Analizatorlar fiziologiyasi

TERI ANALIZATORI. TAKTIL VA OG'RIQ RESEPSIYA.


Mexanonositseptorlar.

• 
  Terida, fassiyalarda, paylarda, shilliq qavatlarda joylashgan
  
• 
  AΔ asab tolalarining erkin nerv oxirlari
  
• 
  Qo'zg'alishning o'tish tezligi 4 – 30 m/s
  
• 
  Reseptorlar membranasi sezgir: shikastlanishga, deformasiyaga
  
• 
  Tez adaptasiyalanuvchi
  

Xemonositseptorlar.

• 
  Terida, shilliq qavatlarda, ichki organlarda, tomirlar devorida joylashgan
  
• 
  S tipdagi asab tolalarining erkin oxirlari
  
• 
  Qo'zg'alishning o'tish tezligi 0,4 – 2m/s
  
• 
  Bu reseptorlarning spesifik qo'zg'atuvchilari – kimyoviy moddalar (algogenlar), ular oksidlanish jarayonini buzadilar.
  

Teri, somato – sensor analizator ... Sezgilarni ta'minlaydi

• 
  Tegish
  
• 
  Bosim
  
• 
  Vibrasiya
  
• 
  Qitiqlash
  
• 
  Issiq va sovuq
  
• 
  Og'riq
  

Teri yuzasidagi reseptiv maydon

Afferent neyronlarning reseptiv oxirlari

Ikkita reseptiv maydon ikkita rag'batlantiruvchi nuqtalar bilan ta'sirlanyapti.
Ikkita nuqta bo'lib sezilyapti

Faqat bitta reseptiv maydon o'sha masofada ikkita rag'batlantiruvchi nuqta bilan ta'sirlanyapti.
Bitta nuqta bo'lib sezilyapti

6.4-rasm


Xarorat analizatori

• 
  Tashqi muxit xarorati o'zgarishishi xaqida informasiyani termoreseptorlar qabul qiladi.
  
• 
  Termoregulyasiyani boqarishda, moslashish xulq – atvor reaktsiyalarda axamiyati juda muxim.
  
• 
  Sovuqni qabul qiluvchi reseptorlar – Krauze kolbalari.
  
• 
  Teridan 0.17 mm chuqurlikda joylashgan.
  
• 
  Miqdori o'rtacha 250 000.
  
• 
  Qo'l kaftida o'rtacha miqdori 1sm² 11-13
  
• 
  A∆ tipdagi tolalar orqali impulslar o'tadi
  
• 
  Markaziy qismi - miya po'stlog'ida, orqa Markaziy egatda joylashgan
  
• 
  Issiqni qabul qiluvchi reseptorlar – Rufini tanachalari
  
• 
  Teridan 0.3 mm chuqurlikda joylashgan.
  
• 
  Miqdori o'rtacha 30 000.
  
• 
  Qo'l kaftida o'rtacha miqdori 1sm² 1-2
  
• 
  S tipdagi tolalar orqali impulslar o'tadi
  
• 
  Markaziy qismi - miya po'stlog'ida, orqa Markaziy egatda joylashgan
  
• 
  Xarorat sezgilari xarorat ta'sirlovchisidan tashqari kuyidagi 3ta parametrga bog'liq:
  
• 
  1. Ta'sirlanadigan teri yuzasi miqdoriga
  
• 
  2. Terining dastlabki xaroratiga
  
• 
  3. Tashqi muxit xaroratini o'zgarish tezligiga
  

AMALIY ISHLAR

№ 1 tajriba: VEBER-FEXNER QONUNI KuzatIsh.

Maqsad: Sezgi organlarining umumiy qonunlaridan biri bo'lgan, tasirlovchi kuchini tafovut qilish bo'sag'asi qonunini og'irlikning farqini ajratish asosida o'rganish. Bu qonunni va uning kamchiliklarini nazariy tomondan o'zlashtirish.