Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari kafedrasi

Matematika o’qitishda tafakkur uslublari va
shakllari


Matematikada yana matematik induksiya prinsipi mavjudki, u orqali ko’pgina mulohxazalarni isbotlash mumkin bo’ladi.Uning bosqichlari quyidagilardan iborat: 1) kuzatish va tajriba; 2)faraz; 3) farazni asoslash( isbotlash). U uch qadamda amalga oshirilishi mumkin: 1) p=1 uchun mulohaza to’g’riligi tekshiriladi: 2)p=k uchun mulohaza to’g’ri deb, mulohazaning p=k+1 uchun to’g’riligi isbotlanadi.3) isbotning oldingi ikki qadami va matematik induksiya prinsipiga asosan teorema yoki mulohaza har qanday p uchun to’g’ri degan xulosaga kelinadi.(ma’ruza - 2 soat, amaliyot - 2 soat)

3.1. Ma’ruzani olib borish texnologiyasi

O’quv soati - 2 soat	Talabalar soni: 50 ta
O’quv mashg’ulot shakli	Mavzu bo’yicha axborotli ma’ruza
Maruza rejasi	1 . Tafakkurning qi sqacha tavsifi. Matematik tushunchalar va ularni shakllantirish. Hukmlar va ularning turlari. 4. Matematik tasdiqlar va isbotlash usullariga o’rgatish.
O’quv mashg’ulotining maqsadi. Kompyuter grafikasi dasturiy ta’minoti bo’yicha to’liq tushuncha berish.

Pedagogik vazifalar:	o’quv faoliyati natijalari:
Tafakkurning qisqacha tavsifi. umumiy tushuncha va ularni tasniflanishini berish.	Tafakkurning qisqacha tavsifi. haqida umumiy tushuncha va ularni tasniflanishini tushuntirib bera oladilar.
Matematik tushunchalar va ularni shakllantirish tavsiflash.	Matematik tushunchalar va ularni shakllantirish tavsiflab beradilar.
Hukmlar va ularning turlari ni tushuntirib berish.	Hukmlar va ularning turlari ini tushuntirib beradilar
Matematik tasdiqlar va isbotlash usullariga o’rgatish	Matematik tasdiqlar va isbotlash usullaria oladilar
O’qitish vositalari	ma’ruza matni, kompyuter slaydlari, doska
O’qitish usullari texnikasi	ma’ruza, aqliy xujum texnikasi Zig-zag , xabarlashib o’rganish usuli, Insert texnikasi
O’qitish shakllari	frontal, kollektiv ish
O’qitish sharoiti	Texnik vositalar bilan ta’minlangan, guruxlarda ishlash usulini qo’llash mumkin bo’lgan auditoriya.
Monitoring va baholash	Test, og’zaki savollar, blis-so’rov

Mavzuning texnologik xaritasi

Ish bosqich- lari	O’qituvchi faoliyatining mazmuni	Tinglovchi faoliyatining mazmuni
1-bosqich. Mavzuga kirish (20 min)	1.1.O’quv mashg’uloti mavzusi savollarni va o’quv faoliyati natijalarini aytadi. 1.2. BBB jadvalini to’ldirish qoidasi usulida mavzu bo’yicha ma’lum bo’lgan tushunchalarni faollashtiradi. BBB jadvalini to’ldirish qoidasi usuli natijasiga ko’ra tinglovchilarning nimalarda adashishlari, xato qilishlari mumkinligining tashxizini amalga oshiradi. (1-ilova).	Tinglaydilar. Savollarga javob beradilar
2 - bosqich. Asosiy bo’lim (50 min)	Talabalarning e’tiborini tortish uchun jonlantirish savollarini beradi.(2-ilova). Ma’ruza rejasining hamma savollarni tushuntiradi Power Point da yaratilgan slaydlar yordamida ( 3-ilova). Har bir savol nihoyasida umumlashtiruvchi xulosa beradi. Tayanch iboralarga qaytiladi. Talabalar ishtirokida ular yana bir bor takrorlanadi.	Tinglaydilar. UMKga qaraydilar. UMKga qaraydilar. Har bir tayanch tushuncha va iboralarni muhokama qiladilar.

3-bosqich.
Yakunlovc
hi

(10 min)

1. 
   Mashg’ulot bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi. Mavzu bo’yicha olingan bilimlarni qayerda ishlatish mumkinligi ma’lum qiladi.
   
