Aksiz solig‘i bo‘yicha hisob-kitoblarni taqdim etish va to‘lash muddatlarini maqbullashtirish. Reja

Aksiz solig'ini to‘lash muddatlarini maqbullashtirish.

Aksiz solig‘ini to‘lash va hisob-kitoblarni taqdim etish tartibi, muddatlari.

Aksiz solig'ining hisob-kitobi soliq bo'yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organlariga har oyda, soliq davridan keyingi oyning 10-kunidan kechiktirmay taqdim etiladi.
Soliq kodeksining 240-modddasiga asosan aksiz solig'ini to'lash hisob-kitoblarni topshirish muddatlaridan kechiktirmay amalga oshiriladi.
Import qilinadigan tovarlar bo'yicha aksiz solig'ini to'lash bojxona to'g'risidagi qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda amalga oshiriladi.Tovarga ilova qilinadigan hujjatlarda ko‘rsatilgan mahsulot yuklab jo‘natilgan kun sotish kuni bo‘lib hisoblanadi.
O‘n kunlik to‘lovlar bo‘yicha aksiz solig‘ining kelib tushgan summasi Davlat soliq xizmati organlari tomonidan soliq to‘lovchilarning shaxsiy hisobvaraqlarida bir vaqtda soliqni “Hisoblab yozish” va “To‘lash” ustunlarida aks ettiriladi.
Dam olish (ishlanmaydigan) yoki bayram kuniga to‘g‘ri keladigan aksiz solig‘ini to‘lash muddatlari, tegishincha, hisob-kitobni taqdim etish muddatlari ham dam olish yoki bayram kunidan keyingi birinchi ish kuniga ko‘chiriladi.
Hisobot davri mobaynida o‘n kunlik to‘lovlar bilan kiritilgan aksiz solig‘i summalari tegishli hisobot davri uchun hisob-kitob bo‘yicha hisoblab chiqarilgan soliq summasida hisobga olinishi kerak.
Ortiqcha kiritilgan aksiz solig‘i summalari bo‘lg‘usi to‘lovlar hisobiga kiritiladi yoki uning yozma arizasi olingan kundan boshlab Davlat soliq xizmati organi tomonidan 30 kun ichida to‘lovchiga qaytariladi (agar budjetga boshqa soliq turlari bo‘yicha qarz mavjud bo‘lmasa).
Yuridik shaxslar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi hududiga olib kiriladigan alohida turdagi tovarlar bo‘yicha aksiz solig‘ini to‘lash tartibi.
O‘zbekiston Respublikasi hududiga yuridik shaxslar tomonidan olib kiriladigan, aksiz to‘lanadigan tovarlarga O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qaroriga ko‘ra ro‘yxatlar va stavkalar bo‘yicha aksiz solig‘i solinadi. Aksiz to‘lanadigan tovarlar bo‘yicha aksiz solig‘i bojxona xizmatlari tomonidan so‘mlarda undiriladi va har 5 kunda respublika budjetiga kirim qilinadi. Olib kiriladigan, aksiz to‘lanadigan tovarlarga aksiz solig‘ining hisobi va uning budjetga kelib tushishi ustidan nazoratni O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona xizmatining hududiy boshqarmalari amalga oshiradi. Respublika xududiga aksiz to‘lanadigan tovarlarni olib kiruvchi, mulkchilik shaklidan qat‘i nazar yuridik shaxslar aksiz solig‘ini to‘lovchilar hisoblanadi.
O‘zbekiston Respublikasi hududiga olib kiriladigan tovarlar bo‘yicha aksiz solig‘ini hisoblab chiqarish uchun soliq solish ob‘ekti bo‘lib bojxona yuk deklaratsiyasining 45-ustunida ko‘rsatilgan, tovarning bojxona rasmiylashtiruvi paytida O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining kursi bo‘yicha so‘mlarda qayta hisoblangan tovarning bojxona qiymati hisoblanadi.
Aksiz solig‘i summasi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
S x A/100,
bu erda:
S-bojxona qiymati;
A-aksiz solig‘i stavkasi.
Olib kiriladigan, aksiz to‘lanadigan alohida turdagi tovarlar bo‘yicha aksiz solig‘i summasi tovarning bojxona qiymatidan foizlarda yoki bir birlik o‘lchovi uchun AQSh dollarlarida belgilanadi.
“O‘zbekiston Respublikasi hududiga aksiz solig‘i olinmaydigan tovarlarning jismoniy shaxslar tomonidan olib kirilishi bo‘yicha belgilangan normalar”ga ko‘ra jismoniy shaxslar tomonidan olib kiriladigan, aksiz solig‘iga tortiladigan tovarlarga nisbatan aksiz solig‘i tatbiq etilmaydi.
Majburiy ravishda markalanadigan, olib kiriladigan aksiz to‘lanadigan tovarlarga aksiz solig‘ini to‘lovchilar aksiz markalarini xarid qilish chog‘ida kontrakt (bayonot berilgan) qiymatidan hisoblangan aksiz solig‘i summasining 100 foizini to‘laydilar, bunda aksiz markalarining nominal qiymati aksiz solig‘i summasidan ortiq miqdorda to‘lanadi, mablag‘lar belgilangan tartibga ko‘ra respublika budjetiga kirim qilinadi.
Markalangan, aksiz to‘lanadigan tovarlar olib kirilganda aksiz solig‘i summasi bojxona qiymatidan kelib chiqib qayta hisoblanadi.
O‘zbekiston Respublikasi hududiga olib kiriladigan tovarlarga aksiz solig‘ining summasi respublika budjetiga 26-bo‘limining 11-paragrafiga kirim qilinadi.
Davlat bojxona qo‘mitasi hududiy bojxona boshqarmalarining qaroriga ko‘ra to‘lovchiga, tovarlarning bojxona rasmiylashtiruvi sanasidan boshlab 2 oydan oshmaydigan muddatga aksiz solig‘ini kechiktirib yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash taqdim etilishi mumkin.
Soliq kodeksining 230-moddasiga ko'ra quyidagi ope-

