Amaliy yadro fiziкasi

3.6-rusm. Zш·yadlm1gan zar1·alami11g k,·istallm·,la kanallas/1m•i.

Zaryadlangan zarralarning kaщ,llaslшvi, aksial va tekislikdagilar­ dan larq qiladi. Kaпallaslшv zaryadlanga11 zarralar dastasi 111onokris­

1
tallga tшing kristallografik o'qlш·ini11g biriga kicl1ik 9 Ьшсlшk ostida
\usl1ganda kuzatiladi. Вш1dа tez lшгakatla11ayotgan 111нsbat zшyad­ la11ga11 zarra (111asala11. proto11) kristallogratik o·qqa parallel Ьо·lgan atoшlar qatoriga (zajiriga) yaqinlaslшdi va ketma-ket sodir bo'lga11 kuchsiz socl1ilisl1lar 1шtijasida o'z traektoriyasini silliч egгi cl1iziq ko'ri11is\1da o·zgaitiradi. В11 yerda zaп·alaп1i11g atoшlar za11_ji1·ida11 de­

1

1
yarli ko'zgusi111on qaytisl1i sodir bo'lacli (,9 = 8
; 3. 7-ra.ftшlagi «а» egri

c\1iziq).
3.7-raI111. Zштadlcmgan zmтalami11g l.тistall,lagi 11·aek10,-iyasi:
/) З < ЗL (,,а" egri chiziцJ: 2j ,9 > з,.(<
122

Nazariyadan kelib cl1iqad iki . b1111day «ko'zgt1simon» S()(; l1il bl 1lar
8 < 8₁ (9₁- Liпdxiiгd bшcl1agi) bo·\gaпcla kuzatiladi.
Lindxю·d b11rcl1agi ч11yidagi ifoda yordaшicla anicJl,шadi:

9 = /Z,Z12e.
,. 'v Е/

(3.26,

lш ycrda Z,e. Z" e - шоs l10lda l1arakatlanayotgan zагга va mono­ k1·is1all а\0111 yadrolarining zaryadlaгi. Е - zагга\аг energiyasi, / - qator­
dagi (yoki zanjirdagi) qo·sJ1ni atomlar orasidagi masofa (3.8-ra.\m ). ,9
1
b11rcl1akning qiy111ati11i 9 > 9 ₁ gacha osl1iгga11da, za1тalarning harakatla­ nisl1 xususiyati o'zgш·adi.

•