Analitik kimyo fani Sifat analizidan masala va misollar yechish bo’yicha uslubiy ko’rsatma uslubiy ko`rsatma Buxoro oo va esti «Umumiy kimyo»

E^o - normal oksidlanish-qaytarilish potentsiali
a^o _oks , a_qay - oksidlangan va qaytarilgan formalarni aktivligi, mol’/l
R - gaz doimiyligi, 8,314 Dj/k.mol’
T - absolyut harorat , K
F - Faradey soni, 96500 K
n - yarim reaktsiyada ishtirok etadigan elektronlar soni
a,v - stexiometrik koeffitsienti.
Suyultirilgan eritmalar uchun aktivlik o`rniga muvozanatdagi kontsentratsiya ishlatiladi.
( 2 )
t = 25<sup>0</sup>C, n=1 bo`lganda,

Agar (2) tenglamadagi doimiyliklarning son qiymatlar qo`yilsa va natural logarifmdan o`nli logarifmga o`tilsa (o`tishi koeffitsienti 2,303 ga teng) formula quyidagi ko`rinishni oladi:
( 3 )
Agar jarayonda oksidlovchi-qaytaruvchi jufti elektron bersa, vodorod ionii hosil qilib potentsial manfiy hisoblanadi, qaytar reaktsiyada esa musbat bo`ladi.
Juftlardan oksidlanish-qaytarilish potentsiali katta bo`lgani oksidlovchi, kichik bo`lgani qaytaruvchi hisoblanadi.
Reaktsiyaning elektr yurituvchi kuchini (EYUK) topish uchun oksidlovchining potentsial qiymatidan qaytaruvchining potentsial qiymatini ayrish kerak:
EYUK(E) = E_oksid – E_qaytar
Agar eritmada ionlar aktivligi birga teng bo`lsa, e.YU.K. normal potentsiallar ayirmasiga teng. Masalan:

oksidlanish–qaytarilish reaktsiyasining yo`nalishini standart oksidlanish-qaytarilish potentsiali ayirmasi, ya`ni eYUK ning qiymatiga qarab aniqlash mumkin. Agar eYUK > 0 bo`lsa, reaktsiya tegishli yo`nalishda boradi.


Masalalar echishga doir namunalar
1-masala. Xlorili suv bilan KBr orasida reaktsiya boradimiq
Echish. 1) Reaktsiya tenglamasini yozamiz
2KBr + CI₂ → 2KCI + Br₂
2) 4-jadvaldan normal oksidlanish-qaytarilish potentsialini topamiz:
,
Demak, 1,36 > 1,09 jarayon boradi.
3) Qanday yarim reaktsiyalar borishi aniqlanadi:
CI₂ + 2e^- → 2CI^- (katoddagi jarayon)
2Br^- - 2 e → Br₂ (anoddagi jarayon)
4) Reaktsiyani umumiy tenglamasi yoziladi.
CI₂ + 2Br^- → 2CI^- + Br₂
Reaktsiya Br^- erkin bromgacha Br₂ oksidlanishi tomon boradi, eritma och-qo`ng’ir rangli bo`ladi

2-masala. Bir xil kontsentratsiyali teng hajmdagi FeCI₃ va FeCI₂, SnCI₄ va SnCI₂ tuz eritmalari aralashtirganda reaktsiyani yo`nalishini aniqlang.

Echish. 1) Tegishli oksidlanish-qaytarilish reaktsiya tenglamasi yoziladi.
2FeCI₃ + SnCI₂ → 2FeCI₂ + SnCI₄
2) ilovadagi 2-jadvaldan standart oksidlanish-qaytarilish potentsialini qiymati olinadi.

, Demak
>
Reaktsiya chapdan o`nga boradi Fe³⁺ ionlari Sn²⁺ ionlarini oksidlaydi.

oksidlovchi qaytariladi

qaytariladi oksidlanadi

3-masala. Cr₂O₇^2- + 14H⁺ + 6e^- = 2Cr³⁺ + 7H₂O

Oksidlanish-qaytarilish sistemasi uchun oksidlanish-qaytarilish potentsialini hisoblang (t – 25^oS)
Echish. 1) Sistemaning oksidlanish-qaytarilish potentsiali quyidagi formula bilan hisoblanadi.

2) Normal oksidlanish-qaytarilish potentsialining qiymati 4-jadvaldan olinadi.

3) Agar ; ; ;
T = 25^oCI da bo`lsa,