Anadolu Sohbet Gelenekleri ve Yaren Bildiriler

Kullanılan  renkler:  Giyimlerde  kullanılan  kumaşlar  genellikle 
lacivert,  siyah,  kırmızı  ve  bordo  renklerdedir.  Astar  kumaşlarında 
kullanılan  renkler;  siyah,  lacivert,  bordo,  kırmızı,  koyu  yeşil,  haki, 
kahverengi,  krem  rengi,  mavi  ve  kiremit  rengidir.  İşlemede  kullanılan 
sim-sırma  altın  ve  gümüş  renklerinde,  ipek  karışımı  ibrişim-kaytan 
siyah ve bordo renklerinde olduğu tespit edilmiştir. 
Süsleme  özellikleri:  Süslemeler  çoğunlukla  giyimlerin  ön-arka 
beden ve kolları üzerinde yoğunlaşmıştır. Desenler genellikle bitkisel ve 
geometrik  bezemelerden  oluşmaktadır.  Figürlü,  nesneli  ve  yazılı 
bezemeye  rastlanmamıştır. 
Çankırı  yâran  giyimlerinde  yaprak,  dal, 
stilize  çiçek,  kırık  çizgi  (zigzag),  su  yolu,  palmet,  eşkenar  dörtgen 
motifleri  görülür.  Kenar  bordürlerinde  zencerek  motifleri  yer 
almaktadır.
 
 
4. Sonuç 
Çankırı’da  yâran  giyimlerini  işleyen  ve  dikimini  yapan  Süleyman 
DOĞAR  bu  mesleği  ustası  Hüseyin  ARICAN’dan  öğrenmiş,  geleneksel 
giyim  kalıpları  ile  desenlerini,  Çankırı  yöresinde  sandıklardan  çıkan 
giyimler  üzerinden  çıkarıp  uygulayarak  eski  örneklerin  yaşatılmasına 
katkıda  bulunmuştur.  Ustanın  arşiv  niteliğindeki  desenleri  ve  giyim 
kalıpları yok olmadan katalog haline getirilmelidir, zira bu arşivi teslim 
alacak bir kişi görünmemektedir.  
Sim-sırma-ibrişim-kaytan  işlemesi  olarak  adlandırdığı  zanaatını, 
baskı  ayağı  tasarlayarak  ve  dizlik  ekleyerek  geliştiren  usta  Çankırı’da 
çalışmalarını  halen  sürdürmektedir.  Bilim  insanları  tarafından 
lisansüstü  düzeyde  çalışmalar  yapılmalıdır.  Bu  çalışmalar  günümüzde 
sayıları  her  geçen  gün  azalan  sanat-zenaat  erbaplarının  tanınmasına, 
onların  kullandığı  teknik  ve  uygulama  biçimlerinin  onlar  hayattayken 
öğrenilmesine  yardımcı  olacaktır.  Çünkü  onların  uygulamaları  yılların 
tecrübesi ile elde edilmiştir ve değerlidir. 
Sim-sırma-ibrişim-kaytan işlemeciliği Çankırı’da eğitim kurumları 
tarafından yaşatılmaya çalışılmış ancak başarıya ulaşamamıştır. Gerekli 
atölye donanımı sağlandıktan sonra Halk Eğitim Merkezine 10 kursiyer, 
Kız Meslek Lisesine 20 kursiyer kayıt yaptırmış, ancak 2 ay sonra kursu 
bırakmışlardır.  Kursiyerler  sim-sırma-ibrişim-kaytan  işlemeciliğinin 
aslında  terzilik  ve  işlemecilik  olarak  iki  meslekten  oluştuğunu  ve 
zorluğundan  dolayı  öğrenemeyeceklerini  düşündükleri  için  kursu 
bıraktıklarını  belirtmişlerdir.  Sim-sırma-ibrişim-kaytan  işlemeciliğinin 

