Andijon davlat univyersiteti

Tempyeratura va suv rejimi optimal bo’lganda hamda CO
2
 ning 
havodagi miqdoriga bog’liq holda fotosintez intensivligi 
O’simliklar guruhlari 
CO
2
ning yutilishi 
mg.dm. -2 ch -1 
mg.m-2(quruq massa) 
ch -1 
Qishloq xo’jalik ekinlari 
Yorug’sevar o’tlar 
Soyada o’sadigan o’tlar, bahorgi 
geofitlar 
Bug’doydoshlar 
Cho’llarning o’t o’simliklari 
Daraxtlar soyadagi barglar 
yorug’dagi barglar
Doim yashil ninabargli daraxtlar 
Cho’l butalari 
20-40
20-50 
4-20 
6-12
20- 40(60) 
10-20 (25)
5-10 
4-15 
(4) 6-20 
30-60
30-80 
10-30 
15-30(50)
15-25(30) 
- 
3-18 
(3) 10-20 
Shunday qilib, fotosintez mahsuldorligi deganda sutka davomida barg massasi 
yoki sathi birligi hisobiga yutilgan C0
2
ning umumiy miqdori tushuniladi. U 
o’simlikning assimilyatsiya va dissimilyatsiya faoliyati ko’rsatkichi hisoblanadi. 
Bu ko’rsatkich o’simliklar tomonidan organik moddalar to’planishini baholashda 
asosiy rol` o’ynaydi. Lekin o’simliklarning umumiy mahsuldorligi bevosita 
fotosintez jarayoni intensivligiga bog’liqligi kuzatilmaydi. Shu bilan bir vaqtda 
fotosintez mahsuldorligi har xil sharoitda turlicha bo’ladi va o’simliklarning 
assimilyatsiya qiluvchi organlari tomonidan organik moddalar hosil qilinishi 
keskin farq qiladigan darajada o’zgarib turadi. SHunga ko’ra, bizningcha, yil 
davomida massasi eng ko’p miqdorda ortadigan daraxtlar bargi eng mahsuldor 
hisoblanadi. A. A, Nichiporovich ma’lumotiga ko’ra, o’simliklar 1 g karbonat 
angidrid o’zlashtirishi jarayonida 0,68 g organik modda ishlab chiqaradi yana 

---

39 
Shunday ma’lumotlar ham borki, o’simliklar 1 g organik kislota o’zlashtirishi bilan 
0,4 g yog’ yoki 0,62 g kraxmal, yoxud 0,5 g oqsil sintezlashi mumkin.