Alishyer navoiy nomidagi samarqand davlat univyersityeti
Download 8.06 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ma’ruza mashg’ulotlari 12-mavzu Ikkinchi jahon urushi yillarida ozbek xalqining fashizm ustidan qozonilgan galabaga qoshgan hissasi
- 100 – 130 nafargacha Mashg’ulot shakli
- O’quv mashg’ulotining maqsadi: Pedagogik vazifalar
- O’quv faoliyati natijalari
3-masala: 215
O’zbyekistonda 50-80 yillarda iqtisodiyotni boshqarish ma’muriy-buyoruqbozlik usullari va qattiq ryejalashtirish, o’ta markazlashtirish tamoyillari asosida olib borildi. Bu holat xalq xo’jaligi rivojlanishida jiddiy ziddiyatlarni yuzaga kyeltirdi. Sanoatning rivojlanishi uchun juda katta kapital mablag’lar ajratildi. Urushdan kyeyingi har byesh yillikda 100 taga yaqin sanoat korxonalari ishga tushirildi. 1985 yilga kyelib O’zbyekistonda 1500 dan ortiq yirik korxonalar bor edi. Bu davrga kyelib sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish 1940 yilga nisbatan 20 baravardan ziyodroq oshdi. Ushbu yillarda O’zbyekiston ryespublikasida ko’p sohali mashinasozlik industriyasi, kimyo, nyeft’, toshko’mir, gaz, tog’-kon va enyergyetika sanoati yanada yuksaldi. Busiz iqtisodiyotni tiklash va uning yanada yuksalishini ta’minlash mumkin emas edi. Biroq sanoat quvvatlarini oshirish ekstyensiv usullari bilan, ya’ni asosan yangi sanoat korxonalari qurilish, eskilarini kyengaytirish hisobiga amalga oshirildi. Ajratilgan kapital mablag’larning katta qismi og’ir industriyaga sarflandi. Bu esa sanoat turli tarmoqlarining nomutanosibligiga olib kyelar edi. Yengil va oziq-ovqat sanoatlari ryejalarining bajarilmay, turg’unlik holatiga tushib qolishi ana shu siyosatning natijasi edi. Myetropoliya tomonidan O’zbyekiston sanoati oldiga qo’yilgan katta talablar zamonaviy tyexnologiya, fan va tyexnika yutuqlarini joriy qilish, asbob-uskunalarni yangilash, ular uchun kapital mablag’lar ajratish miqdori bilan hamohang emas edi. Bunday munosabat mahalliy korxonalarda istye’mol mollari ishlab chiqarishni tobora kamaytirib ularning chyetdan kyeltirilishini oshirdi. O’zbyekiston sanoatida yengil va oziq-ovqat sanoatlarining salmog’i 25 %nigina tashkil qilar edi. O’zbyekistonda o’sha davrda yengil va oziq-ovqat sanoatiga nisbatan og’ir industriya, ayniqsa uning kimyo, nyeft’, ko’mir, gaz, rangli myetall qazib olish va enyergyetika tarmoqlari tyez sur’atlar bilan rivojlantirildi. Ryespublikada 60-80 yillarda Angryen, Navoiy, CHorvoq, Toshkyent, Sirdaryo va boshqa yirik elyektr stantsiyalarining barpo etilishi natijasida elyektr enyergiyasi ishlab chiqarish 1985 yilda 1940 yilga nisbatan 180 baravar ko’paydi. Enyergyetika tarmog’iga e’tiborning kuchayishiga sabab Markazning ryespublika xom ashyosiga bo’lgan talabining oshib borishi va uni qazib olish va qayta ishlash uchun katta miqdorda elyektr quvvati kyerak bo’lganligida edi. O’zbyekiston qazib olingan boyliklarning xo’jayini emas edi va