Andijon mashinasozlik instituti «avtomatika va elektrotexnika» fakulteti «mashinasozlik ishlab chiqarishini avtomatlashtirish»
Download 1.3 Mb. Pdf ko'rish
|
2 5278419548704343726
- Bu sahifa navigatsiya:
- TUSHUNTIRISH XATI Diplom loyihasining mavzusi
- Fakultet dekani: R. Zulunov Kafedra mudiri
- TOPSHIRIQ Jamoldinova Nilufar
- Diplom loyihasining maqsadi.
- Diplom loyihasida o‘rganilgan masalalar.
- Metall qirqish stanoklarini guruhlarga ajratish.
- Metall qirqish stanoklarini tartib raqam bilan belgilash.
- Metall qirqish stanoklarini aniqlik darajasi bo‘yicha sinflanishi.
- Qo‘larra bilan qirqishda gavda vaziyati.
|
O‗ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‗RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI
«AVTOMATIKA VA ELEKTROTEXNIKA» FAKULTETI «MASHINASOZLIK ISHLAB CHIQARISHINI AVTOMATLASHTIRISH» KAFEDRASI
TUSHUNTIRISH XATI Diplom loyihasining mavzusi: Tunuka (profnastil) mahsulotlariga shakl berish jarayonini avtomatlashtirish Bitiruvchi 053-12 guruh talabasi N. Jamoldinova Fakultet dekani: R. Zulunov Kafedra mudiri: U. Sabirov
N. Turg’unova Maslahatchilar: A. Raximov A. Ismoilov ANDIJON –2016 O‗ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‗RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI
«AVTOMATIKA VA ELEKTROTEXNIKA» FAKULTETI «MASHINASOZLIK ISHLAB CHIQARISHINI AVTOMATLASHTIRISH» KAFEDRASI
DIPLOM LOYIHASINI BAJARISH BO‗YICHA
Jamoldinova Nilufar 1. Diplom loyihasining mavzusi: Tunuka (profnastil) mahsulotlariga shakl berish jarayonini avtomatlashtirish Institut bo‗yicha 2016 yil ―___‖ martdagi ____-sonli buyruq bilan tasdiqlangan.
2. Diplom loyihasini bajarish uchun ma'lumotlar: Korxona reglamenti. Texnologik jarayon tasnifi.
3. Tushuntirish xatida keltiriladigan ma'lumotlar (75-80 varoq A4 formatda elektron hujjat tarzida yozilgan matnlar): DL 4_ varoq A1 formatda electron hujjat tarzida bajarilgan.
a) Mavjud texnologik jarayon bo‗yicha: Tunuka (profnastil) mahsulotlariga shakl berish jarayonini avtomatlashtirish struktura sxemasi, texnologik jarayonning funksional sxemasi, elektr prinsipial sxema tavsifi, umumiy shit va boshqaruv pulti tavsiflari. b) Avtomatik rostlash tizimini hisob-kitob qismi bo‗yicha: Tunuka (profnastil) mahsulotlariga shakl berish jarayonini avtomatlashtirish tizimini xisob-kitobi v ) Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirilgan boshqarish sistemasini loyihalash bo‗yicha: Tunuka (profnastil) mahsulotlariga shakl berish jarayonini avtomatlashtirish matematik modeli yechimi. g) Texnologiya va mehnat muhofazasi qismi bo‗yicha: d) Foydalanilgan adabiyotlar ro‗yhati: 18 ta 4. Diplom loyihasining chizmalari ro‗yhati (A1 formatda 4 list vatman): a) Avtomatlashtirilgan tizimning struktura sxema chizmasi: Tunuka (profnastil)
b) Texnologik jarayonnining funksional sxema chizmasi: Tunuka (profnastil) mahsulotlariga shakl berish jarayonini avtomatlashtirishning funksional sxemasi v) Texnologik jarayonning prinsipial (elektr-, pnevmo-, gidro-) sxema chizmasi Tunuka (profnastil) mahsulotlariga shakl berish jarayonini boshqarish elektr prinsipial sxemasi: g) Boshqaruv pultini Tunuka (profnastil) mahsulotlariga shakl berish jarayoni boshqaruv shiti sxemasi 5. Diplom loyihasining qismlari bo‗yicha kalendar reja. № Diplom loyihasi qismlari Boshlanish muddati Tugallanish muddati Imzo
(raxbar) Raxbar
FIO 1 Mavjud texnologik jarayon bo‗yicha 02.02.2016 01.06.2016
N. Turg‘unova 2 Avtomatik rostlash tizimi hisob-kitob qismi bo‗yicha 02.03.2016 01.06.2016
3 Texnologik jarayonlarni avtomatlastirilgan boshqarish tizimini loyihalash bo‗yicha 02.04.2016 01.06.2016
N. Turg‘unova
4 Texnologiya va mehnat muhofazasi qismlari bo‗yicha 25.05.2016 01.06.2016
A.Raximov 5 Texnik-iqtisodiy qism 25.05.2016 01.06.2016
A.Ismoilov 6. Topshiriq berilgan sana: 02.01.2016 yil 7. Tugallangan diplom loyihasini topshirish sanasi: 1.06.2016 y Diplom loyihasi rahbari:
N. Turg‘unova Topshiriq bajarish uchun qabul qilindi:
N. Jamoldinova Kafedra mudiri:
U.Sabirov MUNDARIJA
Kirish…………………………………………………………………….……….5 1. Texnologik jarayon tavsifi………………………….……………….…………9 2. O‘lchov va nazorat qilish qurilmalari …….…………………………………...32 3. Texnologik jarayon avtomatlashtirishning umumiy sxemasi….…………........42 4. Elektr prinsipial sxema tavsifi……………………………………..…………....49 5. Umumiy shit va boshqaruv pulti sxemalari tavsifi……………………….…….52 6. Avtomatik rostlash tizimini modellashtirish……………..…………..…….......56 7. Nazorat o‘lchov asboblari va avtomatlashtirish qurilmalarining spetsifikasiyasi………………………………………………………………..…...61 8. Texnik-iqtisodiy qism……………………….…………………………………63 9. Hayot faoliyati xavfsizligi…………………….………………………………67 Xulosa……………………………………………….………….……………..….80 Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati….………………………………………..…..82 Ilova………………………………………………………………………………85
Diplom loyihasi Bajardi Jamoldinova N Raxbar Turg’unova N Taqrizchi Tunuka (profnastil) mahsulotlariga shakl berish jarayonini avtomatlashtirish Adab Listlar TJICHAB 053-12 ка Kaf.mudiri Sabirov U Massa Masshtab AndMI
1:1 Kirish List 5 Diplom loyihasi Bajardi Jamoldinova N Raxbar Turg’unova N Taqrizchi Tunuka (profnastil) mahsulotlariga shakl berish jarayonini avtomatlashtirish Adab Listlar TJICHAB 053-12 ка Kaf.mudiri Sabirov U Massa Masshtab AndMI
1:1 Xar bir qurilish inshootining asosiy konstruksion elementlaridan biri tom xisoblanadi u nafakat tabiat xodisalari va mexanik yuklamalardan saqlabgina qolmay xar bir binoga individuallik baxsh etadi, chunki tom yopuvchi material bu – xar bir uy yoki inshootning arxitekturaviy shakllanishining yorqin elementidir. Tom binoni turli xil ta'sirlardan saqlaganligi uchun uning sifatiga bino konstruksiyasining doimiyligi va pishiqligi to‗g‗ridan-to‗g‗ri bog‗liq bo‗ladi. Shuning uchun, bugungi kunda butun dunyo bo‗ylab tunuka maxsulotlariga sifat, uzok davr chidamlilik, ekologik tozalik kabi talablar qo‗yilmoqda. O‗zbekistondagi ko‗plab qurilayotgan yangi inshootlar kunda kunga ortib borayotganligi sababli bu muammo bizda xam dolzarb tus olmoqda. [1] Tunuka maxsulotlarining sifati ko‗p xollarda u qanday qilib bichilganligiga bog‗liq bo‗ladi. Maxsus polimer ximoya qoplamiga ega bo‗lgan tom yopish maxsulotlarini bichishda, kesish jarayonida o‗zidan issiqlik chiqaradigan instrumentlardan foydalanish mumkin emas, chunki bunday qurilmalarning o‗zidan chiqarayotgan issiqligi yuqori temperaturalarda bo‗lganligi uchun ular kesish chizig‗i atrofidagi qoplama sifatini buzadi va bir qancha vaqt o‗tganidan so‗ng list shu joydan korroziyaga uchrashi va yemirilishi mumkin. Shunday qilib u yoki bu materiallarni bichishning texnologik xususiyatlari ko‗p xollarda texnologik jarayonda qo‗llaniladigan qurilma turi va ko‗rinishi bilan aniqlanadi.[21] Xozirgi kunda O‗zbekiston bozorida tunuka bichish uchun ko‗plab komplekslar mavjud, ular kichik qurilish maydonida ishlatiladigan mobil yarim avtomat stanoklardan tortib, yirik temir cherepitsa va profnastilga ishlov beruvchi avtomatlashtirilgan liniyalarga qadar. Chet el kompaniyalaridan «Mobiprof», «LIVIL», «Arkada», «BORA», Schlebach (Germaniya), Formia Smart Flow Oy (Finlyandiya), «Smartech Machinery Manufacturing Co. Ltd.» (Kitay), Jouanel (Fransiya) va boshqalar tunuka maxslotlariga ishlov berish va kesish uchun uskunalarni ishlab chiqaradi.
