arslikda Vatanimizning qadim zamonlardan to hozirgi davrgacha tgan lni necha mingyillik tarixi oliy quvyurtlariuchuntavsiyaetilgan" zbekiston tarixi" quv dasturi talablari doirasida yoritilgan

Yoqil i mustaqilligi. Mustaqillik yillarida iqtisodiyotning hayotiy 
muhim tarmoqlari rivojlantirildi, yangi sanoat tarmoqlari bunyod 
etildi. Bunga mamlakatning yoqilgi mustaqilligiga erishishi yaqqol 
misoldir. 90— yillarning boshlarida chetdan 6 million tonnaga yaqin 
neft mahsulotlari keltirilar, 600 ming tonna paxta tolasi Rossiya va 
boshqa mamlakatlarga neft mahsulotlari uchun berilardi. Shu boisdan, 
mamlakatimizda neft mustaqilligi uchun kurash boshlandi, buning 
426 
tagzamini - mamlakatda 2 trillion kubmetrga yaqin gaz zaxiralari, 
160 dan ortiq neft koni borligi edi. 
Yiliga 2,5 mlrd. kub metrgaz haydash qtivvatiga ega b lgan K k-
dumaloq kompressor stansiyasi, Buxoro ncftni qayta ishlash zavodi 
barpo etildi. 1996— yilga kelib chetdan neft mahsulotlarini sotib olish 
t xtadi, neft mustaqilligiga erishildi. 1991— yilda 2,9 mln. tonna neft 
(gaz kondcnsati bilan birgalikda) mahsulotlari ishlab chiqarilgan 
b lsa, 2000— yilda bu k rsatkich 7,5 mln. tonnadan oshdi. Shu 
davrda tabiiy gaz ishlab chiqarish 41,8 mlrd. ktib metrdan 56,4 mlrd. 
kub metrga sdi. zbekiston yoqilgi mustaqilligiga erishdi. 
Neft va gaz kondensali ishlab chiqarishning 
sishi, ming tonna hisobida 
1991 y 1995 y 1998 y 2000 y 2005 y 
Tabiiy gaz ishlah chiqarishning sishi, mlrd. m' hisobida 
1991 y 1995y 1998y 2000y 2003y 
Mashinasozlik va avtomobilsozlik sanoati Mustaqillik yillarida 
mashinasozlik sanoati jadal rivojlandi. 1994— yilda barpo etilgan 
zbekiston-Isroil « zlz mash» q shma korxonasida paxta terish 
mashinalarininggorizontal shpindeili yangi xili yaratildi. Bu agregat 
jahon mashinasozligining eng yangi yutti i, deb e'tirof etildi. 
427 

1992— yilda Janubiy Koreya bilan hamkorlikda zbekistonda 
avtomobil ishlab chiqaruvchi korxona barpo etishga kelishib olindi. 
1993-1996— yillarda Asaka shahrida « zDEU avto» zavodi barpo 
ctildi va «Damas», «Tiko», «Neksiya» rusumli avtomobillar ishlab 
chiqarish y lga q yildi. 1996— yilda 25,3 ming, 1997— yilda 64,9 
ming, 1998— yilda 54,4 ming, 1999— yilda 58,4 ming, 2004— yilda 
70 ming dona ycngil avtomobil ishlab chiqarildi. « zDEU» zavodida 
1999-2003— yillarda «Matiz», «Lasetti» rusumli avtomobillar ishlab 
chiqarish y Iga q yildi. zbekiston dunyoda avtomobil ishlab 
chiqaruvchi 28-mamlakalga aylandi. «UzDEU avto» zavodi 10 yil 
(1996-2006— yil iyun) davoniida 571580 ta avtomobil tayyorladi, 
ularning 198609 tasi xorijga cksport qilindi. 
Samarqandda avtobus va yuk mashinalari ishlab chiqarishga ixti-
soslashgan «Sam Koch avto» zavodi qurildi. 2000— yilda «Sam Koch 
avto» zavodi 483 ta avtobus, 102 ta yuk avtomobili ishlab chiqardi. 
