Ajiniyoz nomidagi

Paypoqlar. Birinchi paypoq qachon to`qilganligini xozir aniqlash qiyin. Gomerni asarida 
Penelopa  kechasi  to`qilgan  buyumni  kunduz  sukib  tashlardi  –  mumkin  u  paypoq  bo`lgan? 
Arxeologlar kopt qazilmasidan V asrda to`qilgan bolalar paypog`ini topishgan. 

---

88 
 
To`qish kasbi faqat XIII asrda Italiyada tiklangan. Ammo o`rta asrda paypoq kostyumning 
aloxida  qismi  sifatida  bo`lmagan.  Erkaklar  movut,  bo`z  yoki  yupqa  charmdan  tikilgan  ishton-
paypoq  kiyishgan.  SHuning  uchun  Frantsiyada  dastlab  paypoqni  bas  de  chausse  –“ishtonni 
pochasi” deb atashgan. Askarlar va oddiy xalq ko`pincha paytava kiyishardi. 
Ispaniyani  to`qilgan  paypoqninng  vatani  deb  hisoblashadi.  Bu  erda  ularni  qo`lda  to`qib 
kashtalangan  rangli  uloq  bilan  bezatishardi.  SHunday  paypoqlar  shunchalik  darajada  qimmat 
turardiki, hatto ingliz qiroliga Genrix VIII ( 1491- 1547 yy.) sovg`a sifatida yuborishgan. 
Uning  qizi  Elizaveta  I  (1533-1603  yy.)  ipak  paypoqqa  ega  bo`lgan.  Ammo  bu  davrda 
Angliyada jun paypoqgina to`qilardi. 
Paypoq  to`qidigan  mashinaning  ixtirochisi  Uil`yam  Lining  taqdiri  o`zgacha  bo`lgan. 
Filosofiya magistri to`quqvchi qizni sevib qolgan va unga 
yordam berish uchun 1589 yilda to`quv mashinasini ixtiro qilgan. Bu mashina bir daqiqada 100 
izma  qilish  mumkin  edi.  Ammo  qirolicha  Elizaveta  Iga  ko`rsatilganda  mashinada  faqat  ipak 
emas,  jun  paypoqlar  to`qiladi  va  to`quvchilar  ishsiz  qoladi  deb  u  Liga  patent  bermagan.  Kup 
utmay  Li  ipak  paypoq  to`qidigan  dastgoxni  ixtiro  qildi,  ammo  na  Elizaveta  I,  na  YAkov  I  bu 
mashina  bilan  qiziqishmadi.  Umidsizlikdan  Li  Frantsiya  qiroli  Genrix  IV  taklifini  qabul  qilib, 
Ruanga kuchib ketdi. Ammo Genrixni ulimidan so`ng Mariya Medichi homiylik qilmagani bois 
u  Parijga  ketdi  va  u  erda  1610  yilda  vafot  etdi.  Katoliklarning  ta`qibidan  qochib  xunarmand-
protestantlar  Germaniya,  Avstriya  va  Italiyada  boshpana  topishgan.  Paypoq  to`quv  mashinasini 
1650 yilda qat`iy tadbiq etilgan. 
Barokko  va  Rokoko  uslublari  davrida  kavalerlar  oq  shoyi  paypoq  kiyishgan,  qirol 
Lyudovik  XIV  davrida  uzunligi  tizzagacha  ko`k  yoki  qizil  paypoqlar  urf  bo`lgan.  Moda 
qonundori  markiza  de  Pampadurga  taqlid  etib,  zebolik  ayollar  to`rdan  paypoqni  kiyishadigan 
bo`ldi. 
XVIII  asrni 
oxirida 
Evropada 
tikilgan 
paypoqni 
o`rniga 
to`qilgani 
kirdi. 
Buyuk 
frantsuz 
inqilobi 
davrida 
kalta 
ishton-kyulotni 
o`rniga 
uzun 
ishton-sankyulotni 
kiyilgani 
bois 
paypoq 
kerak 
emas 
bo`lib 
qoldi. 
Ammo, 
Napoleon 
imperiyasi 
davrida 
saroy 
kostyumi 
paypoqni 
yana 
moda 
bo`lgani 
bois, 
paypoqdan 
voz 
kechib, 
erkaklar 
kalta 
paypoq-noskini 
kiyishadigan 
bo`ldi. 
Ayollar  paypoqlar  tarixi  o`zgacha.  Qanchalik  ko`ylagi  kaltaroq  bo`lsa,  shunchalik 
paypoqqa e`tibor berilardi. 
Rossiyaga  paypoqlar  G`arbdan  kelgan,  nomi  esa  sharqiy-tatar  so`zi  “cholgau”dan  kelib 
chiqqan, ya`ni “paytava”dan. 
Rosssiyada qishloq ayollari paypoqqa katta e`tibor berishardi. Olifta ayollar baravariga 6 
jun  paypoq  kiyishgan,  chunki  semiz  boldir  urf  bo`lgan.  Qambag`allar  paypoqni  paytavani 
ustidan kiyishgan. Odatda ularning paypog`i oq yoki qora rangli bo`lardi. Bezakli paypoqlprning 
tepasi oq, pasti - yo`l-yo`l yoki naqshli bo`lgan. 
XIX  asrni 
o`rtasida 
ayollar 
oq 
paypoq 
kiyishgandi. 
Qanchalik 
ayollar 
yubkasi 
kaltalansa, 
shunchalik 
paypoqqa 
va 
poyabzalga 
ko`proq 
e`tibor 
berilardi. 
XX  asrda 
ayollarning 
tashqi 
ko`rinishida 
paypoqlar 
muhim 
o`rinni 
egallaydi.