Analizatorlar fiziologiyasi

Analizatorlar klassifikasiyasi:
1. Tashqi analizatorlar (ko'rish, eshitish, hid va ta'm sezish, taktil, harorat);
2. Ichki (visseral) analizatorlar;
3. Tana holati analizatorlari – vestibulyar va harakat (kinestetik);
4. Og'riq analizatori.
Reseptorlar klassifikasiyasi:
Birlamchi sezuvchi reseptorlar – hid bilish, taktil, proprioreseptorlar. Bu reseptorlarda ta'sirotni qabul qilib olish va nerv impulsiga o'zgartirish reseptorning o'zida – sezuvchi neyronida vujudga keladi.
Ikkilamchi sezuvchi reseptorlar – ta'm bilish, ko'rish, eshitish, vestibulyar. Ta'sirot bilan birinchi sezuvchi neyron orasida yuqori ixtisoslashgan reseptor hujayra joylashgan. Birinchi neyron reseptor hujayra orqali qo'zg'aladi.

• 
  Ta'sirlovchini miqdorini qabul qilinishiga qarab (mono - va polimodal)
  
• 
  Ta'sirotni qabul qilish muhitiga qarab (ekstro-, intero - va proprioreseptorlar)
  
• 
  Adekvat ta'sirlovchini tabiatiga qarab (mexano-, termo-, Baro - va xemoreseptorlar)
  
• 
  Sezgi xarakteriga qarab (issiq, sovuq, og'riq, ko'rish, eshitish)
  
• 
  Reseptordan masofada bo'lgan ta'sirlovchini qabul qilish qobiliyatiga qarab (distant, kontakt)
  
• 
  Ta'sirlovchini miqdorini qabul qilinishiga qarab (mono - va polimodal)
  
• 
  Morfologik husuiyatlariga va qo'zg'alishni hosil bo'lish mexanizmiga qarab: a) birlamchi sezuvchi (hid sezish, taktil, proprioreseptorlar); b) ikkilamchi sezuvchi (ko'rish, eshitish, ta'm sezish, vestibuloreseptorlar)
  
• 
  Adaptasiyalanish tezligiga qarab tez va sekin adaptasiyalanuvchi reseptorlar
  

Veber-Fexner qonuni – ta'sirotning o'sishi sezilarli darajada bo'lishi uchun u ilgarigi ta'sirotdan muayyan qismga ortiqroq bo'lishi kerak.

• 
  ΔJ – sezish kuchi;
  
• 
  J – ta'sirot kuchi;
  
• 
  K – konstanta.
  

Sezgi ta'sirot kuchining logorifmiga proportsional ravishda oshib boradi:

• 
  S = Log a ∙ R + b
  
• 
  S - sezish kuchi;
  
• 
  R- ta'sirot kuchi;
  
• 
  a, b- konstanta.