Amaliy antropologiya va biomexanika asoslari

1.7.2. BOSh MIYA.

Bosh miya kalla bo’shlig’ida joylashgan. Katta odamning bosh miyasining massasi o’rtacha 1280 - 1380g/\ga teng. yangi tug’ilgan bolada - 370 - 400g>\, bir yoshli bolalarda ikki baravar, 4-5 yoshdagi bolalarda esa uch baravar og’irlashadi.

Keyinchalik 20 yoshgacha miyaning massasi sekin oshib boradi.

Bosh miya asosan uzunchoq. orqa, o’rta, oraliq va katta yarim shar qismlardan

iborat.

U z u n c h o q m i y a orqa miyaning davomi hisoblanib, reflektor va

o’tkazuvchanlik vazifalarni bajaradi. Uzunchoq miyaning reflektor vazifasi bosh miya nervlami yadrolari va boshqa yig’ilgan nerv hujayralarini miyada joylashganligi bilan bog’liq. Turli yadrolar o’zaro bog’langan va vazifasi bo’yicha yurak va nafas olish faoliyatlarini reflektor markazi hisoblanadi. Uzunchoq miyaning o’tkazuvchanlik vazifasi miya yadrolarini, markaziy nerv sistemasining boshqa bo’limlari bilan boqlovchi, markazga intiluvchi va markazdan qochuvchi yo’llariga bog’liq

O r q a m i y a odamni harakatini aniq va yumshoq koordinatsiya (muvozanat) qilishga ta’aluqli bo’lib, tanani muvozanatini saqlashda va mushaklarni tonusiga ta'sir ko’rsatishda muhum rol o’ynaydi.

O’ r t a m i y a ning vazifasi turlicha bo’lib, u turli mushaklar guruhini aktivlik darajasini boshqaradi. Masalan: o’rta miya, bukuvchi va yozuvchi mushaklarni orientir refleks markazi hisoblanadi; nur va tovushni favqulotda ta'sir holatida tanani murakkab harakatini muvozanatlaydi.

O r a l i q m i y a bosh miyaning ikkita yarim sharlari o’rtasida joylashgan va sezish markazi hisoblanadi. Unga, odam tanasidagi hamma retseptorlar qo’zg’alishini, markazga intilish yo’llari orqali impulslar uzatiladi. Bundan tashqari shu miyada, yurak faoliyatini. modda almashinuvini, issiqlik hosil qilishni va issiqlik o’tkazuvchanlikni muvozanatlovchi, Oliy vegetativ (ko’payish) markazlar o’rin olgan.