327
 
 
öğretim programı, işlemecilik ve geleneksel giyim dikimleri şeklinde iki 
farklı kurs olarak konunun uzmanları tarafından hazırlanmalı ve tekrar 
denenmelidir. 
Süleyman  DOĞAR’ın  arşiv  niteliğindeki  çalışmasını  bir  bildiriye 
sığdırmak  mümkün  değildir.  Devlet  sanatçısı  olması  için  de  yapılacak 
resmi  başvurularda  yerel  yönetimlerin  yardımcı  olması  gerektiği 
düşünülmektedir. “Çankırı Yâran Kültürü ve Etnografyası” (giyim-kuşam 
ve ev tefrişatı), üzerinde araştırmalar yapılmasını, günümüz koşullarına 
göre  yozlaştırmadan  güncellenerek  yaşatılması  ve  korunmasını  hak 
etmiş kültürel bir olgudur. Bu kültüre dair “gönül, kalp, kapı açıklığı” ile 
“el,  bel,  dil  kapalılığı”  ve  “akıl,  bilim,  ahlak,  çalışmak”tan  oluşan  dört 
temel  ilkenin;  özel,  kamusal  ve  akademik  anlamda,  kısacası 
yaşamımızda; önce kendimizden başlamak üzere tüm bireylere, özellikle 
de çocuklarımıza, genç kuşaklara temel değerler olarak benimsetilmesi 
hepimizin görevi olmalıdır. 
 
Kaynakça 
ABSARILIOĞLU,  Ahmet  (2007),  Gelenekten  Evrensele  Yâran, 
Çankırı: Çankırı Valiliği Kültür Yayınları. 
ALTINAY,  Reyhan  (2004),  “Çankırı  ve  Simav’da  Yaren  Geleneği”, 
Yâran  Kültürü  ve  Çankırı,  II.  Çankırı  Kültürü  Bilgi  Şöleni  Bildirileri, 
Çankırı: Çankırı Valiliği Yayınları. 
BARIŞTA,  Örcün  (1997),  Türk  İşlemelerinden  Teknikler,  Ankara: 
Gazi Üniversitesi Mesleki Yaygın Eğitim Fakültesi Yayınları.  
Çankırı Kültür Envanteri (2014), Ankara: Çankırı Valiliği İl Kültür 
ve Turizm Müdürlüğü Müze Müdürlüğü. 
ELİBOL,  Ahmet  (2008),  XIX.  Yüzyıl  Başlarında  Çankırı,  Çankırı: 
Çankırı Belediyesi Kültür Yayınları. 
GÜLENSOY,  Tuncer  (2008),  “Çankırı  ve  Yöresinde  Oğuz  Boyları”, 
100. Yıla Doğru Çankırı, IV. Çankırı Kültürü Bilgi Şöleni Bildirileri, Ankara: 
Çankırı Valiliği Yayınları. 
KANKAL,  Ahmet  (2009),  XVI.  Yüzyılda  Çankırı,  Çankırı:  Çankırı 
Belediyesi Kültür Yayınları. 
KARPUZ,  Emine,  PETT,  H.  Ayla,  HARMANKAYA,  Hatice  (2013), 
Çankırı’da Bulunan Saklı Hazineler, İşlemeli Ev Eşyaları, Giyimler ve Giyim 
Donatıları, Çankırı: Çankırı Belediyesi Yayınları. 

328
 
 
OSMAN  HAMDİ  Bey,  DE  LAUNAY,  Marie  (1999),  1873  Yılında 
Türkiye’de Halk Giysileri Elbise-i Osmaniyye, Sözlük Eki, İstanbul: Sabancı 
Üniversitesi. 
ÖZEL,  Mehmet  ve  diğerleri  (1992),  Folklorik  Türk  Kıyafetleri, 
Ankara: Türkiye Güzel Sanatları Geliştirme Vakfı Yayınları.  
ÖZKAN,  Orhan  (2002),  Çankırı  Gelenekleri  ve  Yâran  Kültürü, 
Çankırı: Kayıkçı Matbaacılık. 
ÖZKAN,  Orhan  (2006),  Çankırı  Gelenekleri  ve  Yâran  Kültürü, 
Çankırı: Çankırı Valiliği Kültür ve Sanat Yayınları. 
ŞENTÜRK, H. Ayla (2008), “Çankırı Geleneksel Giyim İşlemeleri ve 
Bir  Usta:  Süleyman  Doğar”,  Gazi  Üniversitesi  1.  Ulusal  El  Sanatları 
Sempozyumu, Ankara. 
TEZCAN,  Mahmut  (2004),  “Türk  Kültürünün  Simgesi  Olarak 
Çankırı Yâran Kültürü”, Yâran Kültürü ve Çankırı, II. Çankırı Kültürü Bilgi 
Şöleni Bildirileri, Çankırı: Çankırı Valiliği Yayınları. 
TUFAN,  Melek, ERDEN,  Filiz,  ÖZUS, Elhan  (2014), “Çankırı  Yâran 
Ekibi ve Geleneksel Giyim Özellikleri”, Uluslararası Bilim, Kültür ve Spor 
Dergisi, 
http://www.iscsjournal.com/Makaleler/1809600299_si_1_20tufan.pdf. 
UĞUZMAN  ER,  Tülay  (2004),  “Yâran-Yaren  Kültürü  Hakkında 
Genel  Bir  Değerlendirme”,  Yâran  Kültürü  ve  Çankırı,  II.  Çankırı  Kültürü 
Bilgi Şöleni Bildirileri, Çankırı: Çankırı Valiliği Yayınları. 
USLU,  Necati  Asım  (2004),  “Çankırı  Yâran  Sohbetleri  ve  Oğuz 
Töresi”,  Yâran  Kültürü  ve  Çankırı,  II.  Çankırı  Kültürü  Bilgi  Şöleni 
Bildirileri, Çankırı: Çankırı Valiliği Yayınları. 
ÜÇOK,  Hacışeyhoğlu  Hasan  (1932),  Çankırı  Halkiyatı  Notları, 
Çankırı İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Arşivi, 1. Cilt, Çankırı. 
Kaynak Kişi 
Süleyman Doğar, Çankırı. 
 
 
 
 
 
 
 
 

329
 
 
EKLER 
 
 
Fotoğraf 1: Sedir örtüsü ve yastıklar. 
 
Fotoğraf 2: Yaran meclisi odası.
 

330
 
 
Fotoğraf 3: Süleyman Doğar ve atölyesi. 
 
Fotoğraf 4: Mukavvadan hazırlanmış cepken ve zıvga giyim kalıpları ve desen kalıpları.
 

331
 
 
Fotoğraf 5: Mintan-Gömlek.
 
 
Fotoğraf 6: Kartal kollu cepken ön yüz görünüm.
 

332
 
 
Fotoğraf 7: Kartal kollu cepken arka yüz görünüm. 
 
Fotoğraf 8: Körüklü zıvga ön yüz görünüm.
 

333
 
 
Fotoğraf 9: Körüklü zıvga arka yüz görünüm. 
 
Fotoğraf 10: Mukavva desen kalıpları.
 

334
 
 
 
Şekil 1: Mintan kalıbı teknik çizimleri. 
 
 
Şekil 2: Kartal kollu cepken kalıbı teknik çizimleri. 
 
 
Şekil 3: Körüklü zıvga kalıbı teknik çizimleri.

