Amaliy antropologiya va biomexanika asoslari

Qo’l panjasining bo’g’imlari. Qo’l panjasining boylamlari kaft. orqa, medial, lateral yuzalarida va har bir suyaklar oralig’ida joylashgan. Bilak boylami bilak suyagining bigizsimon o’simtasidan qayiqsimon suyakga, tirsak boylami esa - tirsak suyagining bigizsimon o’simtasidan uch qirrali suyak tomonlariga yo’naltirilgan. Kaft usti suyaklari o’zaro va kaft usti suyaklari bilak, tirsak hamda kaft suyaklari bilan birlashtiruvchi boylamlari. qo’l panjasining kaft yuzasida yotadi. Qo’i panjasining kaft yuzasidagi bukilishini mustaxkamlovchi boy lam, suyak do’mbog’lari oraliqlari ustidan o’tadi. U kaft usti ariqchalarini, o’rta nerv va bannoqlarni bukuvchi paylar o’tadigan, kaft usti kanaliga avlantiradi. Qo’l panjasining o’rqa boylamlari, kaft boylamlariga nisbatan kamroq rivojlangan bo’lib, kaft usti suyaklar kapsulalarini qalinlashtiradi va bo’g’imlarni yopib. kaft suyaklarini birlashtirib turadi. Bundan tashqari kaft usti suyaklarining ikkinchi (distal) qatorida suyaklararo boylamlar mavjud.

K a f t u s t i - k a f t b o ’ g’ i mi kaft usti distal suyaklarini kaft suyaklarining proksimal boshchalari bilan birlashtirib turadi. Bu bo’g’imlar kam harakatlanuvchi bo’g’imlar turkumiga kiradi va faqat 5-10°ga burib, bir oz sirpanishi mumkin. Bosh barmoqning kaft suyagi va trapetsiyasimon suyak oralig’idagi kaft usti-kaft bo’g’imi bundan mustasno. Bu bo’g’im egarsimon shaklga ega bo’lib, o’zaro perpendikulyar ikkita o’qga ega. Shu o’qlar atroflda 45-60°ga yaqinlashtirish va uzoqlashtirish, 35-40°ga ro’baro’ qilish va surish harakatlari amalga oshiriladi. Kana barnioq, bosliqa barmoqlarga nisbatan, qo’l panjasining ushlash qobiliyatini oshiradi. Bu bo’g’imning bo’g’im xaltasi 65-1000 N yuklanishiga chidamli bo’lishiga qaramay, unda chiqish (o’rindan qo’zg’alish) holatlari kuzatilishi mumkin.

K a f t - f a l a n g a b o’ g’ i m i kaft suyaklarining distal boshchalari va beshta asosiy falangalarning proksimal boshchalari oralig’ida joylashgan. Bu bo’g’imlarda uchta o’zaro perpendikulyar aylanish o’qi bo’lib, sharsimon shaklga ega. Shu o’qlar atroflda 90-100°gacha buqilish va yozilish, 45-50°gacha uzoqlashtirish va yaqinlashtirish, hamda aylanma harakatlar kuzatilishi mumkin. Harakatlarni chegaralovchi boylamlar mavjudligi va ishchi mushaklar bo’lmaganligi tufayli, ular faol harakatlanish qobilivatiga ega emas. Kaft-falanga bo’g’imi, bo’g’im atroflda joylashgan, kuchli boylamlar bilan mustaxkamlangan.

F a l a n g a l a r a r o b o’ g’ i m lar 4 (1.6-rasm) blok(g’altak)simon shaklga ega. Unda ko’ndalang o’q atrofida buqilish va yozilish harakatlari vujudga keladi. Proksimal (asosiy va o’rta) falangalararo bo’g’imda harakatchanlik 100-120°nL distal (o’rta va tirnoq) bo’g’imlarda esa 80-90°ni tashkil qiladi. Hamma falagalararo bo’g’imlar medial, lateral va kaft tomonda joylashib, yaxshi ifodalangan boylamlar bilan mustaxkamlangan. Bu boylamlar, falangalarni buqilish va yozilishiga qarshilik ko’rsatmay, boshqa tomonlarga harakatlanishiga imkoniyat bermaydi.