Ajratilgan bo‘laklar

Ajratilgan bo‘laklar ikki yo‘l bilan ajratiladi:
a) tartibni o‘zgartirish;
b) bir nomni boshqacha nomlash.
Tartibi o‘zgartirilgan, lekin sifatlovchilik xususiyatini saqlab qolgan sifatlovchi aniqlovchilar ajratilgan bo‘lakka aylanadi. Masalan: Bu o‘zbek yigiti – tanti, mehribon (tartib o‘zgartirilgan).
Lingvistika – tilshunoslik, mening sevgan fanim bo‘ladi (bir nom boshqacha nomlangan).
Ba’zan gapning bosh bo‘laklari ham ajratilishi mumkin:
a) fe’l kesim: Ular gullarni parvarish qildilar – sug‘ordilar, butadilar
b) ot-kesim: Faqir xalq uchun haqiqiy erkinlik shu mamlakatda – ozod bo‘lganlar yurtida.
Ajratilgan bo‘laklar, gapdagi qaysi bo‘lakka oid ekanligiga ko‘ra, quyidagi turlarga bo‘linadi:ajratilgan hol, ajratilgan to‘ldiruvchi, ajratilgan aniqlovchi, ajratilgan izohlovchi.
Ajratilgan hol. O‘zidan oldin kelgan holning ma’nosiga aniqlik kiritadi, izohlaydi. Ajratilgan bo‘lak vazifasida ko‘pincha o‘rin va payt hollari keladi: Uning qo`lidan ushlab ichkariga, mehmonxonaga, boshladi; Anjuman bugun, soat beshda, boshlanadi;
Ba’zan holning boshqa turlari ham ajratilishi mumkin: Qo‘llar ishlar tez – mo‘jizakor. Shaharga borish uchun, ya’ni o`g`lini ko`rish uchun, ulov qidirdi; Bugun sizni yana, ikkinchi marta, kechirishdi.
Ajratilgan to‘ldiruvchi. O‘zidan oldin kelgan to‘ldiruvchining ma’nosini izohlaydi, unga aniqlik kiritadi. Vositasiz to‘ldiruvchi ham, vositali to‘ldiruvchi ham ajratilgan bo‘lak sifatida qo‘llanishi mumkin: Nasihatimni, otangning so‘zini esingda tut. Xatni uning o‘ziga, Muqaddasga bering.
Ajratilgan aniqlovchi. Shaxs yoki narsaning belgisini, kimga yoki nimaga qarashli ekanligini ta’kidlab, ajratib ko‘rsatish uchun qo‘llanadi: Qobil bobo, yalangbosh, yalangoyoq, eshik yonida dag‘-dag‘ titraydi. Bizning, o‘quvchi yoshlarning o‘zimizga yarasha or-nomusimiz bor.
Sifatlovchi aniqlovchi ham, qaratqich aniqlovchi ham ajrati­lishi mumkin.