Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti o‘zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti

Asosiy tushunchalar glossariysi 
Tilshunoslik – tilning jamiyatdagi o‘rni, taraqqiyot xususiyatlari, rivojlanish 
qonuniyatlari haqidagi fan. 
Tilshunoslik nazariyasi – tilshunoslik taraqqiyotining eng umumiy qonuniyatlari, 
tilning ichki qurilishi, til tizimi, til va nutq munosabatlari haqidagi fan. 
Fonetika – tilshunoslikning nutq tovushlari, ularning hosil bo‘lishi, tiplari, 
tovushlar o‘zgarishi, bo‘g‘inlar, ularning tuzilishi tiplari, strukturasi; urg‘u, urg‘u 
tiplari va intonatsiya haqidagi tarmog‘idir. 
Grammatika (yun.) – tilshunoslikning so‘z shakllari (shakl yasalishi), so‘z 
birikmalarining turlari, gap turlari (tilning grammatik qurilishi) haqidagi bo‘limi. 
Morfologiya (yun.) – grammatik ma’no so‘z shakllari, so‘z turkumlari haqidagi 
grammatik ta’limot. 
Umumiy tilshunoslik – tilshunoslik uchun umumiy bo‘lgan taraqqiyot 
qonununiyatlarini, tilshunoslik rivoji, taraqqiyot bosqichlari, tilshunoslik 
maktablari, nazariy ta'limotlar tarixi, shakllanish jarayoni, til strukturasiga xos 
bo‘lgan umumiy jihatlar haqidagi soha. 
Xususiy tilshunoslik – muayyan tilning taraqqiyot xususiyatlari, tarkibiy 
qismlari, bo‘limlari, sathlari, boshqa tillar bilan munosabati, til oilasida tutgan 
o‘rni haqida bilim beruvchi soha. 
Proto til – tillar uchun asos bo‘lgan, qadimiy bobo til. 

---

39 
Sinxroniya – til taraqqiyotini muayyan davr nuqtai nazaridan tahlil qiladigan 
metod. 
Diaxroniya – til taraqqiyotini tarixiylik nuqtai nazaridan qiyosiy aspektda tahlil 
qiluvchi metod. 
 
Asosiy adabiyotlar 
1. Borbala Richter. First steps in theoretical and applied linguistics.-Budapest, 
2006.-B.19 
2. Abduazizov A.Tilshunoslik nazariyasiga kirish.-Toshkent, 2010.-Б.7-10 
3. Ирисқулов И.Тилшуносликка кириш.-Тошкент, 2009.-Б.5-7 
4. Rasulov R.Umumiy tilshunoslik. -Тoshkent, 2013.-Б.3-4. 
5. Тилшунослик назарияси ва методологияси. Тузувчи: Ҳ. Дадабоев. –
Тошкент, 2004.-Б.4-5 
6. Хolmanova Z. Tilshunoslikka kirish.-Toshkent, 2007. -Б.3-5