2. 
   Mavzu bo’yicha mustaqil o’rganish uchun savollar beradi. (4-ilova).
   
3. 
   Mavzu bo’yicha bilimlarni chuqur- lashtirish uchun adabiyotlar ro’yxatini beradi.
   

Savollar beradilar UMKga qaraydilar
Mustaqil o’rganish uchun savollarni yozib oladilar.
UMKga qaraydilar.

БУБ (ЗХУ) жадвали- биламан/ билишни х,ох,лайман/билдим.

• 
  Мавзу бÿйича илмий текшириш ишларини бажаришни таъминлайди. Системали фикрлаш тах,лил асослари ва структурлашни ривожлантиради.
  
• 
  Янги мавзуни ÿрганишдан олдин ^лланилади: биринчи ва иккинчи устунлар тÿлдирилади ва сÿнгра якунловчи кисмида учинчи устун тÿлдирилади.
  

1. 
   (1-ilova). (3.1.)BBB jadvalini to’ldirish qoidasi.
   

БУБ (ЗХУ) жадвалини тÿлдириш коидалари билан танишади. Якка х,олда ёки жуфтликда жадвални тÿлдиради
“Шу мавзу бÿйича сиз нималарни биласиз?”, “Нималарни билмокчисиз?” саволларига жавоб беради.
Жадвалнинг биринчи ва иккинчи устунни тÿлдиради. (якка х,олда ёки жуфтликда)
Мустакил равишда маъруза матнини ÿкийди, (ёки эшитади)
Учинчи устунни тÿлдиради.

2. 
   Поуа (3.1)
   

Мавзуни жонлаштириш саволлари.

2. 
   Математик тафаккур нима?Математик тафаккурнинг кандай шакллари мавжуд?
   
3. 
   Тушунча мазмуни ва хджми, уларнинг узаро боFликдаги кандай хусусиятлари мавжуд?
   
4. 
   Тушунчани таърифлашнинг кандай усуллари мавжуд?
   
5. 
   Математик тушунчани шакллантиришнинг кандай боскичлари мавжуд?
   
6. 
   Математик хукм ва унинг турлари хдкида нималарни биласиз?
   
7. 
   Аксиома нима ва унинг хоссалари кандай?
   
8. 
   Теорема ва унинг турлари кандай хоссаларга эга?
   
9. 
   Зарур ва етарли шартлар кандай хусусиятларга
   

эга?
оУа (3.1.)

1. 
   savol. Tafakkurning qisqacha tavsifi.
   

Tafakkur- (шоп ongida ask etgan obyektlar tomonlar уа xossalarini ajratish уа и1агт yangi ЬШт olish uchun boshqa obyektlar Ы1ап tegishli munosabatlarda qo^,yish jarayoniga ayti1adi. ититап o1ganda, tafakkur obyektiу bor1iqning inson ongida fao1 aks ettirish jarayonidir.
Tafakkur ham mazmun уа shak1ga ega. A1ohida £(кг1аг tuzi1masi уа и1агт maxsus biг1ashma1aгiga tafakkuming shak11aгi deyi1adi. Tafakkuming shak11aгi quyidagi1aг: tushuncha, hukm уа tasdiq1aг. Uning haqiqat1i1igi -и1агт to^,g^,гi o^,гganish, mustahkam уа ishonch1i sistemani ta^,min1aydi.
Тушунчалар объектларнинг турли хил сифатлари, белгилари ва хусусиятларини акс эттиради, бунда бирлик ва умумийлик хоссалари мавжуд. Бирлик хоссалари факат шу объектга тегишли булиб, уни бошкаларидан фаркловчи белгиларини уз ичига олади, умумий хоссалари - объектларга тегишли мухдм хоссаларни ифодалаш учун тушунчани бошка тушунчалардан фаркли белгилари ва умумийлигини таъминлаш учун кулланилади.кандай ташки курилмалар бу операцион тизимни ишончлирок ва сам арали куллаб кувватлайди. Тушунчанинг хусусиятлари: моддий дунёни акс
эттирувчи категория хдсобланади; билишда умумлашган нарса сифатида пайдо булади; тушунча узига хос инсон фаолиятини билдиради; инсон онгида тушунча шаклланиб, у нуткда, ёзувда ва белгиларда ифодаланиши билан характерланади.