Shkala bo‘limining intervali shkala bo‘limlarini belgilovchi shtrix (chiziqcha)lar orasidagi masofadir. Ko‘pchilik o‘lchash asboblarining bo‘limlari intervali 1 dan 2,5 mm gacha bo‘ladi.
O‘lchash asboblarida yo‘l qo‘yiladigan xatolik deb, o‘lchash asboblaridan foydalanishda yo‘l qo‘yiladigan eng katta xatolikka aytiladi. O‘lchash xatolarini ko‘zdan kechirishda o‘lchash asbobi ko‘rsatgichlarining bir xil bo‘lmasligi qaraladi (variatsiya- bir miqdorni qayta-qayta o‘lchab olingan qiymatlari o‘lchab olingan qiymatlari ayirmasidir).
O‘lchash asbobining o‘lchash chegaralari – ayni asbob yordamida o‘lchash mumkin bo‘lgan eng katta va eng kichik o‘lchamlardir.
Shkala bo‘yicha o‘lchash chegaralari – o‘lchashning shkala yordamida bevosita o‘lchash mumkin bo‘lgan eng katta qiymatidir.
O‘lchashdagi jo‘riqish – o‘lchanadigan buyum va o‘lchash asbobi sirtlarining yondashishida o‘lchash asbobida yuz beradigan zo‘riqishdir.
O‘lchash usuli deb, qandaydir miqdorni o‘lchashda ishlatiladigan vositalar va uslublar majmuasiga aytilad
O‘lchanadigan buyumlarning qiymatlarini aniqlash usullari absolyut, nisbiy, bevosita va bilvosita, kontaktli va kontaktsiz bo‘lishi mumkin.
Mutloq o‘lchash usuli o‘lchanayotgan miqdorni o‘lchash asbobining ko‘rsatishlariga qarab bevosita to‘la hosil qilishdan iborat. Masalan, detalni shtangensirkul bilan o‘lchab, o‘lchamning 25,5 mm ekanini topish.
Nisbiy usul. Bu usulda o‘lchanadigan miqdor o‘lchamining belgilangan o‘lchamdan yoki namunaning ma’lum o‘lchamidan og‘ishi aniqlanadi. Masalan, indikatorni rlitadagi ustunga maxkamlab qo‘yib,qandaydir namunaga rab rab nol belgini qo‘yadilar so‘ngra esa detalni o‘lchaydilar . Bu holda indikator nazorat qilayotgan (o‘lchanayotgan) detal o‘lchamining namuna o‘lchamidan qancha og‘ishini ko‘rsatadigan bo‘ladi.
Bevosita o‘lchashda berilgan miqdor, masalan, valning diametri
shtangensirkul bilan vevosita (to‘g‘ridan-to‘g‘ri) o‘lchanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |