Anatomiya 2014. indd

27-rasm. II bo‘yin umurtqasi. 
Old tomondan ko‘rinishi:
1–tish uchi; 2–oldingi bo‘g‘im 
yuzasi; 3–ustki bo‘g‘im yuzasi; 
4– ko‘ndalang o‘simtadagi teshik; 
5–pastki bo‘g‘im yuzasi;
6–umurtqa tanasi; 7–pastki 
bo‘g‘im o‘siq chasi; 8– ko‘nda-
lang o‘siqcha; 9–ustki bo‘g‘im 
o‘siqchasi; 10–tish.
II bo‘yin umurtqasi, o‘qli umurt -
qa 
(axis) (26-, 27-rasm) bosh 
-
qa umurt 
qalardan tanasining ust 
ki 
yuza sida joylashgan tishi bor ligi bi-
lan farq qiladi. Tish silindr shak lida 
bo‘lib tish uchi bor. I va II bo‘yin 
umurtqalari o‘zaro birlash 
ganida, 
tish atlantni kalla suyagi bilan birga 
o‘ngga va chapga aylanuvchi o‘q va-
zifasini bajaradi.
Tishning oldingi bo‘g‘im yuza si I 
bo‘yin umurtqasi bilan, orqa bo‘g‘im 
yuzasi atlantning ko‘ndalang boylami 
bilan bo‘g‘im hosil qiladi. Tish ning 
yon tomonlarida atlant bilan birla-
shuvchi yuqo rigi bo‘g‘im yuzasi bor.
Ko‘krak umurtqalarining (ver-
tebrae thoracicae)
tanasi (tepadan 
pastga tomon) hajm jihatdan kat-
talashib boradi (28-rasm). Umurt-
qa teshigi bo‘yin umurtqalariga nis-
batan kichik va yumaloq shakl-
da. Ko‘krak umrtqalarining o‘zi-
ga xos xususiyatlaridan biri ular-
da qovurg‘alar boshi bilan birikadi-
gan qovurg‘a chuqurchalari borligi-
dir. II–IX ko‘krak umurt qalari ta-
nasining orqa yon tomonida o‘ng va 
chap, ustki va past ki qovurg‘a chu-
qurchalari bo‘ladi. I ko‘krak umurt-
qasi tanasining yuqori qirrasida 
1-qovurg‘a uchun bitta butun qo-
vurg‘a chuqur chasi tanasining pasti-
da 2-qovurg‘a chuqurchasi bo‘ ladi. 
X umurt qaning ikki ust ki chekkasi-
da (X qovurg‘a uchun) bittadan ya-
rim chuqurcha bor. XI–XII umurt-
qalarning yon to mon la rida esa bit-
tadan to‘liq chuqurchalar bor.

---

76
I–Х umurtqalarning ko‘n da lang 
o‘siqchalarining ol 
din gi yuzasida 
ko‘ndalang o‘simtaning qovurg‘a 
chu qur chasi bor. U qovurg‘a do‘m-
boqchasi bilan birlashadi. XI va 
XII ko‘k rak umurtqa la rining ko‘n-
dalang o‘siqchalari qisqa bo‘lib, 
bo‘g‘im chuqurchasi yo‘q. Ko‘krak 
umurt qalarining qirrali o‘siqcha-
si nisbatan uzun bo‘lib, uchi past-
ga qaragan.
Bo‘g‘im o‘siqchalari fron 
tal 
sath da joylashgan, ust 
ki bo‘ 
g‘im 
yuza lari orqaga, ost ki bo‘ g‘im yuza-
lari oldinga qaragan bo‘ladi.