Biologik membranalarning tuzilishi. Membranalar asosan lipoproteidli tuzilmalar boMib 60% oqsil moddalardan, 40% esa lipidlardan, xususan, fosfolipidlardan iborat. Ularning qalinligi 6-10 nm. Membrana shakllanishida gidrofob bogMarga asosiy o‘rin beriladi: lipidlipid, lipid-oqsil, oqsil-oqsil. Bundan tashqari, membrana tarkibiga yar. . har xil funksiyani bajaruvchi oqsillar ham kiradi (tashuvchi, ion kanali va nasos vazifalarini bajaruvchi).
Biologik membranalarning vazifasi. Membranalar labil tuzilishga ega boMganligi sababli har-xil vazifalarni: xususan, to‘siqlik, tashuvchi, osmotik, tuzilma, energetik, biosintetik, sekretorlik va boshqa vazifalarni bajaradi. Tirik hujayralar membranalari orqali ikki xil tashiluvni kuzatish mumkin. 1.Moddalarning kimyoviy va elektrik gradiyent bo‘yicha passiv tashiluvi. 2.Moddalaming elektrokimyoviy gradiyentga qarama-qarshi ravishda, energiya sarflanishi bilan boradigan faol tashiluvi. Moddalarning passiv tashiluvi quyidagicha amalga oshiriladi: a) fosfolipidli qatlam orqali. Ushbu tashiluv modda lipidda erisagina amalga oshishi mumkin. b) lipidlar orasida vujudga kelishi mumkin boMgan g‘ovaklar orqali. d) lipoprotein tashuvchilaming faoliyati tufayli. e) lipoprotein komplekslar, xususan, natriyli, kalsiyli va boshqa komplekslar tufayli vujudga kelgan kanalchalar orqali.
Hujayra membranasi. Hujayra va uning tarkibiga kiruvchi barcha organoidlar membrana bilan chegaralangandir. Membranalar hujayralarni ayrim kompartmentlarga ajratadi. Membranalarda o‘ta hayotiy muhim boMgan jarayonlar sodir boMadi, ya’ni to‘siqlik, tashiluv, osmotik, energetik, biosintetik va boshqalar
Qurg‘oqchiiik maydonlarida o‘sadigan o‘simliklami kserofitlar ham deyiladi. Kserofitlar tuproq va atmosfera qurg'oqshiligida 0‘sishga moslashgan o‘simliklardir. Ulaming xarakterli belgilaridan biri, bu,yer ustki qismining yer ostki qismlaridan oMchamlari o‘yisha kichik boMishi hamda bugMatuvsni yuzaning ham kam boMishidir. P.A.Genkel taMimoti bo‘yicha, kserofitlaming o‘zi ham qurg'oqchilikka chidamliligi bo‘yicha bir necha guruhlarga boMinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |