Amaliy mashg‘ulot -5 Mavzu : Geomorfologik, tektonik, geologik, gidrogeologik va muhandis geologik xaritalar Tayanch so‘z va iboralar

Yer osti grunt suvlarining xaritalari. Gidrogeologik syomka, fond va adabiyot 
ashyolariga kameral ishlov berish natijasida gidrogeologik xaritalar tuziladi. Bu 
xaritalarning turlari: 
1. 
Yig‘ilgan ashyolarni asoslash darajasiga ko‘ra kondiksion va nokondiksion 
xaritalar. 
2. 
Masshtablariga ko‘ra – mayda masshtabli 1:1000000–1:500000, o‘rta 
masshtabli 1:100000–1:200000 va yirik masshtabli 1:25000–1:50000; detal 
xaritalar masshtabi 1:25000 va undan yirik – 1:10000, 1:5000, 1:2000. 
3. 
Xarita tuzishdan maqsadga qarab – umumiy hududning gidrogeologik 
sharoiti to‘la ko‘rsatiladi va maxsus xaritalar – tadqiqotchi oldiga qo‘yilgan 
cheklangan maqsadni bajarish uchun tuzilgan xaritalar. 
4. 
Grafika usuliga qarab xaritalar keltirilgan axborotlarga qarab shtrixlar va 
bo‘yoqlar yordamida bitta asosda biriktirilgan va alohida axborotli – ajratilgan 
xaritalar tuziladi. 
Gidrogeologik xaritalar gidrogeologik kesimlar bilan qo‘shib tuziladi. Kesimlarda 
geologik tuzilish, fatsial o‘zgaruvchanlik, suv ushlagich qatlamlarining litologik 
tarkibi, suv sathi, suv o‘tkazmas asos, suvlardagi bosim, mineralizatsiyasi va sarfi 
ko‘rsatiladi. 
Razvedka ishlari qidiruv ishlari natijasiga ko‘ra olib boriladi. Razvedka ishlari ikki 
bosqichdan – dastlabki va detal razvedkadan iborat: 
● 
dastlabki razvedka bosqichida yer osti suvi qazilma boyligiga birinchi 
iqtisodiy asoslangan amaliy baho beriladi. Shu baho asosida qazilma boylik keyingi 
o‘rganishdan to‘xtatiladi, yoki detal o‘rganishga tavsiya qilinadi. Razvedkaning 
birinchi bosqichida qazilma boylikning S
1
va S
2
kategoriyadagi zaxiralarini 
asoslovchi ashyolar olinadi va detal razvedka uchun loyiha tuziladi; 
● 
detal razvedka yer osti suvlari razvedkasining ikkinchi bosqichi. Bu bosqich 
ishlari birinchi bosqichdagi razvedka ishlari ijobiy natija bergandagina olib boriladi. 

---

Detal razvedka ishlari natijasida suv olish inshootlarini joylashtirish va zaxiralarini 
A va B kategoriyalarida baholashga imkon bo‘ladi. 
Detal razvedka bosqichida dastlabki bosqichdagi tadqiqot ishlariga nisbatan 
murakkabroq hajmda bajariladi, chunonchi tajriba suv chiqarish ishlari, rejim 
kuzatuvlari, suv zaxiralarini hisoblash, gidrogeologik parametrlarni hisoblash, 
elektroprofillash ishlari, laboratoriyada to‘la kimyoviy tahlil ishlari, suv sathi 
bosimi zaxirasining bashorati hisoblanadi.