Bitta DNK zanjirining fragmenti
Zanjir fragmentidagi R1 – adenil, R2 – guanil, R3 – sitozil va R4 – timin radikallari.
Rentgenostruktura analiz ma’lumotlari asosida DNK va RNK makromolekulalari bir – biri bilan bog’liq ikki spiral zanjiridan iborat ekanligi isbotlangan. Quyda ularning fragmenti ikki spiral zanjir ko’rinishida tasvirlangan :
DNK ning qo’shaloq tuzilish sxemasi. Ikkala spiral zanjirlar o’zaro vodorod bog’lar orqali birikkan , bu bog’lar bir geterosiklik asosning radikali, ikkinchi geterosiklik radikali bilan o’zaro ta’sirlashishi natijasida kelib chiqadi.
O’zaro vodorod bog’lar orqali bir – biriga birikkan asoslar komplementar yoki bir – birini to’ldiruvchi asoslar deb ataladi.
Ana shunday o’zaro bog’langan juft asoslar hosil bo’lishida quydagi qonuniyatga rioya qilinadi :
Asoslarning biri albatta purin asos, ikkinchisi pirimidin asos bo’lishi kerak. Shu bilan birga timin albatta adenine bilan, sitozin esa, guanine bilan juft hosil qiladi.
Nuklein kislotalar oq yoki och – sariq qattiq moddalar, suvda oz eriydi, ammo ishqorlarning suvli eritmalarida tuz hosil bo’lishi hisobiga eritmaga o’tadi.
Nuklein kislotalar kashfiyotining muallifi shvesariyalik kimyogar F. Misherdir. U 1869 – yilda leykositlarda yangi kimyoviy birikma borligini aniqladi va uni nuklein (lotincha nukleus – yadro) deb atadi.
Nuklein kislotalarning fiziologik ahamiyati juda katta, ular hamma xujayralarda erkin holda ham, oqsillar bilan bog’langan holda ham bo’ladi. Nuklein kislotalargina aminokislotalardan proteinlarning sintez bo’lishini boshqaradi. DNK genetik axborotlarning manbai (genetik kod) va ularni saqlash uchun xizmat qiladi va o’z – o’zlarini aniq ko’chirish xususiyatiga ega. DNKda har bir RNK larni sintez qilish uchun programma (reja) qo’yiladi. O’z qobiliyatida oqsillarni sintez qilish uchun matrisa bo’lib xizmat qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
