Andijon davlat universiteti a. Zaparov materialalrni kesib ishlash, asboblar va stanoklar

 
Kesishdagi issiqlik manbalari 
Kesish ishining umumiy miqdori E
um
qo’shiluvchilar yig’indisi ko’rinishda 
ko’rsatilgan bo’lishi mumkin:
E
um
 = E
def 
+ E
ishq
 + E
elas
 + E
n
dj(kchs.m), bu erda: 
E
def
- kesilayotgan qatlamning qirindiga aylanishdagi plastik deformatsiyaga sarf 
bo’lgan ishi;
E
ishq
- kesuvchi oldingi va keyingi yuzalari bo’yicha ishqalanish kuchlarini 
engishga sarf bo’lishi;
E
elas
- elastik deformatsiyani hosil qiluvchi kuchlar ishi;
E
n
- dispergirlash energiyasi (ya’ni yangi yuzani hosil bo’lish ishi qirindini yulib-
uzib olishga sarf bo’ladi).Po’latga ishlov berishda deformatsiya ishi umumiy 
kesish ishining o’rtacha 46-62%ni, oldingi yuza bo’yicha ishqalanish kuchining 
ishi 38-33% ni, ketingi yuza bo’yicha 5%ni tashkil etadi.
Ishqalanish kuchining ishi va plastik defformasiyalash ishlarining bir 
qismi issiqlik a aylanadi.
Defformasiya ishining bir qismi buzilgan kristall panjaraning potensial
energiyasi shaklida to’planadi. Bu defomasiyaning yashirin yoki yutilgan
energiyasi deb ataladi.
Rangli metallar uchun yutilgan deformatsiya energiyasi kuchning statik 
tahsir qilishda 10

15% ni, dinamik tahsir qilishda 25% gacha tashqil etishi 
mumkin. Deformasiya darajasi oshishi bilan yashirin energiya miqdori kamayadi. 
Deformasiya darajasi juda katta bo’lgan kesish vaqtida deformatsiya ishidagi 
yashirin energiya ulushi 0,5

5% ni tashqil etadi. Amaliy hisoblarda kesishdagi 
barcha mexanik ishlarni issiqlik a aylanib ketadi deb hisoblash mumkin, ya’ni 

=1.
Demak, kesishda hosil bo’ladigan issiqlik bazalari deb quyidagilarni 
atash mumkin:
1) Kesilayotgan qatlamdagi siljish yuzalari (plastik deformatsiya zonasi).
2) Kesuvchi asbobning oldingi yuzasiga ishqalanib chiqayotgan qirindining 

---

45 
kontakt maydoni.
3) Kesish yuzasi va buyumning ishlov berilgan yuzasi bilan kesuvchi 
asbob ketingi yuzasining kontakt 
maydoni.
12-rasm. Kesish jarayonida issiqlik ajralishi.