Andijon davlat univyersiteti

Glossariy: 
Ekologik krizis-ekologik inqiroz, insoniyat va tabiat orasidagi munosabatlarni 
keskinlashuvi 
Eroziya-suv yoki shamol ta’sirida tuproqni yemirilishi
Demagrafik omil-axoli sonini oshishi bilan tabiatga tasir 
 
Mustaqil ta’lim uchun mavzular: 
1. Atrof-muxit ekologik xolatini muxofaza qilishning o’simliklar uchun axamiyati. 
2.O’zbekistondagi qo’riqxonalar va uning moxiyati. 
3. O’zbekistondagi Milliy bog’lar. 
4. O’simliklar jamoasini muxofaza qilishning ilmiy asoslari. 
 
Keyslar banki: 
Keys 3. O’simliklar ekologiyasi va atrof-muhitni muhofaza qilish 
Biologik xilma-xillik to’g’risidagi Konventsiya. Inson va tabiat o’rtasidagi 
munosabatlar. Atrof-muhitni muhofaza qilish masalalari. Biologik hilma-hillikni 
asrash.Tabiatni muhofaza qilishning huquqiy jihatlarini o’rganadi. 
Keysni bajarish bosqichlari va topshiriqlar: 
Keysdagi muammoni keltirib chiqargan asosiy sabablarni belgilang 
(individual va kichik guruhda). 
O’simliklar ekologiyasi va atrof-muhitni muhofaza qilish imkoniyatlaridan 
kelib chiqib bir nechta usulda dastur kodini taqdim eting (individual holda). 
 

---

232 
 LABORATORIYA MASHG’ULOTLARI 
Laboratoriya mashg’ulot-1 
O’simlik bargidagi suvning mikdorini aniqlash 
O’simliklardagi suv miqdori suv rejimining asosiy ko’rsatkichlaridan biri 
xisoblanib, o’simlikning suv balansi boshqarilish yo’lini tuShunishga yordam 
beradi. Suv mikdorining o’zgarishi o’simlikning o’sish sharoiti va o’simlik turlari 
hamda ontogenez bosqichiga bog’liq bo’ladi. 
Ishning maksadi. O’simliklar tarkibidagi suvning mikdorini mavsum 
davomida o’rganishdan iboratdir. 
Identiv o’kuv maksadlari. 
1. O’simlik uchun suvning axamiyatini tushunadi. 
2. Kun davomida suvning miqdori qanday o’zgarishini bilib oladi. 
3. Suv miqdorini aniqlaydi va xisoblay oladi. 
Kerakli jixozlar: termostat, torzion tarozi, qog’oz qopchalar, qaychi, daftar, 
qalam, chizg’ich. 
Ishni bajarish. 
Tajriba maydonida yoki xonaga o’simlik xo’l lattaga o’ralgan xolda tezda olib 
kelinadi. Ish odatda soat 7-8 larda boshlanadi. Namuna o’rtacha 10 ta o’simlikdan 
olinadi. Bu olib kelingan namunadan foydalanilgan xolda suvning miqdori, suv 
yetishmasligi va suvni saqlash qobiliyati kabi suv rejimining asosiy 
ko’rsatkichlarini aniqlash mumkin. 
Barg va assimilyatsion novdalardagi suvning miqdori (% da) umumiy qabul 
kilingan tortish usuli bilan aniqlanadi. Buning uchun 5-10 tagacha barg bo’laklari 
tarozida tortiladi (takrorlanishi 3 marta), og’irligi daftarga yozib olinadi, oldindan 
raqamlangan qog’oz qopchalarga solinadi. 
Barglardagi suvning miqdorini xar 2 soatda aniqlash orqali kun davomida 
barglardagi suvning sarflanishini kuzatish mumkin. Qopchadagi material (namuna) 
termostatda 105°S da o’zgarmas og’irligiga kelguncha quritiladi va qurigandan 
keyingi og’irligi xam tortilib, daftarga yozib olinadi. Suvning umumiy mikdori (% 

---

233 
da) formula asosida hisoblab ish jadvalni to’ldirish bilan yakunlanadi va xulosa 
qilinadi. 
Jadval-1