ratsiyalar aksiz solig'i solinadigan obyekt hisoblanadi:

1) aksiz to'lanadigan tovarlarni realizatsiya qilish, shu

jumladan:

tovarni sotish (jo'natish);

Aksiz solig'ini bo'lib, mulk shaklidan va soliqqa tortishning qanday tartibi o'ma- tilganligidan qat'i nazar aksizosti tovarlarni ishlab chiqa- ruvchi va import qiluvchi yuridik va jismoniy shaxslar hisoblanadi. Bundan tashqari, oddiy shirkat aksiz to'lanadi- gan tovarlarni ishlab chiqarganda oddiy shirkat shartno- masining oddiy shirkat ishlarini yuritish zimmasiga yuk- latilgan sherigi aksiz solig'ini to'lovchi bo'lib hisoblanadi. Soliqqa tortish maqsadida yuridik shaxslar deganda mulkida, xo'jalik yuritishida yoki tezkor boshqaruvida mol- mulki bo'lgan va o'z majburiyatlari bo'yicha ushbu mol- mulk bilan javob beradigan, shuningdek, mustaqil balans va hisob-kitob varag'iga ega bo'lgan alohida korxonalar tushuniladi. garov bilan ta'minlangan majburiyat bajarilmagan taqdirda, garovga qo'yilgan aksiz to'lanadigan tovarlarni garovga qo'yuvchi tomonidan topshirish;

-aksiz to'lanadigan tovarlarni bepul topshirish; aksiz to'lanadigan tovarlarni ish beruvchi tomonidan ish haqi hisobiga yollangan xodimga qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda topshirish yoki hisoblangan divi- dendlar hisobiga yuridik shaxsning muassisiga (ishtirok chisiga) topshirish;