jarayonini avtomatlashtirish nafaqat bichish va kesish jarayonini osonlashtiradi balki, resurs uchun sarflanadigan xom ashyo sarfini kamaytiradi va ishlab chiqarilayotgan maxsulot sifatini oshiradi. Tunuka (profnastil) maxsulotlariga ishlov
berish jarayonini avtomatlashtirilgan tizimini ishlab chiqish – bu bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarish jarayonini prinsipial jixatdan yangilash va takomillashtirish xisoblanadi. Diplom loyihasining maqsadi. Tunuka/profnastil ishlab chiqarish jarayonini o‗rganish va bu jarayonni avtomatlashtirish uchun avtomatlashtirilgan texnologik liniya ishlash jarayonini o‘rganib chiqish
korxonasi ―Tunuka/profnastil mahsulotlariga ishlov berish sexi‖ Diplom loyihasida o‘rganilgan masalalar. 1.
Tunuka/profnastil mahsulotlariga shakl berish jarayonining umumiy tavsifi. 2. Avtomatlashtirilgan texnologik jarayonini tashkil etish
masalalari 3.
―MONTEREY SANOAT SAVDO‖ xususiy korxonasida tunuka/profnastil ishlab chiqarish jarayoni struktura va funksional sxemalari. 4. ―MONTEREY SANOAT SAVDO‖ xususiy korxonasida tunuka/profnastil ishlab
chiqarish uchun
tavsiya etilayotgan avtomatlashtirilgan texnologik liniya tizimining aloxida bo‗g‗inlarining matematik modeli, avtomatik rostlash jarayoning struktura sxemasi, xar bir bo‗g‗inning uzatish funksiyalari, xamda korrektlovchi bo‗g‗in parametrlarini aniqlash masalalari o‗rganib chiqildi Ushbu diplom loyihasini bajarish davrida tanlangan mavzu va uning doirasida ko‗rib chiqilgan masalalar yuzasidan o‗zlarining qimmatli maslahatlarini bergan ―Mashinasozlik ishlab chiqarishini avtomatlashtirish‖ kafedrasining professor o‗qituvchilariga o‗z minnatdorchiligimizni bildiramiz.
Texnologik jarayon tavsifi List 5 Diplom loyihasi Bajardi Jamoldinova N Raxbar Turg’unova N Taqrizchi Tunuka (profnastil) mahsulotlariga shakl berish jarayonini avtomatlashtirish Adab Listlar TJICHAB 053-12 ка Kaf.mudiri Sabirov U Massa Masshtab AndMI
1:1 Metall qirqish stanoklarini guruhlarga ajratish. Hozir texnologik imkoniyatlari va o‗lchamlari turlicha bo‗lgan juda ko‗p metall kesish stanoklari ishlab chiqarilmoqda. Ishlab chiqarilayotgan stanoklarning va muayyan vaqt oralig‗ida, masalan, besh yil mobaynida ishlab chiqarilishi mo‗ljallangan stanoklarning barcha tip va o‗lchamlari majmui tipaj deb ataladi. Stanoklar tipaji uzluksiz ravishda ortib bormoqda. Metall kesish stanoklari Eksperimental ilmiy-tadqiqot instituti (ENIMS) klassifikatsiyasiga ko‗ra, seriyalab.ishlab chiqarilayotgan barcha stanoklar to‘qqizta guruhga bo‗linadi. 1.Tokarlik stanoklari. 2. Parmalash va teshik kengaytirish stanoklari. 3. Jilvirlash va jilolash stanoklari. 4.Kombinatsiyalangan stanoklar. 5. Tish va rezba o‗yish stanoklari. 6. Frezalash stanoklari. 7. Randalash, o‗yish va protyajkalash stanoklari.8. Kesib ajratish stanoklari. 9. Har xil stanoklar. Har qaysi guruh, o‗z navbatida, stanoklarning bir necha tipini o‗z ichiga oladi.
