Александр Андреэв Шамбала вақти Дарҳақиқат, Шамбала вақти келди. Н. Рерич и қисм

11. Ўқитувчилар

"Ажойиб одамлар билан учрашувлар" - Г.И.Гуржиэфф ўзининг хотиралар китобини шундай деб номлаган, унда у руҳий шаклланиш йилларида унга энг катта таъсир кўрсатган, аслида у билан бир хил, " ҳақиқат изловчилари ҳақида гапиради. ." Бизнинг қаҳрамонимиз, албатта, шунга ўхшаш учрашувлар бўлган. 1923-1924 йилларда тақдир А.В. Барченкони бир нечта "ажойиб одамлар" билан бирга олиб келди, улар билан мулоқот эзотерик билим анъаналари ҳақидаги ғояларини сезиларли даражада кенгайтирди ва уни бир қатор янги ғоялар билан бойитди. Булар, биринчи навбатда, Г.И.Гуржиэффнинг собиқ шогирди, юқорида тилга олинган П.С.Шандаровский, мўгʻул Хаян (Хиян) Хирва ва тибетлик Нага Навен — А.В.Барченконинг ўзи таʼкидлаганидек, “Шарқ олимлари” ва ниҳоят, саргардонлар эди. -Юреветсдан аҳмоқ Михаил Круглов. Улар ушбу бобда муҳокама қилинади.
Пётр Сергеэвич Шандаровский (1887 йилда туғилган) инқилобдан олдин Шимолий пойтахтдаги оккултистик доираларда яхши танилган. Ҳарбий олийжанобнинг ўғли – отаси С.П.Шандаровский 1900-йилларнинг бошларида Могилев вилоятида округ ҳарбий қўмондони лавозимини эгаллаган – Санкт-Петербург университетининг юридик факултетини тамомлаган. Инқилобдан олдинги йилларда у ҳарбий бўлимда хизмат қилган (у кодлаш бўлимида кодловчи эди), лекин у ўзининг фан ва санъатдаги ҳақиқий даъватини кўрди. Инқилобдан кейин П. С. Шандаровский маърузалар ўқиди ва график дизайнер бўлиб ишлади. (1927 йилда ҳибсга олинаётганда, терговчининг касби ҳақида сўраганида, у: "рассом - илмий ходим" деб жавоб берди.) П. С. Шандаровскийнинг илмий қизиқишлари мавзуси мафкура, аниқроғи, халқаро идеографик ёзув эди. Бу борадаги тадқиқотлари билан П. С. Шандаровский. ўз эътирофига кўра, у А.В.Луначарскийни таништирди, кейин уни Халқ Маориф Комиссарлигининг Музей бўлимига юборди. У эрда П. С. Шандаровскийга Эрмитаж мутахассисларидан бирига мурожаат қилишни маслаҳат беришди, у буни қилди^[158].
А.В.Барченко П.С.Шандаровский билан бутунлай тасодифан учрашди - гарчи бундай учрашувлар тасодифми? - 1922-1923 йиллар қишида. Э.М.Кондиаин ўз эслатмаларида бу ҳақда шундай гапиради:
“Қишнинг бир куни Ал. Сиз. дўкон ойнаси олдида туриб, кўрсатилган шарқона гиламчадаги нақшга қаради, у эрда универсал схеманинг элементлари бор эди. Яқин орада бир фуқаро турибди, энди ёш эмас, озғин, шунингдек, бу гиламга қарайди. А.В. унга ўгирилиб: "Бу сизга бирор нарса деяптими?" Ва у оёғини қорга қўйиб, қандайдир геометрик фигурани чизади ва сўрайди: "Бу сизга бирор нарса деяптими?" А.В. шунингдек, қорга қандайдир фигурани чизади. Шундай қилиб, улар чизмаларини алмашиб, бирга боришди.
Шандаровский Ал билан ўтирди. Сиз. хонада тун бўйи. Наташа (Барченконинг рафиқаси) уларга вақти-вақти билан чой олиб келарди. Улар деярли жим ўтиришди, лекин кечаси улар рақамлар билан бир уюм қоғозни ёзиб олишди. Баъзида Ал хонадан отилиб чиқиб кетарди. Вас., ҳаяжонли, ғайратли. У пенснесини ечди, сочларини тарайди, қизариб кетган кўзларини ишқалаб, жўшқин нидолар айтди”.^[159].
