Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti o‘zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti

Til aloqa vositalarining hammasi ichida birinchisidir. Bu uning aloqa 
uchun xizmat qilishga ixtisoslashganligini bildiradi, ammo mushukning 
xirillagan ovozi-chi? Ko‘rib turganimizdek, bu kompleks hodisa va uni 
tushuntirib berish murakkab. Inson tilidagi so‘zlar qandaydir predmetni 
bildiradi, masalan, dunyodagi narsalar yoki hodisalar. So‘zlar asossiz. 
Belgining shakli bilan uning ma’nosi bog‘lanmagan. Nega kuchuk kuchuk deb 
ataladi? U hech qachon bizga ismini aytmagan. Kuchuk so‘zini ifodalovchi biror 
tovush yoki shu so‘zni ifodalashning boshqa yo‘li yo‘q. Vengerlarda kuchuk 
kutya deb ataladi. Ba’zi so‘zlar ularga o‘xshagan ovozlarni ifodalaydi. Ammo 
bu narsa barcha tillarda bir xil emas. Masalan, kuchuklar voov, voof yoki bov 
vov degan ovozlar chiqarishadi. Vengerlarda vau vau deyiladi. Tildagi nutq 
ovozlari tasodifiy to‘planadi garchi insonlarda ovoz hosil qiluvchi oraganlar 
umumiy bo‘lsa-da. Individual tillar bularning hammasidan foydalanmaydi. 
Masalan, ingliz tilida taxminan 40 ga yaqin ovozdan yoki fonemalardan 
foydalaniladi. Bular yozuvda asossiz tarzda ifodalaniladi. Ma’lumotlarga ko‘ra, 
[k] tovushini ifodalash uchun birdan ortiq harflardan foydalaniladi (k kite 
so‘zini ifodalashda yoki cut so‘zida c bilan) yoki ikki har xil tovush bo‘lgan [i] 
va [ai] bitta harf bilan ifodalaniladi ( dig so‘zida ham i; dine so‘zida ham i). 
Tovushlarning ayrim qarashlarda aytilganidek, so‘zlarga birlashishi ham 
asossiz, ammo tasodifiy emas. Bu hodisaning qanday sodir bo‘lishi tizimli 
chegaralangan. Fonemalar morfonemalarga birikishida texnik chegaralanadi 
deb ayta olishimiz mumkin. Biz taxi so‘zini taniy olamiz va bu ingliz yoki