qaychi bilan yarim doira tarzida qirqib olamiz, buklangan kog`ozni ochamiz. ortasiga barmog`imizni quyib turib, gul barg cheti qayrilib qoladi. Chuqur joyining orqasiga ozgina elim surtiladi. Sungra novdaga elimlanadi. Gullarni elimlaishdan oldin tarbiyachi bolalarga
37
shaftoli guli novdada qanday joylashganligini eslatib, tabiiy holiga uxshatib, ketma-ket elimlash kerakligi uqtiriladi. Gul yaprog`ini qirqa olmagan bolalarga yakka holda erdam kursatiladi. Mashg`ulot davomida bolalarning yaxshi ishlari rag`batlantirilib boriladi. Tayer novdalarni solib quyish uchun xar bir stolga, bolalarning uzlari yasagan guldonlar quyib chiqiladi. Bolalar gullagan novdani guldonlarga solib quyadilar. Bolalar qarang, siz yasagan gullab turgan shaftoli novdachalaringiz xonamizni yana ham chiroyli kilib yubordi,- deb bolalarni uz ishlari natijasidan zavqlanishga urgatib boriladi. Shu tariqa mashg`ulot yakunlanadi. ez oyida bolalarning uz qullari bilan yasagan uyinchoqlardan uyinchoq teatrlari, stol va barmoq teatrlari tashkil qilganda foydalanish mumkin. Bunda bolalar nafaqat oddiy tamoshabin, iste`molchi bulib qolmasdan ular mehnat qiluvchi, ijodkorga aylanib, uzlaridan kichik uka-lariga teatr kursatish bilan hursand qiladilar. Barmoq teatri uchun uyinchoqlarni qog`ozdan yasash mumkin. Bu uyin-choqlar konussimon, eki tsilindrga uxshash bulib, barmoqlarga kiyish uchun qulay bulishi kerak. eki kartonga chizib qirqilgan shakllardan: qizcha, qushcha, hayvonlar boshining orqa tomoniga kichik karton kog`oz qoldig`idan barmoq siqgulik qilib epishtirib quyish mumkin. Teatr qahramonlarini kata - kichik qutichalardan yasash mumkin. Tarbiyachi uning qulay tomonidan barmoq sig`adigan kichik teshikcha qilib quyadi, masalan: gugurt qutisidan, kublardan, dumaloq shakldagi qutichalardan va boshqalardan. Barmoq teatri uchun turli xil gazlamalardan foydalanish ancha keng tarqalgan. Bunda gazlamaning sitilib ketmaydigan xili tanlanadi va uning teskari tomonidan tikib, sungra ungiga ag`darib, qolgan joyi tikib chiqiladi. Bolalarga /katta guruh/ andazaning teskari tamonidan tikishni, kuz, qosh, burun, og`iz kabilarni tikish eki epitirish kerakligini aytib, ularni bajarishga undash mumkin. Bolalar mustaqil soch, jiyak, lenta va turdan bezaklarni uzlari tikadilar. G`Bolalar bogchasida tarbiya dasturiG`da ham bolalarda mehnatga muhabbat uyg`otish, kattalar mehnatini qadrlashga odatlantirish, turli mehnat kunikmalarini hosil qilish, qilingan mehnatga baho berish kabi vazifalarni amalga oshirish nazarda tutilgan. uy vazifalarini bajarishda esa barcha faoliyatlar qatori qug`irchoq teatrlari ham alohida urin tutadi. Bunda bolalar asar orqali uning mazmuni mehnatsevarlikni, mehnatning katta-kichik bulmasligini, mehnatning tagi rohatligini anglab etsalar, dangasalarga nisbatan nafrat bilan qaraydigan buladilar. Shunday qilib ezgi ta`til kunlarida bolalar foydali mehnatga urgatib boriladi. ezda kungil ochish vaqtlarida utkaziladigan qug`irchoq teatrlari-ni bolalar bilan birga tashkil qilish foydalidir. Agar tarbiyachi katta guruh bolalariga G`Bolalar, bugun biz qug`irchoq teatrlari uchun har xil uyinchoqlar yasaymizG`, desa bolalar үu taklifni juda katta qiziqish bilan qarshi oladilar. Tarbiyachining tushuntirishlarini diqqat bilan tinglaydilar va iloji boricha uyinchoqlarni ustalik bilan chiroyli kurinishda bajarishga harakat qiladilar. Bunda bolalar tanish ertak kahramonlarining tasvirini chizadilar, qirqadilar, yasaydilar. Bu mehnat bolalarning qul mehnatlari turiga kirib, qog`oz, qaychi, igna, elim va boshqa narsalar bilan ishlash malakasini shakllantiradi. Shu bilan birga har xil gazlamalarning nomlarini bilib urganib boradilar. Bu mehnatning natijalarini bolalarning uzlari kuradilar va uni osonlik bilan buned bulmasligini his kiladilar va kattalarning ijodiy mehnatiga nisbatan munosabatlari ijobiy tomonga uzgaradi. Quyida ezda bajariladigan kungil ochar mashg`ulotlarida G`qug`irchoq petrushka yasashG` mavzusining ishlanmasi berilgan.
38
Mashg`ulot vazifalari: Bolalarga G`PetrushkaG` qug`irchog`ini yasash usullari haqida tushuncha berish. Nina, ipdan, tug`ri foydalanish, ip uchini tugish malakalarini ustirish. Yasaydigan uyinchoqqa mos mato va unga mos rangda ip tanlashga urgatish, matoni tejab ishlatish va qaychidan ehtietkorlik bilan foydalanishga odatlantirish. Ishni sifatli qilib oxiriga etkazish malakalarini mustahkamlash.
Bolalar, bugun bizga kim mehmon bulib keldiO` Qani qaranglar-chi uni taniysizlarmiO` Ha, tug`ri bu qug`irchoq G`PetrushkaG` Qaranglar bu qug`irchok petrushkamiz juda quvnoq, shux raqsga tushishni biladi. Mana qaranglar /petrushkani raqsga tushiradi/. Endi bolajonlar sizlar bilan birgalikda quvnoq petrushka uyinchog`ini matodan yasaymiz. Men sizlarga G`PetrushkaG` ug`irchog`ini yasash usullarini tushuntirib kursatib beraman. Birinchi bulib Petrushkamizning boshini tikib olamiz. Boshini dum-dumaloq holda tikib, buyin kismi ochiq holda tikilmay qoldiriladi, Sungra, tikilgan bosh qismining ichki kismi ungiga ag`dariladi. Bosh qismiga paxtadan bir tekisda tig`iz qilib solinadi, boshning urtasidan bitta barmoq kengligida joy qoldiriladi. Mana Petrushkaning bosh qismi tayer buldi. uni bir tomonga quyamiz. Navbatdagi ish Petrushkaning tana qismini tayerlash bulib, buning uchun bizga qattiq drap material kerak buladi. undan konus shakli qirqib olinadi. Sungra, qirqib olingan konusning bir tomoni tikiladi. Konus shaklida tayerlangan Petrushka tanasi ungiga ag`dariladi va uning uchki tomoni bosh qismining ochiq qoldirilgan qismiga urnatiladi. Qaranglar, Petrushkamizning bosh qismi va tanasi tayer buldi. Endi Petrushkaning tana qismini turli rangdagi matolar bilan tikib mahkamlaymiz. Endi Petrushkamizning qullarini yasaymiz. Buning uchun andaza erdamida Petrushkaning qullari bichib olinadi va ikki bulak bir- biriga tikib chiqiladi. ong va chap qullar tayer bulganidan sung, bosh va urta barmoqlarga kiyib kuriladi. Sung Petrushkaning konussimon tanasidan bosh va urta barmoqlar balandli-gida teshiklar ochilib, qul tikib quyiladi. Endi avval tayerlangan bosh qismni olib, qora drap matodan Petrushkaning kuz-qosh, sochlari qirqib olinadi. Ozgina qizil matodan og`zini qirqib olamiz. Sungra kuz, qosh, sochlar bosh qismiga epishtiriladi. Oxirgi qiladigan ishimiz Petrushkaning shlyapasini /soyabonini/ yasashdir. Buning uchun qora drap matodan konus shaklini qirqamiz: Shuningdek, yana doira shaklini ham qirqib uning urtasini belgilab, qirqib olamiz. Konus shaklini tikib ag`daramiz. Ag`darilgan konusni doiraning qirqilgan qismiga tikamiz. Doira va konusning diametri bir xil kattalikda bulishi kerak. Tayer bulgan soyabonni Petrushkaning bosh qismiga turt tomonidan tikib urnatamiz. Sung, bolalarning uzlari mustaqil ishlashga taklif etiladi. £iynalgan bolalarga yasash usullari alohida tushuntirilib, kursatib beriladi. Mashg`ulotning yakuni: Bolalar ishi rag`batlantiriladi. Tayerlangan G`PetrushkaG` qug`ir-chog`i ishtirokida ba`zi bir sahnalashtirilgan kurinishlar namoyish eti-ladi. Bolalar bog`chasida mehnat faoliyati uchun earur bulgan barcha jixozlar etarli bulishi kerak. Zarur asbob - anjomlar, asbob - uskunalar gigienik tomondan bolalar haeti hamda sog`ligini muhofaza qilish qoidalariga qat`iy muvofiq kelishi lozim. Shuningdek, bolalar tomonidan foydalanilgan badiiy materiallar egiluvchan va ishlov berish oson bulishi, asbob - anjomlar esa ularning esh xususiyatlariga mos ravishda tanlanishi kerak. Bundan tashqari, bolalar asbob-anjomlar saqlanadigan joyni yaxshi bilishlari hamda mashg`ulot tugagach ular- ning urnini topib kuch bilishlari, ozodagarchilik talablariga ham rioya qilishlari hamisha diqqat markazida bulmog`i lozim. 39
Quyidagi mehnat faoliyatlari uchun qullaniladigan materiallar va jihozlar ruyxatini tavsiya etamiz.
Download 0.67 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling