Актуальные научные исследования в современном мире iscience. In. Ua

PARSER: 
P 
– Person – потенциалды қарыз алушы туралы ақпарат, оның беделі; 
A 
– Amount – сҧрайтын немесе сомасының негіздемесі; 
R 
– Repayment – несиені қайтару мҥмкіндігі; 
S 
– Security – қамтамасыз ету қҧралы; 
E 
– Expediency – несиенің мақсаттылығы; 
R 
– Remuneration – несиені беру тәуекелі ҥшін банктің пайыз 
мӛлшерлемесі. 
 

---

__ ISCIENCE.IN.UA 
«Актуальные научные исследования в современном мире» ___ 
57
CAMPARI: 
C 
– Character – қарыз алушының беделі; 
A 
– Ability – қарыз алушының беделін бағалау; 
M 
– Means – несиеге деген қажеттілігін талдау; 
P 
– Porous – несиенің мақсаты; 
A 
– Amount – несие сомасының негізделуі; 
R 
– Repayment – несиені қайтару мҥмкіндігі; 
I 
– Insurance – несиелік тәуекелден сақтандыру әдісі. 
Американдық банктер тәжірибесінде потенциалды қарыз алушыларды 
дҧрыс таңдай білуде ―алты С (си) ережесі‖ қолданылады: 

Character (қарыз алушының сипаты; 

Capacity (қаржылық мҥмкіндігі); 

Cash (ақшалай қаражаты); 

Collateral 
(қамтамасыз етуі); 

Conditions 
(жалпы экономикалық жағдай); 

Control (бақылау). 
Қарыз алушының қаржылық жағдайы оның несиені қайтару қабілетін 
сипаттайды. Ол оның кірістері мен шығыстары және олардың алдағы 
уақыттардағы ӛзгеру перспективаларын нақты талдау кӛмегімен анықталады. 
Ақшалай қаражаты. Жалпы қарыз алушының алған несиені 
қайтаруының ҥш кӛзі болады: 
1. 
Нақты ақшалар тасқыны; 
2. 
Активтерді сату; 
3. 
Қаржыларды тарту. 
Кӛрсетілген кӛздердің кез келгені несиені қайтаруға арналған 
қаражаттың қалдық сомасын қамтамасыз ете алады. Бірақ та банктер несиені 
қайтарудың негізгі кӛзі ретінде нақты ақшалар тасқынын маңызды санайды. 
Себебі, активтерді сату қарыз алушының балансын нашарлатып жіберуі 
мҥмкін деп санаса, ал қосымша қаражат тарту банктің кредитор ретіндегі 
позициясын бәсеңдетеді. 
Нақты ақшалардың жетіспеуі қарыз алушының қаржылық жағдайының 
нашарлығын сипаттайтын басты кӛрсеткіш болып табылады. 
Нақты ақшалар тасқыны мынандай тҥрде анықталады: 
Нақты ақшалар = Таза пайда + Амортизация тасқыны + 
Кредиторлық қарыз – Тауарлы-материалды құндылықтар қоры және 
дебиторлық қарыз. 
Бҧл формуланың артықшылығы – оның кӛмегімен несиелік қызметкер 
қарыз алушының менеджерлерінің біліктілігін және тәжірибесін, сол сияқты 
қарыз алушының жҧмыс жасайтын нарығының жағдайын анықтай алады. 
Қамтамасыз етуі. Сондай-ақ банк қарыздың қамтамасыз етілуі, яғни 
оның жеткіліктілігіне, сапасына және қарыздың қайтарылмау жағдайында оның 
ӛтімділік дәрежесіне мән береді. 
Экономикаылық жағдай. Несиеге деген ӛтінішті қарау барысында банк 
жалпы шарт ретінде елдегі іскерлік жағдай және оның банк жҧмысына, сол 
сияқты қарыз алушының жағдайына тигізер ықпалын сипаттайтын 
экономикалық конъюктуралық жағдай, бәсекелестерінің болуы, салық, баға 
және т.б. қарасытырады. 

---

____