Amaliy mashg’ulot №1 Eritib qoplash uchun qoplamali elektrodlarni turini va rusumini tanlash Qisqacha nazariy ma’lumot

Elektrod simini chiqishi uning diametriga bog‘liqligi

de, mm	0,5	0,8	1,2	1,6	2,0	2,5	3,0
le ,mm	5÷7	6÷8	8÷12	14÷16	15÷18	18÷20	20÷25

l_e =20mm qabul qilamiz

Flyus ostida eritib qoplash rejimini hisoblang

9.4-jadval

Topshiriq variantlari

№	Eritib qoplangan yuza balandligi h, mm	№	Eritib qoplangan yuza balandligi h, mm
1	2,0	1	4,0
2	2,2	2	4,2
3	2,4	3	4,4
4	2,5	4	4,5
5	2,6	5	4,8
6	2,8	6	5,0
7	3,0	7	6,0
8	3,2	8	7,0
9	3,4	9	8,0
10	3,5	10	9,0
11	3,6	11	10,0
12	3,7	12	12,0
13	3,8	13	2,0
14	4,0	14	2,2
15	4,2	15	2,4
16	4,4	16	2,5
17	4,5	17	2,6
18	4,8	18	2,8
19	5,0	19	3,0
20	6,0	20	3,2
21	7,0	21	3,4
22	8,0	22	3,5
23	9,0	23	3,6
24	10,0	24	3,7
25	12,0	25	3,8

Nazorat savollari

1. Payvandlash rejimi deb nimaga aytiladi?

2. Flyus ostida eritib qoplashning rejim parametrlariga nimalar kiradi?
3. Payvandlash toki kuchi qanday hisoblanadi?
4. Payvandlash simini uzatish tezligini qanday aniqlaymiz?


Amaliy mashg’ulot №13
Mashina detallarining eritib qoplash parametrlarini hisoblash

Mashina detallarining yeyilganligini ularning ishlash xarak­teridan bilish mumkin. Shatunli tirsaklari bo‘lgan mashinalarning (ichki yonuv dvigatellari, bug‘ dvigatellari kompressorlar, zketsentrikli presslar, nasoslar va hokazo) yeyila boshlaganligi detallar tutashgan joylaridan chiqadigan taqillashga qarab aniqlanadi. Yeyilish qancha kuchli bo‘lsa, taqillash shuncha qattiq bo‘ladi. Tishli uzatmalarning shovqin chiqarib ishlashi tishlar profilining yeyilganini bildiradi. Shponkali va shlisli birikmalar detallari yeyilsa, aylanish yoki to‘gri chiziqli harakatning yo‘nalishi har gal o‘zgarganda bo‘g‘iq va keskin siltanishlar seziladi.

Stanoklarning yig‘ish birliklari yeyilganligini faqat eshitib ko‘rib emas, balki shu stanoklarda ishlov berilgan sirtlarning
ko‘rinishiga qarab ham aniqlash mumkin. Agar, masalan, tokarlik stanogida detal nshlanayotganda detalda teng oraliqlarda halqasimon chiqiqlar yoki botiqlar paydo bo‘lsa, demak, stanok fartugida reyka g‘ildiragi va reykaning tishlari yeyilgan support bir me’yorda emas, balki to‘xtab-to‘xtab harakatlanadi. Bu nuqsonga ko‘pincha stanina yo‘naltiruvchilarining va support karetkasining yeyilishi ham sabab bo‘ladi, natijada surish vali o‘tkazilgan fartuk va surishlar qutisi teshiklarining o‘qdoshligi buziladi. Shpindelning konussimon teshigiga o‘rnatilib yo‘nalayotgan valdagi maydalanish izlari yeyilish natijasida shpindel bo‘yinlari bilan uning podshipniklari orasidagi zazorning kattalashganini bildiradi.
Tokarlik stanogida ishlov berilayotgan detal konussimon bo‘lib chiqsa, shpindel podshipniklari (asosan old podshipnigi) va stanina yo‘naltiruvchilari yeyilgan detal ovalsimon bo‘lib chiqqanda esa shpindel bo‘yni oval shaklida yeyilgan bo‘ladi. Vintlarga mahkamlangan dastalar turish yo‘lining yo‘l qo‘yilganidan ortiq kattalashishi vintlar hamda gaykalarning yeyilganidan dalolat beradi.
Turish yo‘li deganda o‘ziga biriktirilgan detalni harakatlashga majbur qilishdan oldin dastaning erkin burilish burchagi tushuniladi. Tokarlik stanogi supporti uchun yo‘l qo‘yiladigan turish yo‘li vintning 1/40 aylanishiga teng.
Buyumning o‘lchamlarini o‘zgartirish yoki unga maxsus xossalar (qattiqlik, korroziyaga qarshi chidamlilik, yiyilishga chidamlilik va x. k.) berish uchun uning sirtida metall qatlamini eritish jarayoni eritib qoplash deb ataladi.
Flyus ostida eritib qoplash rejimi asosiy parametrlariga quyidagilar kiradi: payvandlash toki, yoydagi kuchlanish, payvandlash tezligi, payvandlash simini uzatish tezligi, elektrod chiqishi.
1. Payvandlash toki kuchini quyidagi formula bilan aniqlanadi:
I_PAY = (80 - 100)h₁
Bu yerda h₁ - erish chuqurligi, mm.
Bir o‘tishli bir tomonli payvandlashda h₁ = s qabul qilinadi, ikki tomonli payvandlashda h₁ = (0,6 — 0,7)s (tirqishsiz yig‘ish, payvandlash chetlarini tayyorlab), bu yerda s - payvandlanayotgan detal qalinligi. Burchak choklarni payvandlashda uchma-uch birikmalarni payvandlashdagi hisob-kitoblar bajariladi, payvandlash qirralarini 90° ga ochish bilan.
2. Elektrod simi diametri, mm

Bu yerda j - tok zichligi chegarasi, A/mm².
Tok zichligi chegarasi turli diametrli elektrodlar uchun elektrod diametriga bog‘lik (9.1- jadval).