Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti «adabiyotshunoslik nazariyasi»

Mavzu: Badiiy xarakter va adabiy tip

Reja:

1. 
   Badiiy xarakter va uning asosiy xususiyatlari
   
2. 
   Badiiy xarakter ruhiyati va psixologizm prinsiplari
   
3. 
   Adabiy tip
   

Xarakter. Agar obrazni yong’oqqa qiyoslasak, xarakter (yunoncha charakter-xususiyat, belgi) shu yong’oqning mag’zidir. Chunki mag’izda yong’oqning mohiyati, tirikligi, zaruriyligi, joni jamuljamdir. Shu sabab “xarakter yaratilsagina-badiiy asar yaratiladi” (N.Pogodin) degan qat’iy va asosli xulosani chiqarish mumkin. Xarakter yaratish badiiylikning o’zak masalasi deb qarashimizning boisi shundaki, xarakter badiiy ijodning juda ko’p unsurlari (syujet, kompozitsiya, til kabi)ni o’zida jamg’aradi, to’g’risi o’ziga “ishlash”ga majbur qiladi. Ya’ni xarakter asar mazmuniga nisbatan shakl bo’lsa, xarakterga nisbatan syujet, kompozitsiya, til (uslubning butun hiyla-nayranglari) shakldir. Izzat Sulton tavsiya etganidek, “asar mazmuni xarakter tasviri tufayli hayotiy aniqlik kasb etadi va shu bilan birga, bizning hislarimizga ta’sir etish xosiyatiga ega bo’ladi”. To’g’ri gap: “Har qanday muhim g’oya ham inson qismatiga aylanmasa quruq gap bo’lib qolaveradi” (Њ.Hoshimov).

Xarakterning mazmunini aniqlaydigan ikkita asosiy xususiyati bor.