Akbar bahromov shavkat sharipov manzura nabiyeva
Tog‘ jinslariga nimalar kiradi? Minerallarga-chi? 2
Download 4 Mb. Pdf ko'rish
|
4-tabiatshunoslik
- Bu sahifa navigatsiya:
- Xarita Globus sirtini ikkiga bo‘lib, doira shaklidagi ikkita yarimshar xaritasi tuziladi. - yarimsharlar xaritasi
- Tabiiy xaritada
|
1. Tog‘ jinslariga nimalar kiradi? Minerallarga-chi?
2. Foydali qazilma deb nimaga aytiladi? 3. Yoqilg‘i foydali qazilmalarga nimalar kiradi? Rudali va noruda foydali qazilmalarga-chi? 4. O‘lkamiz hududida qanday foydali qazilma konlari mavjud? 5. Foydali qazilmalarni muhofaza qilish uchun nima- lar qilish kerak? Daftaringizga tog‘ jinslari, minerallar, foydali qa- zilmalarning turlarini yozing. XARITALAR Yer yuzini va uning ayrim qismlarini xaritadan foydalanib o‘rganish qulaydir. Globusda Yer yuzi shar sirtida tasvirlansa, xaritada joylar yassi shaklda tasvirlanadi. Xarita Globus sirtini ikkiga bo‘lib, doira shaklidagi ikkita yarimshar xaritasi tuziladi. - yarimsharlar xaritasi Ulardan biri – g‘arbiy yarimshar xaritasi, ikkinchi- si – sharqiy yarimshar xaritasi deyiladi. Bu haqda Xaritalarda okean, dengiz, ko‘l kabi suv havzalari ko‘k rangda tasvirlanadi. Daryolar ko‘k rangdagi egri chiziqlar bilan aks ettiriladi. Quruqliklar, ya’ni materiklar va orollar balandligiga qarab yashil, sariq, jigarrangda tasvirlanadi. Xaritalarda Yer yuzi yoki uning qismi necha marta kichraytirilgani maxsus shartli belgi orqali ko‘rsatiladi. Bunday shartli belgi masshtab deb ataladi. Masshtab O‘zbekiston Respublikasining tabiiy xaritasida mas- - makki, xaritaning ixtiyoriy ikki nuqtasi orasidagi 1 cm uzunlik Yer yuzining o‘sha ikki joyi orasidagi masofa Yer yuzidagi barcha dengizlar okeanlarga tutash- gan. Shuning uchun Yer yuzidagi barcha dengiz va okeanlarning sathi bir xil bo‘ladi. Yer yuzidagi quruq- liklarning balandligi ana shu dengiz sathiga nisbatan hisoblanadi. Yer yuzidagi quruqliklar sirti notekisdir, ba’zi joylar pastroq bo‘lsa, boshqa joylar balandroq bo‘ladi. Ayrim joylar esa juda balanddir. Yer yuzining baland-pastligi tabiiy xaritada ko‘rsatilgan bo‘ladi. Tabiiy xaritada Tabiiy xaritada tasvirlangan joyning rangiga qarab, shu joyning dengiz sathidan qancha balandligini bilsa bo‘ladi. Xaritadagi balandlik shkalasida har bir rang dengiz sathidan necha metr balandlikni ifodalashi yozib qo‘yilgan bo‘ladi. Yarimsharlar tabiiy xaritasida butun Yer yuzi tasvir - langan. Yer yuzining bir qismi tasvirlangan tabiiy xaritalar ham mavjud. Bizning mamlakatimiz – O‘zbekiston Respublikasining tabiiy xaritasi shunday xaritadir. Bu xaritada o‘lkamiz hududining yer yuzasi balandligiga ko‘ra turli ranglarda tasvirlangan. O‘zbekiston Respublikasining tabiiy xaritasida turli Xaritadagi balandlik shkalasi yordamida o‘lkamiz hu- dudining yer yuzasi tuzilishini aniqlash mumkin. Tabiiy xaritada mamlaka timiz hududining g‘arbiy qismi, asosan, yashil rangda tasvirlangan. Bu joylar- ning balandligi dengiz sathidan 200 m gachadir. Download 4 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|