Anatomiya 2014. indd

Bel umurtqalari (vertebra lum-
bales)
 5 ta (29-rasm) bo‘ lib, ularga 
og‘irlik ko‘p tush gani uchun tanasi 
kattalashgan va loviyasimon shakl-
da. Umurtqa teshigi uchburchak 
shaklida. Ko‘ndalang o‘siqchasi ru-
diment holidagi qovurg‘a bo‘lgani 
uchun qovurg‘a o‘siqchasi
 deyiladi. 
U uzun frontal sathda joylashgan. 
Bu o‘siqchaning orqa yuzasining 
asosida qo‘shimcha o‘siqcha
bor. 
O‘tkir qirrali o‘siqchasi qisqa, yas-
si, uchi qalinlashgan va orqaga qa-
ragan. Bo‘g‘im o‘siqchalari yaxshi 
rivojlangan, ularning bo‘g‘im yuza-
lari sagittal sathda joylashib, ustki 
o‘siqchada medial tomonga, past-
kisida esa lateral tomonga qaragan. 
28-rasm. VIII ko‘krak umurtqasi.
Chap tomondan ko‘rinishi:
1–umurtqa tanasi; 2–ustki
qovurg‘a chuqurchasi; 3–umurt-
qaning ustki kemtigi; 4–ustki 
bo‘g‘im o‘siqchasi;
5–ustki bo‘g‘im yuzasi; 
6–ko‘ndalang o‘simtaning qo-
vurg‘a chuqurchasi; 7–ko‘nda-
lang o‘siqcha; 8–o‘tkir qirrali 
o‘siqcha; 9–pastki bo‘g‘im o‘siq-
chasi; 10–pastki bo‘g‘im yuzasi;
11–umurtqaning pastki kemtigi;
12–pastki qovurg‘a chuqurchasi.
29-rasm. III bel umurtqasi. Ust tomondan ko‘rinishi:
1–umurtqa tanasi; 2–umurtqaning ustki kemtigi; 3–qovurg‘a o‘simtasi; 
4–ustki bo‘g‘im o‘siqchasi; 5–o‘tkir qirrali o‘siqcha; 6–umurtqa ravog‘i; 
7–ust ki bo‘g‘im yuzasi; 8–so‘rg‘ichsimon o‘siqcha; 9–qo‘shimcha o‘siqcha;
10–umurtqa teshigi.

---

77
Ustki bo‘g‘im o‘siqchasining yon tomonida uncha katta bo‘lma-
gan so‘rg‘ichsimon o‘siq cha
 bor. 
Dumg‘aza umurtqalari (vertebrae sacralis) 5 ta bo‘lib, o‘smir-
lik davrida o‘zaro birikib, uchburchak shaklidagi bitta butun 
dum g‘aza suyagini hosil qiladi (30-rasm). Uning yuqorigi ken-
gaygan dumg‘aza suyagining asosi
, pastga va oldinga yo‘nalgan 
dumg‘aza cho‘qqisi,
oldingi chanoq va orqa yuzasi tafovut qi-
linadi. Dum g‘aza suyagi 5-bel umurtqasi bilan birikkan sohada 
ko‘tarilgan joy