Ajratish dastgohlari: mexanik va gidravlik

Gravitatsion gidravlik tasniflagich – tasniflash uskunasi bo`lib, unda 
dastlabki mahsulot silindrsimon, konussimon yoki piramidal ko`rinishdagi idishda 
tindirish usuli yordamida sinflarga bo`linadi. 
Gidravlik kamerali tasniflagich mahsulotlarni gravitatsiya usulida 
boyitishdan avval (masalan, boyitish stollaridan) tayyorlovchi tasniflash uchun 
keng qo`llaniladi. Tasniflagichlar to`rtta, oltita yoki sakkiz kameradan iborat 
bo`lib, ularning har biri turli xildagi oqim tezligini ushlab turadi, bu esa bir nechta 
teng tushuvchan sinfdagi mahsulot olishga erishish imkonini beradi. 
Gidravlik kamerali tasniflagich (50-rasm) to`rtta kamera 1, dastlabki 
mahsulotni berish nuqtasidan sliv yoqasi tomon o`lchami kattalashib boruvchi 
spigot 5 dan iborat. Har bir kameraning pastki qismi kesilgan konus 9 ga o`tuvchi 
silindrsimon zona 8, tasniflash quvuri 10, suv o`tkazish tarmog’iga ulangan suv 
bosimi quvuri 11, sharikli klapan 13 bilan davriy ochib turiladigan cho`qqan 
mahsulotni tirqish orqali bo`shatiladigan qabul qiluvchi idish 12 dan iborat. 
Sharikli klapin ichi bo`sh val 6 ichi orqali o`tuvchi sterjen 14 ga 
mahkamlangan. Yurituvchi val 3 yuritgich 4 orqali harakatlantirilganda har bir 
qurtsimon reduktor 2 da joylashga mushtli mexanizm yordamida sterjen klapin 
bilan davriy ko`tariladi va bo`shatuvchi teshikni ochadi. Kameraning bo`shatish 

---

teshigini ochish davri turlicha bo`lib, odatda u katta sinf kameralarida tezroq va 
mayda sinf kameralari uchun kamroq ochiladi. 
Vertikal ichi bo`sh val 6 ning pastki uchida mahsulotni kamerada cho`kib 
qolishini bartaraf qiluvchi va mahsulotni aralashtirib turuvchi aralashtirgich 7 
mahkamlangan. Aralashtirgich va vertikal val harakatni gorizontal val 3 dan oladi. 
Vertikal valning aylanish chastotasi 1,2 min
-1
. 
Tasniflagichning har bir kamerasidagi yuqoriga harakatlanuvchi oqim tezligi 
bosim ostida beriladigan suv oqimini o`zgartirish orqali tartibga solinadi. Tartibga 
solish suv ta`minoti tarmog’i quvuri bilan suv bosimi quvuri 11ulangan joyda 
o`rnatilgan raqamli ko`rsatgichli ventil yordamida amalga oshiriladi. 
Suv yuboriluvchi quvurdan tangentsial holatda yuboriladi. Natijada yuqoriga 
harakatlanuvchi aylanma oqim hosil bo`ladi va u cho`kkan mahsulot orasidagi 
mayin zarralarni o`zi bilan yuqoriga olib ketadi. Shuning evaziga cho`kkan 
zarrachalarning mayin zarrachalardan tozalanish darajasi ortadi. 
Yuqoriga harakatlanuvchi oqim tezligini o`zgartirib, har bir kameradan 
chiqarilgan mahsulotning yirikligini tartibga solish mumkin. Cho`kkan mahsulotni 
qabul qiluvchi kamera 12 dan chiqarib tashlash doimiy ravishda amalga oshiriladi. 
Dastlabki bo`tana tasniflagich vannasining tor oxiriga yuborilishi natijasida 
gorizontal oqim paydo bo`lib, u vannaning enli tomonidagi sliv yoqasidan chiqib 
ketadi. Mahsulotning yirikligi bo`yicha tasniflanishi vannaning yuqori qismida 
gorizontal oqimda sodir bo`lib, oqimning tezligi vanna kengligi yuklovchi qismdan 
bo`shatuvchi qism tomon oshib borishi bilan kamayadi. Gorizontal oqim 
tezligining pasayishiga qarab, cho`kadigan zarrachalarning o`lchami pasayadi. 
Cho`kuvchi mahsulot piramidasimon kameraga tushadi va u yerda aylanuvchi 
aralashtirgich yordamida to`xtovsiz aralashtirilib turiladi hamda qo`shimcha 
beriladigan suv hosil qiladigan yuqoriga harakatlanuvchi oqim ta`siriga uchraydi. 
Har bir bo`lmadagi yuvilgan qum fraktsiyasi konussimon qism orqali bir tekis 
tushirib olinadi, mayin zarralar esa sliv bilan oqib chiqib ketadi. 
Balandligi 2 m va suv yuzasi maydoni 3 m
2
bo`lgan to`rt bo`linmali 
tasniflagichning ish unumdorligi 25 t/soatni tashkil qiladi. 

---