aksiz to'lanadigan tovarlarni qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda boshqa tovarlarga (ishlarga, xiz matlarga) ayirboshlash uchun topshirish; 2) aksiz to'lanadigan tovarlarni yuridik shaxsning ustavfondiga (ustav kapitaliga) hissa yoki pay badali tariqasida
yoxud oddiy shirkat shartnomasi bo'yicha sherikning
(ishtirokchining) hissasi sifatida topshirish; 3) aksiz to'lanadigan tovarlarni yuridik shaxsning ishtirokchisiga (muassisiga) u yuridik shaxs tarkibidan chiqqan (chiqib ketgan) taqdirda yoki yuridik shaxs qayta tashkil etilganligi, tugatilganligi (bankrotligi) munosabati bilan topshirish, shuningdek, oddiy shirkat shartnomasi doirasida ishlab chiqarilgan aksiz to'lanadigan tovarlarni mazkur shartnoma sherigiga (ishtirokchisiga) uning shart- noma ishtirokchilari umumiy mulkidagi mol-mulkdan ulushi ajratib berilgan yoki bunday mol-mulk taqsimlangan taqdirda topshirish;
4) aksiz to'lanadigan tovarlarni ulush qo'shish asosida qayta ishlashga topshirish, shuningdek, ulush qo'shish asosida xomashyo va materiallarni, shu jumladan, aksiz to'lanadigan xomashyo va materiallarni qayta ishlash mah- suli bo'lgan aksiz to'lanadigan tovarlarni ishlab chiqaruvchi tomonidan qayta ishlashga berilgan xomashyo va material- larning mulkdoriga topshirish;
5) ishlab chiqarilgan va (yoki) qazib olingan aksiz to'lanadigan tovarlarni o'z ehtiyojlari uchun topshirish; 6) aksiz to'lanadigan tovarlarni O'zbekiston Respublika- sining bojxona hududiga import qilish
Tekinga beriladigan aksizlanadigan mahsulot bo'yicha quyidagilar soliq solish obyekti bo'lib hisoblanadi: -aksiz solig'ining qat'i stavkalari belgilangan alkogolli mahsulot, tamaki mahsulotlari, o'simlik (paxta) yog'i, etil spirti, pivo, vino bo'yicha sotilgan mahsulot hajmi natura ifodasida;
boshqa aksizlanadigan mahsulotlar bo'yicha soliq to'lovchida tovarni berish paytida shakllangan narxlar dara- jasidan kelib chiqib hisoblangan, biroq mazkur aksizlanadi gan tovarni ishlab chiqarish bo'yicha haqiqatda shakllangan xarajatlardan past bo'lmagan qiymat Quyidagi aksizosti tovarlarga aksiz solig'i solinmaydi: 1) aksiz to'lanadigan tovarlarni ularning ishlab chiqa- ruvchilari tomonidan eksportga realizatsiya qilishga, bun- dan O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomoni- dan belgilanadigan aksiz to'lanadigan tovarlarning ayrim turlari mustasno,
2) keyinchalik O'zbekiston Respublikasining bojxona hududidan olib chiqib ketilishi sharti bilan bojxona hudu dida qayta ishlash bojxona rejimiga joylashtirilgan tovar- lardan ishlab chiqarilgan qayta ishlash mahsuli bo'lgan aksiz to'lanadigan tovarlarni topshirishga
3) tabiiy ofatlar, qurolli mojarolar, baxtsiz hodisalar yoki avariyalar yuz berganda yordam ko'rsatish uchun, insonparvarlik yordami va beg'araz texnik ko'mak sifatida, shuningdek, xayriya maqsadlari uchun aksiz to'lanadigan tovarlarni davlatlar, hukumatlar, xalqaro tashkilotlar tomonidan O'zbekiston Respublikasining bojxona hududiga import qilishga;
4) aksiz to'lanadigan tovarlarni O'zbekiston Respub- likasining bojxona hududiga aksiz solig'i solinmaydigan tovarlarni olib kirish normalari doirasida jismoniy shaxslar tomonidan import qilishga;
5) vakolatli davlat organining yozma tasdig'i mavjud bo'lgan taqdirda, telekommunikatsiyalar operatorlari va tezkor-qidiruv tadbirlari tizimining texnik vositalarini serti fikatlashtirish bo'yicha maxsus organ tomonidan olinadigan tezkor-qidiruv tadbirlari tizimi texnik vositalarini import qilishga.
Aksizlanadigan tovarlar uchun soliq solish bazasi bo'lib quyidagilar hisoblanadi: aksiz solig'ining qat'i stavkalari belgilangan tamaki mahsulotlari, o'simlik (paxta) yog'i, etil spirti, pivo, konyak, aroq va boshqa alkogolli aroq mahsulotlari, filtrli va filtrsiz. sigaretalar, neft mahsulotlari (benzin, dizel yoqilg'isi va aviakerosin) bo'yicha sotilgan mahsulotning natural ko'rinishidagi hajmi;
aksiz solig'i to'lanadigan boshqa mahsulotlar (zargar- lik buyumlari, kumushdan qilingan oshxona buyumlari, tabiiy gaz, suyultirilgan gaz, «O'zDEUavto» aksiyadorlik jamiyati avtomobillari) bo'yicha qo'shilgan qiymat solig'i va aksiz solig'i hisobga olmagan holda, shartnomaviy narxlar qo'llaniladi


Foydalanilgan adabiyotlar:
1.Karimov I.A. Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish kontseptsiyasi. —T.: “Ozbekiston”, 2010
2. Vahobov A., Joraev A. Soliqlar va soliqqa tortish. Darslik. —T.: “Sharq”, 2009. — 526 b.
3. Alimardonov M., Kuzieva N. Soliqlar va soliqqa tortish. Oquv-uslubiy qollanma. — T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2007. — 214 b.
4. Yuldashev I. Soliq va soliqqa tortish. Oquv qollanma. — T.: “Fan va texnologiya”, 2007. —128 b.
5. Isroilov B. Soliqlar hisobi va tahlili: muammolar va ularning yechimlari. —T.: “Buhgalter kutubhonasi”, 2006. —270 b.