335
 
 
YARENLİK
 
VE
 
YAREN
 
KÜLTÜRÜ
 
ÜZERİNE
 
BİR
 
DEĞERLENDİRME 
 
Tülay UĞUZMAN

 
 
Öz 
Ülkemizin çeşitli yörelerinde, bazen aynı, bazen benzer, bazen de farklı 
adlar  altında  rastladığımız  yaren  teşkilâtları;  köklü  bir  tarihsel  geçmişi  olan, 
belirli yaşlar üzerindeki erkeklere açık, geleneksel bir kurumdur. Kaynağı Orta 
Asya’ya  kadar  uzanan  bu  kurum,  tarihçilerin,  sosyal  antropologların, 
halkbilimcilerin  ve  sosyologların  ilgisini  çekerek,  üzerinde  araştırmalar 
yapılmış bir çalışma alanıdır. 
Yaren  teşkilâtı  ilk  bakışta  bir  tür  boş  zaman  etkinliği  ya  da  eğlence 
toplantısı  gibi  görülebilir.  Ancak,  varlığını  yıllarca  koruyarak  günümüze 
ulaşmış  olması,  onun  toplum  içinde  önemli  işlevlere  sahip  olduğunu 
göstermektedir.  Toplumumuzda  yaşanan  bunca  değişime  rağmen  bu  konuya 
ilgi  duyanların  sayısı  azalmamakta  aksine  artmaktadır.  Bu  durum,  teşkilâtın 
insanımıza  kazandırdığı  olumlu  özelliklerden  bazılarına  duyulan  şiddetli 
özlemin bir göstergesidir. 
Bu  bildiride,  yaren  teşkilâtları  ve  benzerlerinin  yoğunlaştığı  yerler,  bu 
türden  teşkilatların  dayandırılmış  olduğu  ana  kaynaklar,  teşkilâtın  toplumsal 
yapı içindeki işlevleri, günümüzde nasıl geliştirilebileceği, bu kapsamda Kültür 
ve  Turizm  Bakanlığı’nın  UNESCO  ile  bağlantılı  olarak  yaptığı  çalışmalar  konu 
edilmektedir. 
 
Ülkemizin çeşitli yörelerinde, bazen aynı, bazen benzer, bazen de 
farklı  adlar  altında  rastladığımız  yaren  teşkilâtları;  köklü  bir  tarihsel 
geçmişi  olan,  belirli  yaşlar  üzerindeki  erkeklere  açık,  geleneksel  bir 
kurumdur.  Kaynağı  Orta  Asya’ya  kadar  uzanan,  ancak  geldiği  ve 
yaşatıldığı  yerlerdeki  ortamın  ayrıca  değişen  zamanın  da  etkisiyle 
farklılaşan  yaren  teşkilâtı,  belli  bir  tarihsel  geçmişe  sahip  olması 
bakımından  tarihçilerin;  kendine  özgü  gelenekler  sisteminin  olması 
bakımından sosyal antropolog ve halkbilimcilerin; hem bir kurum hem 
bir  organizasyon  hem  de  bir  tür  sosyal  ilişkiler  sistemi  olması 
bakımından  sosyologların  ilgisini  çekerek,  üzerinde  araştırmalar 
yapılmış  bir  çalışma  alanıdır.  Adı  geçen  bu  teşkilât  ve  gelenek;  birçok 
makalede,  kongre  tebliğinde  ve  kitaplarda  işlenmiş,  üzerinde 
                                                           

 Prof. Dr., Başkent Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü. 

336
 
 
bibliyografya  çalışmaları  yapılmış,  bazı  sempozyumlara  da  konu 
olmuştur. 
Yaren  teşkilâtının  ilk  bakışta  bir  tür  boş  zaman  etkinliği  ya  da 
eğlence toplantısı gibi görünmesine rağmen varlığını yıllarca koruyarak 
günümüze  ulaşmış  olması,  onun  toplum  içinde,  geçmişte  olduğu  gibi 
günümüzde  de,  önemli  işlevlere  sahip  olduğunu  göstermektedir. 
Toplumumuzda  yaşanan  bunca  değişime  rağmen  bu  konuya  ilgi 
duyanların sayılarının azalmaması, belki de yitip giden bunca toplumsal 
değerimiz  içinde,  bu  teşkilâtın  insanımıza  kazandırdığı  olumlu 
özelliklerden bazılarına duyulan şiddetli özlemin göstergesidir. 
Benim yarenlik geleneği ile ilk tanışmam, Ankara Üniversitesi Dil 
ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Etnoloji Kürsüsünde lisans tezi olarak Prof. 
Dr.  Sedat  Veyis  Örnek  gözetiminde  hazırladığım  “Kemal  Tahir’in  Altı 
Romanının  Etnolojik  Açıdan  Değerlendirilmesi”  (Er,  1975)  adlı  çalışma 
dolayısıyladır.  Bu  çalışmada,  Sağırdere,  Körduman,  Yediçınar  Yaylası, 
Köyün Kamburu, Büyük Mal ve Bozkırdaki Çekirdek adlı romanlar, tez 
danışmanımla  birlikte  belirlediğimiz  ve  “değişkenler  listesi”  adını 
verdiğimiz bir kümeleme kılavuzu çerçevesinde incelenmiş, belirli konu 
kümeleri  esas  alınarak  okunan  ve  taranan  bu  romanlarda,  Kemal 
Tahir’in  etnolojinin  ilgi  alanlarına  ilişkin  gözlem  ve  değerlendirmeleri 
irdelenmiştir.  Bunlardan biri  de  yarenlik  konusudur.  Bu çalışma 1985 
yılında  kitap  olarak  basılmış  (Er,  1986),  daha
 
sonra  da  yeniden 
değerlendirilip,   “Kemal  Tahir'in  Bazı Eserlerinde  Folklorik  Özellikler" 
(Er,  1995)  başlıklı  bir  makale  halinde  Folklor-Edebiyat  Dergisi’nde 
yayınlanarak ilgili literatüre girmiştir. 
1975-1978  yıllarında  henüz  genç  ve  deneyimsiz  bir  araştırmacı 
iken  yine  aynı  danışman  hocamın  gözetiminde  hazırlamakta  olduğum 
“Çankırı,  Eldivan  ve  Saray  Köyde  Yardımlaşma  ve  Dayanışma  İlişkileri”  
konulu  yüksek  lisans  tezimin  (Er,  1978)  bir  bölümünde  de  yine 
“yarenlik  geleneği”ne  yer  vermiş;  çalışmamda,  il,  ilçe  ve  köy  bazında 
Çankırı  çevresindeki  yardımlaşma  ve  dayanışma  ilişkileri  bağlamında, 
pek çok konudan olduğu gibi, yarenlikten de söz etmiştim. Daha sonra, 
1982–1985 yılları arasında Prof. Dr. Orhan Acıpayamlı’nın gözetiminde 
hazırladığım  “Simav  İlçesi  ve  Çevresinde  Yaren  Teşkilâtının 
Halkbilimsel  Etüdü”  adlı  doktora  tezimde  (Er,  1985)  konuya  bu  kez 
doğrudan eğildim. Beni bu konuda çalışmaya yönlendiren etkenlerden 
biri de, kendisini saygıyla andığım Prof. Dr. Tuncer Gülensoy’un (1981) 
bir  makalesi  idi.  Bu  değerli  makaleyi  okurken,  yarenlik  geleneğinin 
aslında bir makale kapsamına sığamayacak kadar geniş ve çok yönlü bir 
kurum olduğunu fark ederek bu alana yöneldim. 

337
 
 
Tezimde yaren teşkilâtının yapısı ve özellikleri, tarihsel derinliği 
ve  coğrafî  dağılımı,  kaynaklandığı  varsayılan  temeller,  teşkilât 
içerisinde  uyulan  kurallar,  bu  kurallara  uymayanlara  uygulanan 
yaptırımlar,  teşkilâtın  toplum  içerisinde  üstlendiği  fonksiyonlar, 
yaşanan  değişim  süreci  sonucunda  gelinen  aşama  vb.  birçok  konu  ele 
alınmış;  yapılacak  bu  tür  çalışmalar  için  bir  model  geliştirilmeye 
çalışılmıştır.  Kitabımın  EKLER  bölümünde,  misafir  kabul  edilen  ve 
edilmeyen  toplantılardaki  oturma  plânları,  gözlem  yaptığım  yaren 
toplantısında tarafımdan çekilen fotoğraflar, yarende söylenen ancak o 
güne  kadar  TRT  Arşivi’nde  yerini  alamamış  bulunan  on  yedi  adet 
yöresel  halk  türküsünün  bizzat  notaya  aldırdığım  ve  nota  yazım 
tekniklerine  göre  uzmanına  yazdırdığım  biçimleri  ayrıca  yine  bizzat 
geliştirip uyguladığım ‘görüşme soruları’ yer almaktadır. Doktora tezimi 
hazırladığım  sırada  yöreye  sık  sık  gidip  gelişlerim  sırasında  bana 
Simavlı  yarenlerce,  “dokuz  yüz  yıllık  tarihi  boyunca  yarene  alınan  ilk 
kadın”  unvanı  verilmiş  olup  ilerleyen  zamanlarda  da  “Simav’ın  fahri 
hemşehrisi” olarak onurlandırılmış bulunuyorum. Doktora tezim, Kültür 
ve Turizm Bakanlığı’nca basılmıştır (Er, 1988).
 
Kitabımda yer verdiğim çeşitli alıntılardan vardığım sonuca göre 
yaren  kavramı,  bu  kültürü  yaşayan,  paylaşan  ve  araştıranlar  için, 
genellikle üç ayrı anlam çerçevesinde değerlendirilmektedir. Bunlar: 
1.  Eğitim  kurumlarının  bugünkü  anlamda  örgütlenmediği 
dönemlerden  günümüze  kadar  gençlere,  toplumca  belirlenen  ve 
beklenen  olumlu  kişilik  özelliklerini  kazandırmak  amacıyla 
teşkilâtlanmış geleneksel bir eğitim, yardımlaşma dayanışma kurumu, 
2.   Bu teşkilâta üye olan kişilerden her biri, 
3.  Teşkilâta  üye  olan  kişilerin  kararlaştırdıkları  yer  ve 
zamanlarda, belirli aralıklarla yaptıkları toplantılardır. 
Yaren  teşkilâtlarının  ve  benzerlerinin  yoğunlaştığı,  bilimsel 
araştırmalar  yoluyla  tespit  edilen  ve  kitabımda  da  sıraladığım  illerin 
başlıcaları;  Ankara,  Balıkesir,  Bolu,  Çankırı,  Isparta,  Karabük, 
Kastamonu, Konya, Kütahya, Manisa, Niğde, Urfa ve Van’dır (Er, 1988: 
3-6).  
Bu  dağılıma  dayanarak  o  döneme  ilişkin  olarak  tarafımdan 
hazırlanmış  bulunan  haritaya
1
    dikkatlice  bakıldığında,  yarenlik 
geleneğinin  ve  kültürünün  ülkemizin  sadece  belli  bir  yöresinde 
yoğunlaşmadığı,  tam  tersine  genel  ve  yaygın  bir  biçimde  dağılım 
                                                           
1
 Bkz. Ek I-Harita.
 

338
 
 
gösterdiği  görülmektedir.  Yine  o  dönemde  bu  teşkilâtın  ve  geleneğin 
geçmişte, belki de daha pek çok yörede yaşandığı ve uygulandığı halde, 
zamanında oralarda saptanamamış olduğu için ve değişim süreci içinde 
işlevlerini öncelikle yitirdiğinden dolayı,  erken bir dönemde unutulmuş 
olabileceği yorumu  yapılmıştı. Ancak bugün, yapılan araştırmalarla bu 
haritaya yeni illerin eklenmesi de mümkün olacaktır. 
İlgili literatür incelendiğinde,  yaren teşkilâtları ve benzerlerinin, 
bu  konuda  çalışmalar  yapanlarca  çoğunlukla,  dört  ana  kaynağa 
dayandırılmış olduğunu görülmektedir. Bunlar yine söz konusu ettiğim 
kitabımda, aşağıdaki biçimde özetlenmiştir: 
1.  Ahi teşkilâtının bir kalıntısı, 
2.  İhtiyaçlardan doğan bir boş zaman etkinliği, 
3.  Geçmiş zamanlarda  köylere  baskın  yapan  eşkıya  çetelerinden 
korunmak için oluşturulan birlikler, 
4.   Orta Asya Türk kültürünün göçler yoluyla Anadolu’ya gelmiş 
uzantısı (Er, 1988). 
Orta  Asya’da  bu  türden  teşkilâtların  bulunması,  amaç  ve 
etkinliklerinin  Anadolu’daki  yaren  teşkilâtları  ile  büyük  benzerlikler 
göstermesi,  ayrıca  ilke  ve  uygulamalarının  Ahilik’in  temel  ilke  ve 
uygulamaları  ile  de  uyuşması;  bu  bölgede  bu  tür  bir  kuruluşun 
yaşamasına ve yaygınlaşmasına zemin hazırlamıştır. Zaman içinde; boş 
zamanların  bu  türden  çok  amaçlı,  çok  yararlı  ve  toplumsal  yapıdaki 
ihtiyaç  ve  beklentileri  karşılayabilecek  biçimde  değerlendirilmesinin 
topluluklarca  onay  alması  ve  ayrıca  zamanla  oluşup  köylere  baskın 
yapan  eşkıya  çetelerinden  korunmak  gibi  ek  işlevler  kazanması 
sonucunda  bu  teşkilât;  “Türk  kültürünün  ortak  bir  ürünü”  olarak 
karşımıza  çıkmıştır.  Bugün  artık  bu  teşkilâtın  kaynağı  hakkında 
gereksiz tartışmalar yapmak yerine, onun işlevleri ve günümüzde hangi 
yönlerinin  hangi  açılardan,  nasıl  ele  alınıp  değerlendirileceği  ve 
geliştirileceği  konusunda  yoğunlaşmanın  daha  doğru  olacağı 
düşüncesindeyim.   
Yaren  teşkilâtları,  üstlendiği  işlevlerle  üyelerini  olumlu  yönde 
disipline  etmeyi  temel  amaç  olarak  benimsemekte;  teşkilât  içinde 
uygulanan  kurallar  irdelendiğinde  ise  dört  ana  işlev  saptanmaktadır 
(Er, 1987). Bunlar: 
1. Yaren teşkilâtının eğitim ile ilgili işlevleri, 
2. Yaren teşkilâtının yardımlaşma ve dayanışma ile ilgili işlevleri,  

339
 
 
3. Yaren teşkilâtının grup denetimi işlevi, 
4. Yaren teşkilâtının halk hukuku işlevi. 
 
1. Yaren Teşkilâtının Eğitim İle İlgili İşlevleri: 
Yaren  teşkilâtı  üyelerini;  toplumda  istenilen,  aranılan  ve 
beğenilen  erkek  tipine  uygun  biçimde  yetiştirmeyi  amaçlamaktadır. 
Teşkilât;  benimsediği,  uyguladığı,  sık  sık  tekrarlayıp  pekiştirerek 
sürekli  olarak  denetlediği  normlar  aracılığı  ile  yarenini;  dürüst, 
namuslu, enerjik, dikkatli ve yardımsever olmaya yönlendirmektedir.  
Bir  anlamda  günümüzde  “eğitsel  süreçler”  başlığı  altında 
değerlendirebileceğimiz  bu  türden  uygulamalar  yoluyla;  sorumluluk 
duygusuna ve dengeli bir yapıya sahip, kendisine ve başkalarına güven 
duyan,  sır  saklayabilen  üyeler  yetiştirmeyi  hedefleyen  bu  teşkilât, 
üyelerine  uyguladığı  ilkeler  doğrultusunda  formasyon  kazandırarak, 
toplumsal  yapı  içinde  son  derece  önemli  bir  görev  üstlenmiş 
bulunmaktadır.  
Yarene girecek adayın ve ailesinin çevrede saygın olmak zorunda 
oluşu,  bireyleri  sınırlı  olan  yaren  kadrosunda  yer  alabilmek  için  her 
zaman iyi ve doğru olmaya yöneltmekte,
 
çoğunlukla oybirliği ile yarene 
alınma  kuralı  ise  onları  çevresindeki  kişilerle  sürekli  biçimde  olumlu 
ilişkiler kurmak üzere yönlendirmektedir. 
İçki  içmenin  serbest  olduğu  bazı  yörelerimizdeki  yaren 
toplantılarında  sarhoş  olmanın  yasak  oluşu;  kumara  ve  kumar 
oynamaya karşı takınılan katı ve olumsuz tutumlar; yarenlerin mazbut 
bir  yaşam  sürmeleri,  sır  saklamaları,  temiz,  tutumlu,  dikkatli, 
yardımsever  olmaları,  evlerine,  eşlerine  ve  çocuklarına  karşı  ilgili 
olmaları  için  gösterilen  çabalar;  teşkilâtın  eğitimle  ilgili  fonksiyonları 
içinde en önemli olanlarıdır. 
  
2.  Yaren  Teşkilâtının  Yardımlaşma  ve  Dayanışma  İle  İlgili 
İşlevleri: 
Yaren  teşkilâtının  bir  başka  önemli işlevi  de üyelerine sosyal  ve 
ekonomik  yönlerden  güvence  vermesidir.  Teşkilâta  katılarak  “yaren” 
sıfatını  alan  herkes,  buradaki  ilk  gününden  başlayarak,  sıradan  biri 
olmaktan  sıyrılıp  bir  grubun  hatta  bir  kurumun  üyesi  olmakta, 
oluşturulmuş  bulunan  “biz  bilinci”  sayesinde  karşılaşabilecekleri  her 

340
 
 
türlü olumsuz durumda, yanlarında ve arkalarında güçlü bir teşkilâtın 
olduğunu hissederek, yaşamlarını güvence içinde sürdürmektedirler. 
Yarenlerin  günlük  alışverişlerini  elden  geldiğince  birbirlerinden 
yapmaları,  toplu  sermayeye  gereksinim  duyanlara  yaren  kasasında 
bulunan depozito parasından bir bölümünün verilmesi, ilçe dışına çıkıp 
kötü  bir  durumla  karşılaşan  yarenin  içine  düştüğü  bu  zor  durumdan 
kurtarılması,  resmî  kurumlarca  tutuklanan  yarenin  suçsuz  olduğuna 
inanılması  durumunda  avukatının  tutulması,  tutuklu  bulunduğu  süre 
boyunca  işyerinin  çalıştırılması,  ailesine  bakılması;  doğumu,  düğünü, 
cenazesi olan yarene gerekli yardımların yapılması; doğal yıkımlardan 
etkilenenlere  yardım  eli  uzatılması;  teşkilâtın  yardımlaşma  ve 
dayanışma  ile  ilgili  işlevleri  arasında  yer  almaktadır.  Yarenlerin 
yalnızca  birbirlerine  değil  gerektiğinde  tüm  topluluğa  da  yardım 
ettikleri  ve  bu  yolla  çevre  kalkınmasına  katkıda  bulundukları 
bilinmektedir (Tezcan, 1989: 50). 
Görüldüğü üzere yaren teşkilâtı üyelerine, gerektiğinde bir sosyal 
güvenlik kuruluşu, gerektiğinde bir sigorta şirketi, gerektiğinde ise 
kredi veren bir banka gibi hizmet vermiş, bu tür kurum ve kuruluşların 
olmadığı dönemlerde ihtiyaç duyulan sosyal ve ekonomik güvence 
ortamlarını sağlamıştır.