Бу учрашувнинг аҳамияти, Э. М. Кондияннинг фикрича, П. С. Шандаровский А. В. Барченкони Қадимги фаннинг “сон механизми” билан таништирганида эди. Кейинчалик улар ўртасида яқин муносабатлар ўрнатилди. П. С. Шандаровский А. В. Барченкога тез-тез ташриф буюрган ва у Буддистлар ибодатхонасидаги лама ётоқхонасига жойлашгандан сўнг, у эрга мунтазам равишда ташриф буюришни бошлаган. (Пётр Сергеэвичнинг ўзи ҳам ламалар орасида кўп танишлари бўлган.) П.С.Шандаровский А.В.Барченко билан бўлган учрашувларнинг бирида унга ўша вақтга қадар бир гуруҳ талабалари билан Россияни тарк этган ўқитувчиси Г.И.Гуржиэффнинг “баʼзилари” борлигини айтди. Қадимги илм билимлари” кофиристонида олинган. У, шунингдек, Г.И.Гуржиэфф томонидан Москва, Петроград ва Тифлисдаги издошларини бирлаштирган "Ягона Меҳнат Ҳамдўстлиги" инқилобидан олдин яратилгани ҳақида гапирди (маъруза, Кўринишидан, бу Гуржиэффнинг "Инсоннинг уйғун ривожланиши институти" ҳақида). П. С. Шандаровскийдан А. В. Барченко Г. И. Гуржиэффнинг Россияда қолган бошқа шогирдлари - С. Д. Меркуров (унинг амакиваччаси, машҳур ҳайкалтарош), Шишков ва Жуковлар ҳақида билиб олди. Уларнинг барчаси Москвада яшаган ва кейинчалик А.В.Барченко улар билан алоқа ўрнатишга ҳаракат қилади.
А.В.Барченконинг Шарқ ўқитувчилари - "Буюк Осиё биродарлиги" вакиллари билан танишиши ҳам муҳим эди; Улардан баъзилари, деди у, "Шамбалага шахсан ташриф буюрган". Айнан улар унинг учун "Дуинҳор" (Калачакра Тантра) тантрик тизими ҳақида асосий маълумот манбаи бўлди. Айниқса, сўроқ пайтида А.В.Барченко иккита исмни тилга олди: Тибет Нага Навен (Наван) ва Мўғул Хаян Хирва. Нага Навен Ғарбий Тибет (Нгари вилояти) губернатори эди. У 1923 йилда Совет ҳукумати билан музокаралар олиб бориш учун ўз ташаббуси билан (ва шунинг учун яширинча Лхасадан) Россияга келган. Ва бу, аслида, у ҳақида биз билган ҳамма нарса.
"Нага Навен менга Ғарбий Тибет ва СССР ўртасидаги яқинлашувга эришиш учун Совет ҳукумати вакиллари билан шахсий учрашувга келганини айтди. Унинг айтишича, Шарқий Тибетда Далай Лама инглизларга тобора яқинлашиб бормоқда, Ғарбий Тибет аҳолиси ва ламалари инглизлар билан иттифоқ тузишга қарши бўлиб, бунинг натижасида лама оммавий равишда Ички Мўғулистонга кўчиб кетмоқда. Бундан ташқари, Улан-Баторга, Тибетнинг руҳий раҳбари Панчен Богдо ҳам Далай Ламага қарши эканлигини ва шу муносабат билан СССР ва Ғарбий Тибет ўртасида энг яқин сиёсий ва маданий алоқаларни ўрнатиш учун алоҳида имкониятлар яратилганини, Жанубий Мўғулистон орқали.
Нага Навен бу масаланинг сиёсий томонини Чичерин орқали Совет ҳукумати ва Коминтернга ёритиб беришга умид қилаётганини айтди. Кейинчалик, Нага Навен менга Шамбала ҳақида бир қатор маълумотларни айтиб берди: тарихдан олдинги маданият тажрибаси ва Осиёнинг чамбарчас боғлиқ бўлган мистик ҳаракатларини бирлаштирган "Осиёнинг Буюк Биродарлиги" маркази.^[160].
Москва Британиянинг Осиёдаги сиёсий фаоллигидан, айниқса унинг Тибетга нисбатан кенгайишидан чуқур хавотирда бўлишига қарамай, Совет раҳбарлари Нага Навеннинг сепаратизмини олқишлай олмадилар, бу вазиятда Тибетга нисбатан қатъийроқ муносабатда бўлишни афзал кўрдилар, Совет раҳбарлари сепаратизмни олқишлай олмадилар. Нага Навен, бу вазиятда иккиланаётган Далай Ламага ҳал қилувчи таъсир қилишни афзал кўрди. Шу мақсадда 1923 йил августда Сиёсий бюро Г.В.Чичериннинг таклифига биноан Лхасага собиқ Коминтерн аʼзоси (яқинда НКИДнинг шарқий бўлимига ўтган) бошчилигида махфий дипломатик миссия юборишга қарор қилди.
С. С. Борисов Далай Ламага турли соҳаларда (биринчи навбатда, ҳарбий соҳада) Совет ёрдамини таклиф қилиши керак эди.^[161].
Шундай қилиб, А.В.Барченко Петроград чеккасидаги Датсан ётоқхонасида тибетлик олийжаноб киши билан тинч-тотув суҳбатлашар экан, Москвада буддист зиёратчилар ниқоби остида, асосан, совет эмиссарлари гуруҳини Тибетга жўнатиш учун қизғин тайёргарлик кўрилди. Бурят халқи. - Қалмоқлар келиб чиқиши. Шу сабабли, Г.В. Чичерин донолик билан Нага Навен билан учрашишдан қочди ва иккинчиси бир мунча вақт ўтгач, Россияни тарк этди. А. А. Кондиаин бу тибетлик ҳақида қуйидагиларни айтди:
"1923-25 ​​йилларда. Ленинградда, Тибет миссияси биносида (Новая Деревняда) Шамбала марказининг вакили - маълум бир Нага-Наван яшаган. Барченко у билан Тибет миссиясида ва менинг квартирамда (Малая Посадская, 9/2, 49-квартира) мунтазам учрашувлар ўтказди. Нага-Наван Иттифоқ бўйлаб бир қатор саёҳатларни амалга оширди ва 1925 йилда Хитойга жўнади - у марказнинг кўрсатмаси билан Хитой армиясига инспектор бўлиб ишлашга кетди.^[162].
Россиядаги яна бир "Шамбаланинг элчиси" Ҳаян-Хирва эди, у жуда қоронғу шахс эди. МРП Марказий Қўмитасининг аъзоси, у хизмат қилган
Ўша пайтда Мўғулистон Давлат ички хавфсизлик бошқармаси бошлиғи сифатида жуда масъулиятли лавозимга эга эди (ГПУнинг мўғулча аналоги). Га биноан
А.В.Барченко, Хаян-Хирва, Датсан ламаларидан "Дунхор тизимини ривожлантираётганини" билиб, Петрограддаги Кондиаин квартирасига (А.В. Барченко оиласи билан яшаган) келди. У ўзи ҳақида маълум қилди, гарчи ўзи бу тизимда авторитет бўлмаса-да, бу ҳақда аниқ фикрга эга. Кейинчалик у Москвада Барченко билан бир неча бор учрашган ва у эрда Нага Навен билан боғланган.^[163], бу мўғул хавфсизлик ходими иккаласига ҳам маълум қизиқиш кўрсатганлигини аниқ кўрсатади.
1923 йилнинг ёзида Буддистлар ибодатхонасидаги ётоқхонада Нага Навен ва Хаян Хирвадан кўра Дунхор илмидан анча билимдон бўлган бошқа кўплаб одамлар яшар эди. Масалан, бизга аллақачон таниш бўлган, Тибетнинг СССРдаги миссияси раҳбари Хамбо Агван Доржиэв ва унинг ўринбосарлари, Бурят Лама Бадма-Намжил Очиров ва қалмиқ "гелонг", Далай Ламанинг собиқ шахсий котиби Лувсан Шараб Тепкин (Тебкин). Уларнинг иккаласи ҳам Лхасада тахминан 12 йил ўқиган ва Доржиэвнинг ўзи каби энг юқори илмий даражага эга бўлган "лҳарамба". Очиров ва Тепкин 1922 йил кузида Василий Хомутниковнинг "разведка экспедитсияси" билан бирга Россияга қайтиб келишди (бу мамлакат билан муносабатларни тиклаш учун бир йил олдин Ташқи ишлар халқ комиссарлиги Коминтерн билан биргаликда Тибетга юборилган) ва кейин рўйхатга олинган. Доржиэв томонидан Тибет миссияси ходимлари. Айтганча, Лувсан Тепкин 1925 йилда сайланади.^[164].
Бироқ, А.В.Барченко 1937 йилда сўроқ пайтида, Ленинграддаги "Ламаист датсани" да яшаши ҳақида гапирар экан, у "тўғридан-тўғри алоқалар" ўрнатган фақат иккита ламанинг исмларини айтди - Агван Доржиэв ва Жигмат Доржи. Афтидан, биз Атсагат датсанининг ламаси, Бурят Жигме Доржи Бардуэв ҳақида гапиряпмиз, у ҳам Лхасада олий диний маълумот олган. Тез орада бу лама яна Тибетга, бу сафар С.С.Борисовнинг таржимони ва алоқачиси сифатида Совет махфий экспедитсиясининг бир қисми сифатида жўнади.
