Акрам исмоилов

Ток уриши (ёки электр уриши деб ҳам юритилади) тўрт даражага 
бўлиб қаралади. 
I. Мускуллар кескин қисқариши натижасида одам ток 
таъсиридан чиқиб кетади ва ҳушини йўқотмайди. 
II. Мускуллар кескин қисқариши натижасида одам ҳушини 
йўқотади, аммо юрак ва нафас олиш фаолияти ишлаб туради. 
Ш. Ҳушини йўқотиб, нафас олиш тизими ёки юрак уриши 
тўхтаб қолади. 
IV. Клиник ўлим ҳолати, бунда инсонда ҳеч қандай ҳаёт 
аломатлари кўринмай қолади. 
Клиник ўлим холати - бу ҳаёт билан ўлим оралиғи бўлиб, 
маълум вақтгача инсон ички имкониятлар ҳисобига яшаб туради. Бу 
вақтда унда хаёт белгилари: яъни нафас олиш, қон айланиш бўлмайди, 
ташқи таъсирларга фарқсиз бўлади, оғриқ сезмайди, кўз қорачиғи 
кенгаяди ва ёруғликни сезмайди. Аммо бу даврда ҳали ундаги ҳаёт 
бутунлай сўнмаган, хужайраларда маълум модда алмашинув жараёнлари 
давом этади ва бу организмнинг минимал ҳаёт фаолиятини давом 
эттиришига етарли бўлади. Шунинг учун ташқи таъсир натижасида ҳаёт 
фаолиятини йўқотган организмнинг баъзи бир қисмларини тиклаш 
натижасида уни ҳаётга қайтариш имконияти бор. Клиник ўлим ҳолати 
5—8 минут давом этади. Ҳеч қандай ёрдам бўлмаган тақдирда энг олдин 
бош мия қобиғидаги ҳужайралар парчаланади ва клиник ўлим ҳолати 
биологик ўлим холатига ўтади. 
Биологик ўлим — қайтариб бўлмайдиган жараён бўлиб, 
организмдаги биологик жараёнлар бутунлай тўхташи билан 
тавсифланади, шунингдек организмдаги оқсил парчаланади. Бу клиник 

---

106 
ўлим вақти тугагандан кейин рўй беради. Токнинг инсон организмига 
таъсири бир неча омилларга боғлиқ. Асосий омиллардан бири инсонга