Respublikamizda avtomobil butlovchi qismlari ishlab chiqaruvchi 
nlab yangi korxonalar bunyod etildi. Hozirgi paytda « zDEU» 
zavodi uchun zarur b lgan butlovchi qismlarning 20 foizi zbek-
istonda ishlab chiqarihnoqda. Avtomobilsozlik sanoatida 14 mingga yaqin 
ishchi va xizmatchi mehnat qilmoqda, 
Mashinasozlik sanoatining yirik korxonaiari - Toshkent traktor 
zavodi, zbckiston qishloq x jaligi mashinasozligi, Toshkent va 
Chirchiq qishloq x jaiigi mashinasozligi, Toshkent agregat zavodi 
va boshqa korxonalar mustaqillikning dastlabki yillarida uchragan 
qiyinchihklarni yengib tdi. Birgina Toshkent Iraktor zavodida 2000— 
yilda 954 ta, 2001— yilda 1002 ta traktor ishlab chiqarilgan b lsa, 
hozirgi paytda yiliga 3,5-4 ming donagacha traktor, mingiab tirkamalar 
ishlab chiqariimoqda. 
Gaz-kimyo va ycngil sanoat. 1995— yil oktabr oyida zbekiston 
bilan AQSH ning «ABB Lummus GIobal» kompaniyasi rtasida 
Sh rtan gaz-kimyo majmuasini qurish b yicha hamkorlik y lga 
q yildi. Qurilish ishlari 1997-2001— yillarda amalgaoshirildi, majmua 
qurilishida Imlrd. AQSH doliari hajmida sarmoya zlashtirildi. 2001 — 
yil dekabrda Sh rtan gaz-kimyo majmuasi ishga tushirildi. Majmua 
yiliga 125 ming tonna polietiien, 137 raing tonna suyultirilgan gaz va 
126 ming tonna gaz kondensati ishlab chiqarish quvvatiga ega. 
428 
Yengil va t qimachilik sanoati tez sur'atlar bilan rivojlanib bor-
moqda. Paxtani qayta ishlovchi «Qabul- zbekKO», «Kosonsoy-
Tekmen», «Papfen», «Asnam tckstil», «Karakultcks», «Chinoz 
t qimachi», «Qabul-Farg'ona», «Oq saroy t qimachi» q shma 
korxonlari barpo etildi. Faqat 2004— yilda 17 ta yengil sanoat 
korxonalari qurilib ishga tushirildi. Bu tarmoqda xalq ist'emol mollari 
ishlab chiqarish kengaydi, minglab yangi ish rinlari yaratildi. Agar 
1991— yili respublikamizda paxta tolasini qayta ishlash 12 foizni 
tashkil etgan b lsa. 2004— yilda bu k rsatkich 28 foizga yetdi. 
Kalava, ip. paxta va shoyi gazlamalarini eksport qilish hajmlari 
ancha oshdi. 
Mustaqillik yillarida «Zarafshon-Nyumont» korxonasi, Qizilqum 
fosforit kombinati, Q n irot soda zavodi, Quvasoy kvars zavodi, 
Yangiy l va Andijon spirt zavodlari, Toshloq ip yigiruv fabrikasi 
va boshqa k plab korxonalar bunyod etildi. 
Don musiaqilligi. Qishloq x jaligida ishlab chiqarish tarkibini 
lakomillashtirishga e'tibor berildi. X jaliklar ekin ekish sohasida 
mustaqil b ldilar. Respublikada don mustaqilligiga erishish, shakar 
va boshqa oziq-ovqat mahsulotlari tayyorlashni tiklash y li izchillik 
bilan amalga oshirildi. Paxta ekiladigan maydonlar tegishli suratda 
qisqartirilib, donli ekinlar maydoni kengaytirildi. UmLimiy ekin 
maydonlarida donli ekinlar salmo i 1991— yilda 18,8 foizni tashkil 
etgan b lsa, 2000— yilda 42 foizga sdi. 
alla ishlab chiqarishning sishi (ming tonna hisobida) 
1991 
1995 
2000 
2005 
ia Don mahsulotlari DShu jumladan bug'doy 
429 

Respublikamizda don mustaqilligiga erishish, shakar va boshqa 
oziq-ovqat mahsulotlari tayyorlash y li izchillik bilan amalga oshirildi. 
Agar 1991— yilda mamlakatimizda 1,9 mln. tonna don, shujumladan, 
609,5 ming tonna bu doy tayyorlangan b lsa, 2003— yilda 6,1 mln. 
tonna don, shu jumladan 5,4 mln. tonna bu doy yetishtirildi. 
zbekiston alla mustaqilligiga erishdi. 
