Aromatik alisiklik uglevodorodlar

150⁰C
2).Ikki asosli karbon kislotalarning kalsiyli tuzlarini pirolizga uchratilib xosil bo’lgan siklik ketonni qaytarilish yo’li bilan tegishli sikloparafin olinadi.
O
C O +2H₂
(CH₂)_N Ca ³⁵⁰ (CH₂)_P C=O (CH₂)₂CH₂
C O -H₂O
O
Sikloparafiplarniig fizik xossalari.
Sikloparafinlarning xossalari alkanlar xossasiga o’xshash bo’lib, ularning dastlabki ikki vakili gaz, qolganlari suyuqlik va qattiq moddalardir.


KIMYOVIY XOSSALARI.
Sikloparafinlardan faqat siklopropan va siklobutan xalqa uzilishi xisobiga birikish reaksiyasiga kirishadi qolganlarining xususiyati toyingan uglevodorod-larga o’xshash o’rin olish reaksiyasiga ega.



+Br₂ BrCH₂-CH₂-CH₂Br

+H₂ CH₃-CH₂-CH₂-CH₃

+Br₂ Br +HBr

Siklopropan va siklobutan birikish reaksiyasiga kirishadi, qolganlari esa o’rin olish reaksiyasiga ega ekanligi sababini nemis kimyogari Adolf Bayer o’zining "Kuchlanish nazariyasi" bilan tushuntiradi.

AXAMIYATI
1.Aromatik uglevodorodlar ayrimlari erituvchi xilma xil organik moddalarni
sinteziga (adepin kislota, kaprolakton) geksaxloran olishda va x/k va fiziologik
aktiv moddalar olishda ishlatiladi.
Sikloparafinlarning yoqilgi sifatida ishlatilishidan tashqari sintetik tola amino-
kapron, poliamid smola (naylon tolasi) olishda;
3.Xar xil organik sintezlarda ishlatilishlarini tushuntiriladi.


XULOSA
1.Demak aromatik uglevodorodlar biriktirish reaksiyaga ko’ra o’rin almashish
reaksiyalariga oson kirishadi.
Benzol xalqasidagi CH teng kuchli undagi C=C atomlari gibridlanishda σ boglar
uzunligi -1,4 A teng ekanligidadir.
3.1 tur o’rinbosarlar benzol xalqasiga elektron bulutlarni yo’naltirsa.II tur o’rin-
bosarlar esa xalqadagi elektron bulutlarini tortadi.
4.Aromatik uglevodorodlarni ayrim repilent, gerbitet, aspirin va xokazo olishda
ishlatiladi.