Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan
foydalanish samaradorligini oshirish
178
V -
Oqimning o’rtacha tezligi, m/s;
N
δ
-
pastki qatlam barqarorligi parametri; dinamik barqaror o’zanlar
uchun N
δ
= 5,6;
N
d
-
oqimdagi to'xtatilgan moddaning mavjudligini tavsiflovchi
parametr va W/U nisbatiga bog'liq
*
(W – muallaq
cho’kindilarning gidravlik kattaligi).
N.I.Zudina, I.I.Agroskinning logarifmik bogʻliqligidan foydalangan holda
gidrometrik maʼlumotlarni statik qayta ishlash asosida Chirchiq-Oxangaron
havzasidagi
daryo
oʻzanlarining
gʻadir-budurlik
koeffitsientini
aniqlash
standartlarini ishlab chiqdi va keyinchalik, taqqoslash natijalari tavsiya qilish
imkonini berdi. Tog' va tog' oldi zonasida o'rganilmagan daryolarning ko'ndalang
kesimlarida koeffitsient g’adir-budirlik baholashda bir qator empirik formulalar.
Yuqoridagilardan tashqari, Amudaryoning oʻrta va quyi oqimi sharoitiga
bogʻliq holda kanalning shakllanishi boʻyicha X.A.Ismagilov tomonidan 1969-yilda
olib borilgan dala va laboratoriya tadqiqotlarining ayrim natijalarini taqdim etishni
zarur deb hisoblaymiz. 1971 yilda T.Jurayev [22] Amudaryodagi oqim
kinematikasini o‘rganib, quyidagi formulalarni tahlil qildi:
Maninga -
𝑛 =
1
𝑐
ℎ
𝑜′𝑟𝑡
1
6
(14)
M. M. Agroskina
𝑛 =
1
𝑐 − 17.72 𝑙𝑔 𝐻
𝑜
′
𝑟𝑡
(15)
N. N. Pavlovskiy
𝐶 =
1
𝑛
ℎ
𝑦
(16)
Bu еrda: y=2,5
√𝑛-0,13-0,75 √𝐻 (√𝑛-0,1)
Gidrometeorologiya xizmatining Amudaryoning oʻrta va quyi oqimi boʻyicha
maʼlumotlari asosida gidrologik stansiyalar joylashuvi, daryo qirgʻoqlarining
deformatsiyalanish xususiyatiga koʻra koʻrib chiqilib, ikki guruhga boʻlingan:
deformatsiyalanuvchi (Chorjo’y, Toshsaka, Toʻrtkoʻl), barqaror (Tuyamuyun,
Karamishtosh, Chatli stansiyalari) va yotqizilgan g’adir-budirlik koeffitsientlari
o'rnatildi.
𝑛 =
𝐾
𝑄
𝑧
(17)
T.Jo’rayevning yozishicha, Amudaryoning tubi oqimga nafaqat g’adir-budirlik
koeffitsiyenti bilan, balki, asosan o’zan tubida oson yuviladigan allyuvial
gruntlardan hosil bo‘lgan past tekisliklar shaklidagi relyeflar bilan qarshilik
Do'stlaringiz bilan baham: |