А.В.Барченконинг бошқа ўқитувчи, Костромалик деҳқон Михаил Круглов билан учрашуви бироздан кейин, 1924 йил баҳорида бўлиб ўтди.
м.Круглов "Беловоде изловчилари" секталаридан бирининг бир нечта аъзолари билан бирга Москвага пиёда келди ва у эрда Барченко билан учрашди, шекилли, дўконлардан бирида тасодифан. (А.В.Барченко пойтахтга саёҳат қилганда одатда меҳмонхоналарда эмас, турар-жойларда турарди, чунки у ерда жуда қизиқ одамларни учратиш мумкин эди.) А.В.Барченко бурят олими Гомбожаб Тсибиковга йўллаган мактубида бу учрашув ҳақида шундай гапирган:
“Бу одамлар ёши мендан анча катта ва мен ҳисоблаганча, энг универсал илм-фан ва ҳозирги халқаро вазиятни баҳолашда мендан кўра кўпроқ малакали. Кострома ўрмонларидан оддий муқаддас аҳмоқлар (тиланчилар), гўёки зарарсиз жиннилар шаклида чиқиб, улар Москвага кириб, ўша пайтда (1923-24 йилларда) Бош фан бўлимида илмий ходим бўлиб ишлаётган мени топдилар.
Бу одамлардан юборилган бир киши телба ниқоби остида майдонларда ҳеч ким тушунмайдиган ваъзларни ўқиган, ўзи билан олиб юрган ғалати либоси, идеограммалари билан одамларнинг эътиборини тортган”.^[165].
Михаил Круглов, А.В.Барченконинг сўзларига кўра, бир неча бор ҳибсга олинган - "улар ГПУга, жиннихоналарга жойлаштирилган". Бироқ, унинг "жиннилиги" мутлақо зарарсиз эканлигига ишонч ҳосил қилгандан сўнг, у қўйиб юборилди. Г. Тс. Тсйбиковга ёзган худди шу мактубда А. В. Барченко кўпинча Кругловнинг иккита идеограммасидан фойдаланади. Улардан бирида бузилган тибет курсивида ёзилган “дуинхор” сўзини, ундан кейин ўртада нуқта бўлган мистик учбурчакни осонгина аниқлаш мумкин. Бошқа бир идеограмма "Шамбала" сўзига маънода мос келади. (М.Кругловнинг сирли идеограммалари, афтидан, С.
П. Шандаровский.)
Кейин Круглов бир неча бор Ленинградда А.В.Барченкога ташриф буюрди. Э.М.Кондиаин буни шундай эслади:
“Бир куни бизга Кострома вилоятидан Михаил Трофимич Круглов исмли бир одам пиёда келди. У Ал ҳақида қандай эшитганлиги номаълум. Вас-аҳ. У рангли қоғоз, турли хил геометрик шакллар, белгилар ва ёзувлар билан қопланган бутунлай ғайриоддий ёғочдан ясалган буюмларни олиб келди. Михаил Трофимович кийган олти бурчакли тож бор эди, қўлида таёқ ва бошқа ҳар хил атрибутларни олди, шунингдек, кичкина тобут ҳам бор эди.
У тезда ўзи яратган тезкор шеърларда гапирди. У биз билан бир марта икки ҳафта яшади ва бутунлай нормал эди. У Москвадаги руҳий касалликлар шифохонасига ташриф буюрди. Докторлар ва талабалар аудиторияси олдида ўзининг ақлдан озганини кўрсатган ҳолда ғўнғирлаши ва беадаблик билан беморга жуда ақлли тақлид қилди. Ва у талабалар аудиториясида эди, у эрда уни ақлдан озганлиги кўрсатди, у беморга жуда ақлли тақлид қилди. Ва у энг оддий одам эди, у кўпинча шеър билан гапирарди. Костромадаги бир қадимги чол унга бу маҳсулотларни қандай қилишни ўргатган ва эҳтимол у уларни ўғирлагандир. Ишлар эски кўринарди. Оқсоқол эса унга бу нарсаларни кийиб, одамларга кўрсатишни ва доимо юришни айтди.
Руҳий касалхонага худди меҳмонхонадек келди. У эрда уни ҳар доим кутиб олишди.
Афсуски, шеърларини унутибман.
Хотирамда фақат иккита кулгили сатр қолди: Совет мамлакати устида меҳнат байроғи ҳилпирайди ва