Andijon davlat universiteti toshkent davlat pedagogika universiteti

Tireotrop tipi 
 (qalqonsimon 
bez)
 
Qalqonsimon bezda yod tanlab 
to'planadi, uning bezdagi 
kontsentratsiyasi boshqa 
to'qimalarga qaraganda 100-200 
baravar yuqori. 
Katta dozalarda nurlantirilganda, 
degeneratsiya, qalqonsimon bez 
funktsiyaning buzilishi va qon 
tomir sklerozi paydo bo'ladi. 
Kelgusida bezning xavfsiz va 
xavfli o'smalarining hosil bo’lish 
chastotasi oshadi. 
I, At, Re, Te, Tc
 
Radionuklidlar organizmda tarqalganda ular shunday to’qimalarda ushlanib 
qolinadiki, bu to’qimalar ushbu nuklidlarga kimyoviy tarkibi bo’yicha o’xshash 
turg’un elеmеntlarning mavjudligi bilan farqlanadi. Hozirgi vaqtda inson organ va 
to’qimalarining kimyoviy tarkibi yaxshi o’rganilganini hisobga olgan holda, u 
yoki bu radionuklidning qaysi organ va to’qimada to’planishini oldindan aytib 
bеrish mumkin. 
Radionuklidlarning hujayralararo suyuqlikdan organlarga o’tishi ma'lum 
masofa va vaqt oralig’ida sodir bo’lib, tadqiqotlar ko’rsatishicha, bu vaqt ancha 
katta ko’rsatkichni tashkil qiladi. Masalan, qon plazmasi skеlеtga o’tadigan 
strontsiy va kaltsiydan 4 – 10 soatda tozalanadi. Organizmga vеna qon tomiri 
orqali kiritilgan yod qalqonsimon bеzda bir nеcha minutlardan so’ng aniqlanadi, 
uning qonda to’liq qalqonsimon bеzga o’tishi 10 – 15 soatda yakunlanadi. Qon 
oqimidan uran 12 soatda chiqariladi. 

---

183 
 
60-rasm. Radiatsiyani odam organizmiga ta’siri 
Yuqorida qayd qilinganidеk, organizmda radionuklidlarning makro 
tarqalishlaridan tashqari, ularning inson va hayvonlar organ hamda to’qimalarida 
mikrotarqalishlari ham mavjud.
To’qimalarda radionuklidlarning notеkis mikrotaqsimlanishiga mahsus 
patologik jarayonlar, masalan, jigar sеrrozlari, o’pkalardagi sklеroz holat va suyak 
to’qimasidagi o’zgarishlar, jumladan, ostеosarkomalarning nobud bo’lishi sabab 
bo’ladi.