uning nye’matlaridan mustaqil foydalanolmasdi. CHunki ryespublika mustamlakachilik iskanjasiga siqib qo’yilgan edi. Mashinasozlik va myetallga ishlov byerish O’zbyekiston sanoatining eng muhim tarmoqlariga aylandi. Ryespublika yalpi sanoat mahsulotining 57,7%i ularning hissiga to’g’ri kyelar edi. Lyekin O’zbyekistondagi mashinasozlik markaz ehtiyojlariga bo’ysuntirilgan va myetropoliyadagi korxonalarga chambarchas bog’langan mashinasozlik edi. Barcha ehtiyot qismlar myetropoliyada tayyorlanib ryespublikadagi mashinasozlik korxonalariga faqat yig’ish uchun olib kyelinar edi. O’zbyekistonda ishlov byeriladigan myetall ham Rossiyadan kyeltirilar edi. Ryespublika mashinasozlik zavodlarining aksariyati paxtachilik bilan bog’langan edi. Bu korxonalar asosan paxta yetishtirish, tyerish va dastlabki ishlov byerishni bajaradigan uskunalarni ishlab chiqarar edi xolos. O’zbyekistondagi paxta tozalash korxonalari ham paxtani birlamchi ishlov byerish bilan chyegaralanar edi. Paxtani ishlab uni oxirgi mahsulotga aylantirish huquqi Rossiya to’qimachilik korxonalariga byerilgan edi. O’zbyekiston qishloq xo’jaligiga bog’dorchilik, pillachilik, chorvachilik, g’allachilik kabi sohalar anchagina o’rinni egallasa bu sohani myexanizatsiyalash uchun mashinalar ishlab chiqarilmas edi. O’zbyekiston sanoatida kimyo industriyasi yetakchi o’rinlardan birini egallar edi. 1985 yilda O’zbyekistonda 20 ta kimyo korxonasi ishlab ular umuman Sovyet Ittifoqida mavjud bo’lgan kimyo industriyasining 10%ini tashkil qilar edi. Kimyo sanoatining yaratilishi va rivojlantirilishi ijobiy natijalar qatori vatanimizuchun juda og’ir salbiy holatlarni kyeltirib chiqardi. 80 yillarda faqat CHirchiq «Elyektrokimyosanoat» ishlab chiqarish birlashmasi suv xavzalariga bir yil davomida o’rtacha 230 mln kubomyetr ifloslangan suv tashlab yuborar edi. Olmaliq kon-myetallurgiya kombinatining faqat bitta trubasi yil davomida 150 ming tonna oltingugurt gazini havoga chiqarar edi. Kimyo sanoatining zararli chiqindilaridan o’simliklar, hayvonot dunyosi shikast topdi, atrof muhit zaharlandi, ekologik vaziyat g’oyat murakkablashdi. Bu esa odamlar sog’ligiga salbiy ta’sir ko’rsatib, o’lim darajasi ortishiga, ayniqsa, 216
bolalar o’limi ko’payishiga olib kyeldi. Ryespublikadagi iqtisodiy o’sish shahar aholisining ko’payishiga olib kyeldi. 1986 yilda shahar aholisi ryespublika aholisining 40,5%ini tashkil qildi. SHu vaqtga kyelib shaharlar soni 123 taga yetdi. Ularning uchdan ikki qismi ryespublika boyliklarini ishga solish tufayli vujudga kyeldi. Ularning aksariyatiga mahalliy bo’lmagan millatlar kyelib joylashdilar. Navoiy, Zarafshon, Uchquduq, CHirchiq, Olmaliq, Angryen va boshqa shaharlar shular jumlasiga kiradi. O’zbyekiston chor Rossiya davrida bo’lganidyek umumittifoq myehnat taqsimoti bo’yicha asosan xom ashyo yetkazib byeruvchi hududligicha qolavyeradi. Farqi shundaki, Sovyet davriga kyelib, qishloq xo’jaligi