Amaliy mashg’ulot: Fe’l so‘z turkumi sifatida. Fe’llarning nisbat kategoriyasi. Fe’llarning mayl kategoriyasi. Fe’llarning zamon kategoriyasi. Fe’llarning shaxs-son kategoriyasi. Fe’lning vazifadosh shakllari

MAVZU BO’YICHA TEST TOPSHIRIQLARI:
1. Mayl kategoriyasi qanday munosabatni ifodalaydi?
A) harakat bilan ob'yekt o’rtasidagi aloqaning voqelikka munosabatini
B) harakatning nutq momentiga munosabatini
C) harakat bilan sub'yekt orasidagi aloqani
D) A va V
2. Fe'l qanday grammatik kategoriyalarga ega?
A) daraja, mayl, zamon, tuslanish
B) daraja, bo’lishli-bo’lishsizlik, mayl, zamon, shaxs-son
C) daraja, mayl, zamon, shaxs-son
D) daraja, mayl, ko’rinish
3. Fe’l nega tuslanadi?
A) kesim bo‘lgani uchun
B) fe’l bo‘lgani uchun
S) harakat bildirgani uchun
D) hokim bo‘lak bo‘lgani uchun
4. Fe’lning grammatik ma’no turi:
A) harakat, holat
B ) o‘timli, o‘timsiz
S) faoliyat, tafakkur
D) lug’aviy va aloqa munosabat shakli


3.Mashqlar bajarish; (Talabalar mashqlarni sharti asosida navbat bilan bajaradilar va javoblarning to‘liq va mukammal bo‘lishi o‘qituvchi va talabalar tomonidan qatьiy nazoratga olinadi.)
247-mashq. O‘qing. Fe’l zamonlarini aniqlang. Yaqin va uzoq o‘tgan zamon fe’li ishtirok etgan gaplarni ko‘chirib, zamon ma’nosinn ifodalovchi affiks tagiga to‘g‘ri, tuslovchi (shaxs-son) affiks tagiga to‘lqinli chiziq chizing.
I. Har faslning o‘z quvonchi bor. Qish ham kattadan-kichik hammaga bir olam shodlik baxsh etadi. Ikki kundan buyon muzdekkina qish farishtasi shahar ustida kezib, elagini silkitar, quloq-burni qizargan odamlar “Yangi yilbop qor bo‘lyapti-da”, deb kulishar, havoda musaffo chilla isi kezar edi. Kinoteatrlar, madaniyat saroylarida ta’tilga chiqqan bolalarning kulgisi yangraydi. Katta maydonlarda archalar bezatildi.
Yilning so‘nggi oqshomida Toshkent yashnab ketdi. Katta binolar peshtoqida son-sanoqsiz lampochkalar marjoni porladi, archalar nurga belandi. Oziq-ovqat magazinlari tirband bo‘lib ketdi. Sumka, to‘rxalta ko‘targan odamlar uy-uyiga shoshishar, tanish-bilishlarini ko‘rib, bayram bilan qutlashar edi. (O‘. Hoshimov)
II. 1. U sultonning o‘ng qo‘li ekanligini ta’kidlamaslik uchun jo‘rttaga boshqalardan keyinroq kelgan edi. Har vaqtdagidek u o‘zini kamtar va xushmuomala tutdi. (L. Batь.) 2. Onaning dili o‘g‘lining yuziga tepib chiqqan alamli norozilikni darrov sezgan edi. (S. An.) 3. Tug‘ilib o‘sgan shahrini u allaqachon tark etgandi. (L. Batь.) 4. Odamlarning ko‘ziga tushmaslik uchun kun bo‘yi yong‘oqzorda dam olishib, namozgarda yana yo‘lga tushishgan. (O. Yo.)