Ajiniyoz nomidagi

Dizaynda  badiiy  ijod  bosqichlari.  Ijodiy  intuitsiya  va  tahlil,  ya`ni  o`z  ijodini  mantiqiy 
anglash,  badiiy  ijodning  bosqichlaridir.  Faqat  intuitsiya  va  tahlilni  o`yg`un  birligi  yaxshi 
komponovka qilingan va yakunlangan asarni yaratishga imkon beradi. 
Siymoli  fikrlash,  intuitsiya,  baholash  faoliyat  va  emotsional  kayfiyatsiz  ijodiy  jarayon 
mavjud  bo`lmaydi.  Ijodiy  faoliyat  bilan  rivojlanadigan  va  ortiriladigan  estetik  negizlar  va 
psixoligik mexanizmlar barcha ijod elementlarida bor. 
Borliq  va  san`atni  estetik  tasavvur  etilishi  avtomatik  ravishdagi  odatiy  tasavvurni 
bartaraf  qilishni  nazarda  tutadi.  Estetik  qayg`u  paydo  bo`lishi  uchun  avval  buyumga  e`tibor 
berilmagan tomonlarni ko`rish kerak, uni yangi nuqtai nazardan ko`zdan kechish lozim. 
Intuitsiya  –  bu  faraz,  ziyraklik,  sezarlik.  O`zaro  qandaydir  umumligi  bor  uch  atama 
mavjud: intuitsiya, ilhom, instikt – tasavvuf bilim, tasavvf ko`tarinkli, tasavvuf faoliyat. 
Ko`p amaliy masalalarni echishda, shu jumladan muhitni loyihalashda, ijodiy intuitsiyaga 
asoslangan  usullar  (miyani  hujum  qilish  usuli)  keng  tarqala  boshlandi.  Ko`pincha  bu  masalalar 
hisoblash yordamida emas, balki intuitsiya asosida echiladi. 
Dizaynerni 
ishlash 
jarayonida 
intuitiv 
faraz 
va 
mantiqiy 
tuzilishlar 
o`zaro 
bog`liq 
bo`lib, 
navbatma-navbat 
almashib 
to`radi 
va 
murakkab 
chatishib 
to`radi. 
Dizayner 
intuitiv 
fikrlashi 
samarali 
vujudga 
kelishi 
uchun 
ost 
ongiga 
taalluqli 
elementlarni 
ajratib 
olishi 
kerak. 
Ijodiy 
masalani 
echgan 
payitda 
formal-mantiqiy 
komponentni 
susaytiradigan imkoniyatni yaratish lozim. 
Quyidagi cheklashlarni kiritgan holda shunday sharoitni  yaratish mumkin: berilgan vaqt 
maboynida  qo`yilgan  masalani  echish;  maslani  echish  uchun  jalb  etilgan  yordamchi  vositalar 
bilan foydalanish; g`oyani ifodlalaydigan vositalar bilan foydalanish. 
Birinchi  cheklash  masalani  hal  qiluvchini  formal-mantiqiy  tuzilishlarni  ishlatmaslikka 
majbur qiladi. Demak, fikrlash intuitiv komponenti jalb etilgan holda, natijani spontan ravishda 
kelib chiqishiga rag`batlantiradi. 

---

48 
 
Ikkinchi cheklashda vosita sifatida yordamchi ma`lumotlar, mahsus adabiyotlar, Internet 
ma`lumotlari va b. nazarda tutiladi. Bu holda tashqaridan olingan konkret ma`lumotga tayanish 
imkoniyati  inkor  etiladi.  Bu  cheklash  muammoni  echish  uchn  o`z  bilimlariga  tayanishga 
rag`batlantiradi. 
Uchinchi cheklash vositalrga taalluqli, ular yordamida dizayner o`z g`oyasini ifodalaydi. 
Ulardan  asosiylari  –  grafik  va  hajmiy  modellashdir.  SHaklni  grafik  usulida  tasviri  va  minimal 
vositalar yordamida uni hajmiy timsoli faqat shaklni emas, balki mummmani ko`rishga undaydi. 
YUqorida 
ko`rsatilgan 
cheklashlar 
faqat 
qisqa 
muddatli 
topshiriqlarni bajarish uchun qo`llanishi mumkin. 
Sezgi 
bilan 
yaratilganni 
to`g`ri 
baholashnishini 
bilishdan 
tahlil 
boshlanadi. 
Rassom 
faoliyatida 
bu 
muhim 
payt. 
Ijodiy 
intuitsiyaga 
qobiliyat 
– 
rassomning 
iste`dotligini 
namoyonidir. 
Tahlil 
etishga 
qobiliyatni, 
ya`ni 
o`z ijodini mantiqiy ko`rib chiqish, o`stirish 
va etishtirish 
lozim. 
Mazmundan 
shaklga 
o`tganda 
barpo 
eilganni 
intuitiv 
o`stirib, 
dizayner 
nafaqat 
muhit 
va 
personajlarni 
o`zaro 
munosabatini, 
kompozitsiya 
formatini, 
balki 
manbasini 
va 
hattoki 
bajarish 
vositalarini 
ham 
o`rnatadi. 
Faqat intuitsiya bo`yicha yaratilganni tahlil etib, dizayner 
ijodiy  yakunlovchi  bosqichiga  yo`llar  va  vositalarni  topishi  mumkin.  Ijodiy  jarayonni  sxemasi 
quydagicha bo`ladi: intuitsiya  – tahlil – intuitsiya, chunki san`at ham his bilan boshlanadi, ham 
yakunlanadi, ammo tahlil yordamida tushuntiriladi.