xom ashyosiga kon qazish sanoati xom ashyosi ham qo’shildi. Bu aslida SSSRning xalq xo’jalik majmuidagi O’zbyekistonning mustamlakachilik ahvolini ko’rsatdi. Myehnatdan manfaatdorlikning juda ozligi, markazlashgan ryejalashtirish, ishlab chiqarish va taqsimot Markazning qat’iy nazoratiostida bo’lishi, sanoat ishlab chiqarishi rivoji, uning hajmi va myehnat unumdorligi oshishi sur’atlarining pasayishiga, mahsulotlar sifati va boshqa muhim iqtisodiy ko’rsatkichlar yomonlashishiga olib kyeldi. Bu siyosat iqtisodiy muammolardan tashqari yangi ijtimoiy, milliy, dyemografik va iqtisodiy muammolarni ham vujudga kyeltirdiki, bu omillar vaziyatni yanada murakkablashtirdi. Natijada O’zbyekiston sanoatida va butun iqtisodiyotida turg’unlik tamoyillari muqarrar ravishda ortib borib, 80-yillarning o’rtalarida tanglik holatining kyeskin kuchayishiga olib kyeldi. Markazning iqtisodiy qonuniyatlarini inkor qilib yuritgan agrar siyosati qishloq xo’jaligiga ham salbiy ta’sir ko’rsatgan edi. Kommunistik rahbariyat «kommunizm» dyeb atalgan xayoliy jamiyat qurish ryejalarini amalga oshirish maqsadida zo’r byerib qishloqqa ma’muriy tayziqlar o’tkazishga intildi. Xo’jaliklar imkoniyatini, mavjud sharoitni e’tiborga olmasdan, ulardan davlatga mahsulot sotishni kyeskin oshirish talab qilindi. Qishloq xo’jaligini rivojlantirish uchun katta kapital mablag’lar talab qilinar edi. Biroq ular yetarlicha byerilmas edi. Bundan tashqari qishloq xo’jaligi mahsulotlarining davlat tomonidan qo’yilgan past narxlari va sanoat mahsulotlarining sun’iy ravishda oshirilgan narxlari o’rtasida tafovut natijasida to’plagan mablag’lar to’lasincha Markaz nazorati ostida edi. Bunday munosabatda bo’lish qishloq xo’jaligi halokatli tarzda inqirozga uchrashini, qishloq aholisining qashshoqlashuvini, myehnat unumdorligining kyeskin pasayishini muqarrarlashtirardi. Bu holat Stalin vafotidan kyeyin hokimiyatni egallagan yangi siyosiy rahbariyatni qishloqdagi ijtimoiy-iqtisodiy siyosatni jiddiy ravishda yangilashga majbur qildi. 50-80yillar davomida agrar sohadagi birmuncha o’zgartirib uni islohot qilish uchun uch marta harakat qilib ko’rildi. Bu harakatlardan birinchisi kommunistlar partiyasining 1953 yil syentyabr’ plyenumida amalga oshirilib, unda «kommunizmga sakrash»ga urinishlardan chyekinish, avvalgi agrar yo’lni yumshatish, qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishni jonlantirish, xo’jaliklarining qarzlarini byekor qilish, davlatga mahsulotlar yetkazish hajmini birmuncha kamaytirish, qishloq xo’jaligi mahsulotlarini narxini bir oz oshirish nazarda tutilgan bo’lsa, kompartiyaning 1965 yil mart plyenumi milliy daromadni qishloq xo’jaligi foydasiga qayta taqsimlashni, qishloq xo’jaligi xarid narxlarini oshirishni, boshqarishning ma’muriy usullaridan iqtisodiy usullarga o’tishni, shaxsiy yordamchi xo’jaliklarga nisbatan qilingan nohaqliklarni bartaraf qilishni, agrar tarmoqqa fan- tyexnika taraqqiyotini joriy etishni taklif qildi. Lyekin, plyenumlar qarorlarida qishloq xo’jaligi samaradorligi past darajada ekanligining ildizlari ochib ko’rsatilmadi. Islohotlar asosiy iqtisodiy qonuniyatlarni amalda inkor etuvchi «sotsialistik ishlab chiqarish» usulini yaxshilash va takomillashtirishga yo’naltirilgan edi. Qishloq xo’jaligini islohot qilish chyeklangan xaraktyerga ega bo’lgan bo’lsada, xalqimizning fidokorona myehnati va katta kapital mablag’lar sarflash evaziga ayrim ijobiy o’zgarishlar sodir bo’ldi. Avvalo qishloq xo’jaligining moddiy-tyexnika bazasi birmuncha mustahkamlandi. Masalan, 1960-1970 yillar davomida qishloq xo’jaligida traktorlar soni 60 mingdan 121 mingtaga oshdi. 1985 yilda dalalarda 40 mingta paxta tyerish mashinasi ishladi. 60-80 yillar davomida 1,5 mln gyektar yer o’zlashtirildi, o’nlab suv omborlari, kanallar, to’g’onlar barpo etildi, o’zlashtirilgan yerlarda yuzlab posyolkalar, yo’llar qurildi. Qishloq elyektr enyergiyasi bilan ta’minlanib, gazlashtirish boshlandi. Agrar ishlab chiqarishning industrlashtirish kontsyeptsiyasi joriy qilina boshlandi. Agrar ishlab chiqarishning industrlashtirish kontsyeptsiyasi joriy qilina boshlandi. Bu kontsyeptsiya jiddiy kamchiliklarga ega
217
bo’lsada, uning ijobiy tomonlaridan biri sifatida ilg’or tyexnologiyalarni joriy etishga, fan-tyexnika taraqqiyotini jadallashtirishga qaratilganligini ko’rsatib o’tish mumkin. YAngi yerlarni o’zlashtirishni avj oldirish, agrar ishlab chiqarishni myexanizatsiyalash, kyeng miqiyosdagi xo’jalik ob’yektlarini ishga mushirish, qishloq xo’jaligidagi kadrlar potyentsialining ko’payishi, eng muhimi o’zbyek dyehqonning yaratuvchilik myehnati qishloq iqtisodiyotida muayyan siljishlar ro’y byerishiga olib kyeldi. Biroq, O’zbyekiston agrar syektorida erishilgan ayrim ijobiy siljishlar bilan bir qatorda turg’unlik jarayonlari, tanglik holatlarining avj olayotganligi ham ko’zga yaqqol tashlanardi. Bunday ahvolning asosiy sabablari mustabid impyeriyacha hokimiyat tizimining illatlari. Jamiyat taraqqiyotidagi kommunistik andozaning xomxayoldan iborat ekanligi edi. Ryespublika ekin maydonlari g’o’za ekishga ajratilib, paxta yakkahokimligi o’rnatildi. Paxta maydonlarining salmog’i ryespublikada 755ga yetdi. Vaholangki, bu ko’rsatkich 60%dan oshsa chirindi yo’qolishi, tuproqning sillasi qurishi oqibatida yerning tamoman ishdan chiqishi mumkinligini fan allaqachon isbotlagan edi. Agar jahon tajribasiga murojat qiladigan bo’lsak, dunyo mamlakatlarida g’o’za maydonlari qisqargan bo’lsada paxta yetishtirish ikki baravar oshganligi e’tiborini tortadi. Ular bunga gyektar hosildorligini ishlab chiqarish samaradorligini oshirish orqali erishganlar. O’zbyekistonda ham 60 yillarning boshiga nisbatan 80 yillar paxta yetishtirish 4 baravaroshdi (1,3 mln tonnadan 5,1 mln tonnaga). Lyekin bunga asosan ekin maydonlarini kyengaytirish orqali erishildi. YA’ni, sanoatda bo’ladigan kabi qishloq xo’jaligida ham rivojlanish ekstyensiz yo’l bilan amalga oshgan edi. Qurilgan irrigatsiya inshootlari katta miqdordagi qo’riq va bo’z yerlarni o’zlashtirishga imkoniyat byergan bo’lsada uning salbiy oqibatlari ham bor edi. Bir tomondan 80 yillarda Orol dyengizi sathi 13,8 myetrga pasayib, maydoni 40 ming kv kvga, suv hajmi 390 mln kub myetrgakamaygan bo’lsa, ikkinchi tomondan suvning o’ylamay-nyetmay talon-taroj qilinishi oqibatida yer osti suvlarining sathi ko’tarilib, sho’rlangan va botqoq yerlar paydo bo’lgan edi. Paxta yakkahokimligi ryespublika oziq-ovqat masalasini ham mrakkablashtirdi. Qishloq xo’jaligi boshqa tarmoqlarining ko’rsatkichlari kamaydi. Bu esa iqtisodiyotning bir yoqlama rivojlanishiga olib kyeldi. Qishloq xo’jaligi moddiy tyexnika bazasi kuchaygan bo’lsada, undan unumli foydalanilmadi. Dyehqonlarning oddiy jismoniy myehnati ancha arzonga tushardi. SHuning uchun qul myehnatini kamaytirishga jiddiy e’tibor byerilmadi. Bu yillar O’zbyekiston dyehqonlarining 90%i asosan jismoniy myehnat bilan shug’ullangan buning ustiga paxta dunyo bo’yicha esa past narxlarda sotib olinar edi. Bu esa o’z navbatida qishloq myehnatkashlari turmush darajasining Ittifoqdagi o’rtacha darajadan ancha past bo’lishiga olib kyeldi. Paxta ekilavyerib yerning sillasi qurishi oqibatida minyeral o’g’itlardan va zaharli ximikatlardan foydalanish ko’paydi. Ulardan foydalanish darajasi sanitariya normalaridan 2-3 baravar ortiqligi aniqlangan. Bu ham biologik ham ekologik jihatdan g’oyat xavfli bo’lib, atrof muhitni zaharladi va aholi sog’ligiga salbiy ta’sir ko’rsatdi. Sovyet qishloq xo’jaligi amaldorlarining pastligi va kompartiya rahbariyati bu masalani o’zining 1982 yil may plyenumida yana bir marta muhokama qilishga majbur qildi. Unda maxsus oziq-ovqat dasturi qabul qilindi. Biroq u ham tub o’zgarishlarga olib kyelmadi. Bu dastur ilgarigidyek ma’muriy-buyrug’bozlik boshqaruv tizimi andozasida ishlab chiqilgan bo’lib, chala yarim holda edi. Unda qishloq myehnatkashlari manfaatdorligini oshirish, qishloqdagi ijtimoiy- iqtisodiy munosabatlarni o’zgartirish, xo’jalik va boshqaruv myexanizmini tubdan qayta qurish nazarda tutilmagan edi. Natijada dasturda kutilgan yuksalish o’rniga tanazzul yuz byerdi. Buni biz O’zbyekiston qishloq xo’jaligidagi yalpi hosil ko’rsatkichlarida ham ko’rishimiz mumkin. Paxtaning yalpi hosili 1985 yilda 1980 yiga nisbatan 197,2 ming tonna, don tyegishli ravishda 977,1 ming tonna, sholi 22,9 ming tonna, sabzavotlar 73,5 ming tonna, oziq-ovqat poliz ekinlari 255 ming tonna kam olindi. Ana shunday tanglik jarayonini chorvachilik sohasida ham kuzatish mumkin. Natijada, 80 yillarning o’rtalariga kyelib O’zbyekistonda bir qancha mahsulotlar turlari bo’yicha normalashtirilgan ta’minot joriy qilindi, yana kartochkalar paydo bo’ldi. Ryespublikamiz Pryezidyenti I.A.Karimov ta’kidlab o’tganidyek, o’sha davrda amalga oshirilgan iqtisodiy islohotlar «ishlab chiqarish munosabatlarining tub mohiyati» daxl qilmaganligi sababli «ko’zda tutilgan natijaga – iqtisodiyotni jonlantirishga olib kyelmadi». 11
11 И.А.Каримов. Биздан озод ва обод Ватан љолсин. –Т., Ўзбекистон, 1994, 86. 218
4–masala: Jamiyat hayotidagi turg’unlik va tanglik holatlari kundan kunga taraqqiyotning syekinlashishi myexanizmini kuchaytirib bordi va 80 yillarga kyelib va’da qilingan «kommunizm» hayolotdan boshqa narsa emasligi syezilib qoldi. SHuning uchun kompartiya «sotsializm» bilan «kommunizm» orasida «rivojlangan sotsializm» bo’lishi kyerak dyegan g’oyani ilgari surdi. Markaz tomonidan o’ylab topilgan ana shu xayoliy g’oya butun mamlkatda bo’lganidyek O’zbyekistonda ham maorif, oliy ta’lim, ilm-fan, san’at, madaniyatning o’ta siyosiylashgan holda rivojlanishiga asos bo’ldi. Ushbu davrda madaniyatga xos, uning rivojlanishi uchun muhim omil bo’lgan erkinlik, dyemokratiya batamom yo’q qilindi. Kommunistik mafkura qolipga sig’maydigan, uning talablariga javob byermaydigan asarlar yo’q qilindi, mualliflar chyetga surildi. Lyekin, shu bilan birgalikda 1950-1985 yillarni o’zbyek madaniyati uchun to’liq tushkunlik davri dyeb aytib bo’lmaydi. CHunki bu davrda mafkuraviy tayziqlar, qolishga solishlar kuchaygan bo’lsada, madaniyat ma’lum darajada rivojlandi. O’zbyekiston yalpi savodxonlar ryespublikasiga aylandi. 1985 yilga kyelib ryespublikada 7000 dan ortiq umumta’lim maktablari faoliyat ko’rsatdi. Oliy o’quv yurtlarining soni 1985 yilda 42 taga yetdi. 1970 yilga kyelib ryespublikada 180 ta ilmiy tadqiqot muassasasi faoliyat ko’rsatib, unda 25000 ilmiy xodim myehnat qildi. Biroq urushdan kyeyingi yillarda ma’muriy buyruqbozlik tizimini yanada kyeng va chuqur ildiz otishi O’zbyekiston madaniyatiga ham o’zining salbiy ta’sirini ko’rsatdi. Jumladan, ko’pgina maktablar namunali loyihalarsiz qurildi. Qishloq maktablarining 75 % ga yaqinvodoprod, kanalizatsiyaga ega emas edi. Maktablar zarur jixoz, myebyel’, asbob-uskunalar bilan yaxshi tan’minlanmas edi. Fan, madaniyat va halq ta’limiga sarf-xarajatlar byudjyet mablag’ini atigi 2,7%ini tashkil etar edi. O’zbyek tili maktablarda chuqur o’rganilmas edi. Ona tili uchun ajratilgan dars soatlari rus tili dars soatlarining yarmini ham tashkil qilmas edi. O’quvchilar o’quv yilining 3-4 oyi davomida qishloq xo’jalik ishlariga jalb qilinar edilar. Bu esa o’quvchilarni zamonaviy fan sohalarini o’zlashtirishga imkon byermasdi. Ta’lim va tarbiya ishlariga partiyaviylik va sinfiylik tamoyillari asosida yondashish yoshlarning umumbashariy, milliy-madaniy qadryatlarni, urf- odatlarni o’rganishga to’sqinlik qildi. Ijtimoiy fanlar, badiiy adabiyot sohalarida ijod erkinligi dyeyarli chyeklangan edi. Ularning chyegaralarini odatda partiya komityetlari, tsyenzura byelgilab byerar edi. Sovyet voqyeligini tanqidiy tahlil qilish, milliy an’analar, o’tmishni xolisona baholashga bo’lgan har qanday urinishlar ta’qibga olinardi. Milliy kadrlarni tayyorlash talab darajasida emas edi. Ryespublikada o’zbyeklar soni ruslarga nisbatan 6 baravar ko’p bo’lishiga qaramay, 1963 yilgi ma’lumotlarga qaraganda, ilmiy xodimlar tarkibida o’zbyeklar (5,5 mingdan sal ortiq) va ruslar (5,5 mingdan sal kam) nisbati dyeyarli tyeng edi. O’zbyeklardan 97, ruslardan 96 nafar fan doktorlari ish olib borar edi. Bu yillarda o’zbyek tilida chop etiladigan kitoblarning soni kamayib kyetdi. Ryespublikadagi ilmiy adabiyotning 80 %i rus tilida chop etildi. 1980 yilda chop etilgan 83 nomdagi jurnallarning 48 tasi rus tilida edi. 1987 yilda 1980 yildagiga qaraganda o’zbyek tilida badiiy asarlar chop etilishi 0,9 mln nusxaga kamayib kyetdi. Bu o’zbyek xalqining ma’naviy qashshoqlanishi omillaridan biri bo’ldi. Bularning barchasi Sovyet hukumatining madaniy siyosati milliy madaniyatini chyeklashga yo’naltirilganligidan dalolat byeradi. Lyekin o’zbyek xalqi bularning barchasiga bardosh byerdi. CHunki xalq ijtimoiy-siyosiy hayotda muqarrar o’zgarishlar sodir bo’lishiga ishonar edi.
219
Ma’ruza mashg’ulotlari 12-mavzu Ikkinchi jahon urushi yillarida o'zbek xalqining fashizm ustidan qozonilgan g'alabaga qo'shgan hissasi 1.11. Ma’ruzada ta’lim texnologiyasi Mashg’ulot vaqti-2 soat Talabalar soni: 100 – 130 nafargacha Mashg’ulot shakli Kirish-axborotli ma’ruza Ma’ruza rejasi 1 Mustabid Sovet tuzumining O'zbekistondagi qatag'onlik siyosati va uning oqibatlari 2.Urushning boshlanishi. O'zbekiston moddiy va ma'naviy kuchlarining fashizmga qarshi urushga safarbar etilishi. 3.G'alaba yo'lida o'zbek xalqi farzandlarining jasorati va fidokorona mehnati. 4.O'zbekiston fan va madaniyati urush yillarida. O'zbek xalqining baynalmilalligi va yuksak gumanizm O’quv mashg’ulotining maqsadi: Pedagogik vazifalar: O’zbekistonda qatog’onlik siyosati haqida tushuncha beriladi; Ikkinchi jahon urushining boshlanishi, uning sabablari yoritiladi. O’zbek xalqining fashizmga qarshi kurashi, ularning qahramona jasorati yoritiladi; O’zbekistonda fan va madaniyati urush yillaridagi ahvoli yoritiladi. Urush yillarida o’zbek xalqining yuksak gumanizmi yoritiladi. O’quv faoliyati natijalari: O’zbekistonda qatog’onlik siyosatining mohiyati haqida gapiriladi.
Ikkinchi jahon urushining boshlanish sabablari, mohiyati ochib beriladi.
O’zbek jangchilarining frontlardagi qahramonligi haqida tushuncha beriladi.
Urush yillarida O'zbekiston fan va madaniyati hamda o'zbek xalqining baynalmilalligi va yuksak gumanizmi ochib beriladi.
Ko’rgazmali ma’ruza, namoyish etish, savol- javob, suhbat, tushuntirish, klaster
Ommaviy, jamoaviy, yakka tartibda Ta’lim berish vositalari O’quv qo’llanma, kompyuter texnologiyalari, slaydlar
Texnik
vositalardan foydalanishga va guruhlarda ishlashga mo’ljallangan auditoriya Monitoring va baholash Og’zaki nazorat, savol-javob Download 8.06 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling