Anatomiya 2014. indd

 deyiladi. Ba’zi mu-
shaklarda ikkita qorincha orasida joylashgan oraliq paylar (78- g 
rasm) ham uchraydi (ikki qorinchali mushak).
 Agar mushak bir 
nechta miotomlardan taroqqiy etgan bo‘lsa, ular o‘rtasida mu-
shak qorinchalari orasidagi paylar (78- f rasm) hosil bo‘ladi (qo-
rinning to‘g‘ri mushagi).
Mushak qisqargan vaqtda uning bir uchi harakatsiz bo‘lib, 
harakatsiz nuqta
 deyiladi. Bu nuqta asosan mushakning boshla-
nish qismida bo‘ladi. Harakatli nuqta
 mushak birikkan ikkinchi 
suyakda bo‘lib, mu shak qisqargan vaqtda u o‘z holatini o‘zgar-
tiradi.
Skelet mushaklari shakl jihatidan uch xil: uzun, kalta va keng 
bo‘ladi. Uzun mushaklar duksimon
 tuzilishga ega bo‘lib, ular qo‘l 
va oyoqlarda richag vazifasini bajaradilar.
 Keng mushaklarga esa 
tana mushaklari kiradi.
78-rasm. Skelet mushaklarining shakllari:
А–duksimon; 1–boshcha; 2–qorin-
cha; 3–dum; B–bir patli; 1–qorin-
cha; 2–dum; D–ikki patli; 1–qorin-
cha; 2–dum; E–ikki boshli mushak; 
1–boshcha; 2–qorincha; 3–dum;
F–lentasimon; 1–mushak qorinchala-
ri orasidagi paylar; G–ikki qorinchali 
mushak; 1–qorincha; 2–oraliq payi; 3–qorincha; H–aylanma mushak.

---

143
Duksimon mushaklarning tolalari mushakning uzun o‘qiga pa-
rallel joylashgan bo‘ladi. Ba’zi bir mushaklar bir nechta bosh bilan 
har xil suyaklardan boshlanadi. Bu esa ularning tayanchini oshi-
radi. Boshchasiga qarab ikki boshli (78- e rasm),
 uch boshli, to‘rt 
bosh li
 mushak lar bo‘ladi. Paylar soni ham ko‘p bo‘lishi mumkin 
(ko‘p dumli mushaklar) qo‘l va oyoq barmoqlarini yozuvchi va 
bukuvchi mushaklarning bir nechtadan payi bo‘ladi.
Buning natijasida bitta mushakning qisqarishi bir nechta bar-
moq larni harakatga keltirib mushaklar ishini tejaydi.
Mushaklar shakliga qarab: kvadrat,
uchburchaksimon, yuma-
loq,
deltasimon, tishchali, kambalasimon, aylanma, rombsimon 
mushak lar deb ataladi.
Tolalarning yo‘nalishi bo‘yicha mushaklar to‘g‘ri parallel to-
lali,