Andijon davlat univyersiteti

Keyslar banki 
Keys. Transpiratsiya jadalligini aniqlashni o’rganadi. 
Keysni bajarish bosqichlari va topshiriqlar: 

---

237 
Keysdagi muammoni keltirib chiqargan asosiy sabablarni belgilang 
(individual va kichik guruhda). 
Transpiratsiya jadalligini aniqlashdan kelib chiqib bir nechta usulda dastur 
kodini taqdim eting (individual holda). 
 
Laboratoriya mashg’ulot - 3 
Bargda suv tanqisligini aniqlash 
O’simliklarning xayotiy faoliyatini cheklovchi omillarning asosiylari bizning 
sharoitlarimizda yuqori xarorat va namlikning yetishmasligi hisoblanadi. 
Noqulay sharoitga chidamli o’simlik turlarini bilishda ularda suv tanqisligini 
aniqlash zarurati tug’iladi. Buning yordamida esa o’simliklarning suv 
yetishmasligiga bo’lgan javob reaktsiyasini aniqlash mumkin. 
Ishning maksadi. O’simlik turlarida suv tanqisligini aniqlash orqali, 
talabalarda o’simliklarning muayyan sharoitdagi xolati xaqida ko’nikma hosil 
qilish. 
Identiv o’quv maqsadlari: 
O’simliklarda suv tanqisligi ko’rsatkichini aniqlay oladi; 
Suv tanqisligi natijasida o’simliklarda bo’ladigan o’zgarishlarni tuShunib 
yetadi. 
Kerakli jixozlar: O’simlik barglari, suv quyiladigan idishchalar (vannacha), 
uyali gubkalar, qaychi, filьtr qog’ozi, tsellofan, daftar, qalam, chizg’ich, qog’oz 
qopchalar. 
Ishni bajarish. 
Ish I. Catsky metodi asosida, kun davomida 3 maxal, ya’ni yertalab, tush 
payti va kechkurun bajariladi. Takrorlanishi 3 marta 2-3 dona, uzunligi 1-2 sm 
keladigan butun barglarning bandi kesilgan xolda dastlabki og’irligi tortiladi, 
daftarga yoziladi hamda og’irligi tortilgan barglar suvli kameraga, ya’ni uyali 
gubkachaga joylashtiriladi. Doimo nam xoldagi kamerani xosil qilish uchun uyali 
gubkachaning usti avvalo filьtr qog’ozi, keyin tsellofan bilan yopiladi. 5-6 soat 
o’tgandan keyin barglarning joylarini almashtirmasdan gubkadan olib, filьtr 

---

238 
qog’ozida ozgina nami tortib olinadi, yana og’irligi tarozida tortiladi va daftarga 
yoziladi, keyin raqamlangan qog’oz xaltachalarga solinib, termostatga quritish 
uchun qo’yiladi. Quritilgandan keyin ham quruq massasining og’irligi yozib 
olinadi. Ish shu tartibda soat 13 va 18 da ham bajariladi. 
Olingan ma’lumotlar asosida jadval tuziladi hamda to’liq to’yinishga 
nisbatan bargdagi suv tanqisligi % xisobida formula asosida hisoblanadi. Ish 
jadvalni to’ldirish, xulosa qilish bilan yakunlanadi. 
Bargdagi to’liq to’yinishga nisbatan suv tanqisligi (ST) O. SHtoker 
(Stoskeg) formulasi bo’yicha hisoblanadi: 
ST = (suvni shim. dan keyingi og’irl. - suvni shimgunga qadar og’irligi) x 
100 (suvni shimgandan keyingi og’irligi -- quruq og’irligi) 
Jadval-3 
O’simlikdagi suv tanqisligini aniqlash (tulq to’yinishga nisbatan % hisobida) 
№ 
O’simlik 
nomi 
8 s. 
13 s. 
18 s. 
Quruq 
og’irligi 
Suv 
tankisligi 
Dastlabki 
og’irligi 
To’yingandan 
keyingi 
og’irligi 
Dastlabki 
og’irligi 
To’yinganda
n keyingi 
og’irligi 
Dastlabki 
ogirligi 
To’yingan
dan 
keyingi 
og’irligi 
1 
2 
3