Stanokning modeli uchta yoki to‗rtta (ba'zan, harflar qo‗shilgan) raqam bilan belgilanadi. Birinchi raqam stanokning guruhsini, ikkinchi raqam — tipini, eng oxirgi bitta yoki ikkita raqam stanokning xarakterli o‗lchamlaridan birini bildiradi. Birinchi raqamdan keyingi harf stanokning takomillashganligini, barcha raqamlardan keyingi harf esa bazaviy modelining modifikatsiyasini (shakl o‗zgarishini) ko‗rsatadi, Masalan, 2A135 stanogini olaylik. Bunda 2 raqami stanokning ikkinchi guruhga kirishini — parmalash stanogi ekanligini; A harfi stanokning takomillashtirilganligini bildiradi; 1 raqami stanokning birinchi tipga oidligini vertikal-parmalash stanogi ekanligini; oxirgi ikkita raqam esa parmalanishi mumkin bo‗lgan eng katta teshik diametri — 35 mm ni ko‗rsatadi. Ixtisoslashtirilgan va maxsus stanoklarning modellari ikkita harf bilan belgilanadi, bu harflarga stanok modelining tartib nomerini bildiruvchi raqamlar ham qo‗shiladi. Ixtisoslashtirilganlik darajasi jihatidan olganda quyidagi stanoklar mavjud: 1. Universal stanoklar, xilma-xil detallar ishlashda har xil operatsiyalarni bajaradi. Ayniqsa, ko‗p xil ishlar bajarishda foydalaniladigan stanoklar keng universal stanoklar deb ataladi. 2. Qiyofalari bir-biriga o‗xshash, ammo o‗lchamlari har xil detallar ishlash uchun mo‗ljallangan ixtisoslashtirilgan stanoklar. 3.
Keng nomenklaturadagi detallarda ma'lum operatsiyalarnigina bajarish uchun mo‗ljallangan keng vazifali stanoklar. 4. Faqat bir tip o‗lchamdagi detallar ishlash uchun mo‗ljallangan maxsus stanoklar. Metall qirqish stanoklarini aniqlik darajasi bo‘yicha sinflanishi. Aniqlik darajasiga ko‗ra stanoklar besh klassga bo‗linadi. N klass — normal aniqlikdagi stanoklar; bu klassga universal stanoklarning ko‗pchiligi kiradi. P klass —
tayyorlanadi, ammo stanokning muhim detallarining tayyorlanishiga nisbatan va yig‗ish hamda rostlash sifatiga nisbatan yuqori talablar qo‗yiladi. V klass — yuqori aniqlikdagi stanoklar; stanoklarning yuqori aniqligiga ayrim uzellarining maxsus konstruksiyasi, detallarining tayyorlanishiga, uzellarini va butun stanokni yig‗ish hamda rostlash sifatiga nisbatan yuqori talablar qo‗yilishi hisobiga erishiladi. A klass — ayniqsa yuqori aniqlikdagi stanoklar; bunday stanoklar tayyorlashda V klass stanoklari tayyorlashdagiga qaraganda ham qattiqroq talablar qo‗yiladi. S klass — A va V klass stanoklari detallarining aniqligini belgilovchi detallar tayyorlash uchun mo‗ljallangan nihoyata aniq stanoklar; boshqacha qilib aytganda, master- stanoklar, V, A va S klass stanoklari tegishli aniqlikni ta'minlashi uchun ular temperaturasi va namligi avtomatik ravishda o‗zgarmas qilib turiladigan xonalarga o‗rnatilgan holda ishlatiladi. Stanoklar massasiga ko‗ra yengil (1 t gacha), o‗rtacha, (10 t gacha) va og‗ir (10 t dan ortiq) stanoklarga bo‗linadi. Og‗ir stanoklar, o‗z navbatida, yirik (10—30 g), og‗ir (30—100 t) va juda og‗ir (unikal) (100 t dan og‗ir) stanoklarga bo‗linadi. Materialning bir qismini zagotovkadan (metall list yoki po‗lat va x.k.) ajratish jarayoni qirqish deb ataladi. Qirqish jarayoni qirindi chiqarib yoki qirindisiz bajarilishi mumkin.
Qirindi chiqarib qirqish tokarlik vintqirqar dastgohlarda, chilangarlik arralarida yoki gaz-elektr payvandlash asboblarida bajariladi. Profilli metall, silindrsimon detal zagotovkalari qo‗larra bilan qirqiladi arraning qirquvchi qismi U10A va X6 VF rusumli po‗latdan tayyorlanadi. Mexaniq va chilangarlik qaychilarida metalni qirindi chiqarmasdan qirqish mumkin, bunda material qaychining yuqori va pastki tig‗lari orasiga qo‗yiladi. Qaychilar U7, U8 rusumli po‗latdan tayyorlanadi. Tig‗larning yon sirtlari HRC
3 52-58 qattiqlikda toblanadi va o‗tkirlanadi. Oddiy dastakli qaychilar 0,5-1 mm qalinlikdagi rangli metallarni qirqish uchun qo‗llaniladi. Ularning qirquvchi tig‗lari to‗g‗ri va egri shaklda tayyorlanadi. Kesuvchi tig‗larning joylashishi bo‗yicha o‗ng va chap qaychilar bo‗lishi mumkin. Unakay qaychi kesuvchi elementidagi chigirik o‗ng tomondan, chapaqay qaychida esa chap tomondan chigirilgan bo‗ladi Qaychilarning uzunligi 200, 250, 320, 360 va 400 mm, kesuvchi tig‗i sharnirgacha 55-65, 70-82, 90-105, 100-120 va 110-130 mm bo‗ladi. Sanoat qaychisi o‗zining kattaligi bilan oddiy qaychilardan ajralib turadi. Bunday qaychi bilan 3 mm.gacha qalinlikdagi listlarni qirqish mumkin, qaychining ostki dastasi tiskaga yoki yogoch asosga mahkam qisib qo‗yiladi. Kichik o‗lchamli kuchaytirilgan qaychilardan diametri 2,5 mm.gacha bo‗lgan simlarni qirqishda foydalaniladi. Richagli qaychilar qalinligi 4 mm.gacha bo‗lgan po‗lat, 6 mm.gacha qalinlikdagi alyumin va jez listlarni qirqishda qo‗llaniladi. Jodi qaychi keng tarqalgan bo‗lib, undan 1,5-2,5 mm qalinlikdagi listlarni (po‗lat, dyuralyumin, va b.) qirqishda foydalaniladi. Qo‗larra qalin profilli metall, silindrsimon detal zagotovkalarini, ariqchalarni qirqish uchun ishlatiladigan asbobdir, qo‗larra ramka, kesuvchi arradan iborat. Arra polotnosi yupqa pulat plastinadan iborat bo‗lib, u U10A va X6VF rusumli pulatdan HRC 3 61-64 qattiqlikda tayyorlanadi. Metallarni qirqish uchun qadami S 1,3-1,6 mm bo‗lgan polotnodan foydalaniladi, bunda 25 mm uzunlikda 17-20 ta tish bo‗ladi. Kesiladigan zagotovka
qancha katta bo‗lsa, arraning tishlari shuncha yirik bo‗lishi zarur. Turli qattiqlikdagi metallarni qirqish uchun polotnoning 25 mm.da tishlar soni qo‗yidagicha bo‗lishi kerak: yumshok, metallar uchun-16; o‗rtacha qattiqlikdagi toblangan po‗lat kesilganda-19; chuyan, asbobsozlik po‗lati, tasma va burchaklik po‗lat qirqilganda- 22 ta.
bo‗yiga moslab o‗rnatib arra dastasini tiska jag‗lariga qo‗yiladi (dastlabki vaziyat). Tirsakdan bukilgan o‗ng qo‗l yelka bilan qo‗lning tirsak qismida to‗g‗ri burchak hosil qiladigan vaziyatda tutiladi. Download 1.3 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|