Andijon mashinasozlik instituti Elektrotexnika fakulteti Elektr energetika yo'nalishi 3-kurs k-25-20 guruh talabasi Zaynobidinov Ahrorjonning kasbiy psixologiya fanidan tayyorlagan

Mavzu: Xotira va shaxs tajribasining borligi
Reja:
1.Xotira haqida
2.Xotirada saqlash jarayonlari
3.Xotira qonunlari
4.Xulosa
5.Foydalanilgan adabiyotlar
Odam korgan, his qilgan va eshitgan narsalarining juda oz miqdorinigina eslab qola oladi. Malum bolishicha, bir vaqtning ozida odam ongida 7 tadan ortiq belgiga ega bolgan malumotning qolishi qiyin ekan ekan. Bu yettita soz, son, belgi, narsaning shakli bolishi mumkin. Agar telefon raqamlari 8 ta belgili bolganda, uni yodda saqlash ancha qiyin bolarkan. Demak, ongning tanlovchanligi va malumotlarni saralab, terib ishlatishi yana bir psixik jarayonni - xotirani bilishimiz lozimligini bildiradi.
Odatda biz biror bir materialni oqiydigan bolsak, uni hyech bir ozgarishsiz eslab qolishga harakat qilamiz. Lekin ajablanarlisi shundaki, borgan sari material malum ozgarishlarga yuz totib, xotirada dastlabki paytdagisidan boshqacharoq bolib saqlanadi. Bazi bir material yoki malumot xoxlasak ham xotiradan ochmaydi, boshqasi esa juda qattiq xoxlasak ham kerak paytda yodimizga tushirolmaymiz Bu kabi savollar, inson bilish jarayonlaridagi eng muhim savollar bolib, bazan oz taraqqiyotimiz va kamolatimizni ham ana shunday omillarga boglagimiz keladi.
Inson xotirasining yaxshi bolishi, yani his-kechinmalarimiz, korgan - kechirganlarimizning mazmuni tolaroq miyamizda saqlanishi quyidagi omillarga bogliq:
Bazi odamlarning xotirasiga xos jihatlarni tugma deb atashadi. Togri, oliy nerv tizimi, uning oziga xos ishlash xususiyatlari xotiraning oziga xos individual uslubini belgilashi mumkin. Lekin hayotda kopincha shaxsning bilish jarayonlari va sezgi organlarining ishlash qobiliyatlariga bogliq tarzda ajralib turadigan tiplari haqida gapirishadi. Masalan, ayrim odamlar korgan narsalarini juda yaxshi eslab qoladi, demak, ularning xotirasi korgazmali-obrazli bolib, kozi bilan kormaguncha, narsaning mohiyatini tushunmaydi ham
Boshqalar esa ozicha fikrlab, nomini aytib, mavxum tarzda tasavvur qilmaguncha, eslab qolishi qiyin boladi. Bundaylar soz - mantiqiy xotira tipi vakillaridar. Yana bir tipli odamlar bevosita his qilgan, «yuragidan» otkazgan, unda biror yorkin emosional obraz qoldira olgan narsalarni yaxshi eslab qoladilar, bu - emosional xotiradir. Lekin yana bir xotira egalari borki, ularni fenomenal xotira soxiblari deb atashadi. Psixologiyaga oid kitoblarda ana shunday xotiraga ega bolgan kishilar togrisida kop yozilgan.
Kutilmagan malumot. Kutilmaganda paydo bolgan yangi va yaxshi malumot ham yaxshi esga tushadi. Masalan, sonlar qatorida berilgan bitta harf, yoki aksincha, harflar orasidagi bitta son, uzun jumlalar orasida paydo bolgan qisqa jumla esga tezrok va aniqrok tushadi. Buning oddiy sababi - biz kutilmaganda paydo bolgan malumot yoki narsaga hayratlanamiz, jonli emosiyalar bilan javob beramiz, bu esa yaxshi eslab qolishga va kerak bolganda, yorqin tiklashga asosdir.
Shaxs oz xotirasini yaxshilash istagi bolsa, u xolda xotiraning sakqiz qonunini eslab kuyishni taqlif etamiz:
Oddiy, lekin murakkab qonun, yani berilgan materialni qanchalik chuqur anglasak, shunchalik uni mustahkam xotirada muhrlagan bolamiz.
Anatol Frans: «Bilimlarni yaxshi hazm qilish uchun uni ishtaha bilan yutish kerak» deganda, albatta, materialga jonli qiziqish bilan munosabatda bolishimiz, va uni yaxshi korishimiz kerakligini nazarda tutgan.
Malum mavzu yuzasidan bilimlar qanchalik kop bolsa, yangisini esda saqlab qolish shunchalik oson boladi. Masalan, ilgari oqigan biror kitobni qaytadan oqib, uni yangidan oqiyotganday his qilsangiz, demak, siz ilgarigi tajribangiz yetishmaganligidan uni yaxshi ozlashtira olmaganligingizni his qilishingiz mumkin. Demak, eski bilimlar ham tajribaga aylangandagina, yangilariga zamin bola oladi.
Xulosa
Biz bu taqdimot orqali xotira haqida tanishib chiqdik.Malumotlarni saqlash ,uni o'z muddatdan uzoq muddatga saqlash usullari haqida tanishdik
Foydalanilgan adabiyotlar
1. G‘oziev E.G. Umumiy psixologiya. Toshkent. 2007.1-2 kitob.
2. Ananev B.G. “CHelovek kak predmet poznaniya”. “Piter”, 2001.
3. G‘oziev E.G. Muomala psixologiyasi. T-2001.
4. Gamilton. YA.S. “CHto takoe psixologiya”. “Piter”, 2002.
5. Burlachuk F. Psixodiagnostika. “Piter”, 2002.