Andijon paxtakorlari tashabbusi bilan chigitni plyonka ostiga ekish 
texnologiyasi joriy etildi. Bu usul paxtadan sifatli va yuqori hosil 
yetishtirish imkonini yaratdi. 
lqtisodiyotda barqaror yuksalish. Iqtisodiyot tarkibidagi tub 
zgarishlar, yangi korxonlalarning bunyod etilishi sanoat mahsu-
lotlari ishlab chiqarish sohasida samarali natijalar berdi. 1991-2002— 
yillarda 1872 korxona va boshqa ishlab chiqarish muassasalari qurildi, 
mahsulotning 9,5 mingdan ortiq yangi turlarini ishlab chiqarish 
zlashtirildi. 1990— yilda respublika b yicha ishlab chiqarilgan sanoat 
mahsulotlari hajmini 100 foiz deb olsak, undan keyingi yillarda 
kamayib,  1 9 9 2 - yilda 94,7 foizga,  1 9 9 3 - yilda 98,1 foizga tushgan 
edi. 1995— yilga kelib makroiqtisodiyotda barqarorlikka crishildi va 
1996— yildan boshlab barqaror sish ta'minlanmoqda. Sanoat 
mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi oldingi yilga nisbatan 1997— 
yilda 106,5 foizga,  1 9 9 8 - yilda 105,8 foizga,  1 9 9 9 - yilda 106,1 
foizga,  2 0 0 0 - yilda 106,4 foizga,  2 0 0 1 - yilda 108,1 foizga,  2 0 0 2 -
yilda 108,1 foizga,  2 0 0 3 - yilda 108,4 foizga,  2 0 0 4 - yilda 109,4 
foiz, 2005— yilda 7,3 ga sdi. Un va un mahsulotlari, kiyim-kcchak, 
poyabzal, shakar va qand mahsulotlari ishlab chiqarish sezilarli 
darajada k paydi, iste'mol buyumlari importi kamaydi. 
Yalpi ichki mahsulot ishlab chiqarish 1991-1995— yillarda pasayib 
bordi, 1996— yildan boshlab sish boshlandi. Oldingi yilga nisbatan 
1 9 9 6 - yilda YalM 101,7 foizga,  1 9 9 7 - yilda 105,2 foizga,  1 9 9 8 -
yilda 104,4 foizga,  1 9 9 9 - yilda 104,4 foizga,  2 0 0 0 - yilda 104 foizga, 
2 0 0 1 - yilda 104,5 foizga sdi. 2004-2005 yillarda bu k rsatkich 7 
foizdan oshib bordi. 
Natijada, 2001— yilda birinchi bor yalpi ichki mahsulotning 
1991- yilga nisbatan 103 foiz sishiga crishildi. MDH davlatlari orasida 
birinchi b lib zbekiston iqtisodiy barqarorlikka erishgan, iqtisodiy 
k rsatkichlari izchil sib borayotgan mamlakatdir. 2005— yilda 
iqtisodiyotning sish k rsatkichi 2000— yilga nisbatan 30,1 foizini 
430 
1991— yilga taqqoslaganda esa 28,2 foizni tashkil etdi. Natijada, 
zbekistonning umumiy eksport hajmida tayyor mahsulot va 
xizmatlar ulushi 50 foizdan oshdi, tashqi savdoda 1,3 mlrd. AQSH 
dollari miqdoridagi ijobiy saldoga erishildi. 
Shahar va qishloqlarimizning qiyofasi zgarib, aholi turmush 
saviyasi sib bordi. Yirik inshootlar, korxonalarning bunyod etilishi, 
iqtisodiyotdagi tarkibiy zgarishlar, izchil sish sur'atlari odamlar-
ning moddiy va ijtimoiy hayotini, farovoniligini yildan-yilga yaxshila-
nishiga zamin b lib, xizmat qilmoqda. Aholini tabiiy gaz, ichimlik 
suvi bilan ta'minlash darajasi salmoqli darajada sdi. Birgina 1999— 
yilda 4,5 ming km gaz tarmo i-shundan 4,3 ming kilometri qishloq 
joylarida, 2 ming km.dan ziyod ichimlik suv tarmo i - shundan 
1,9 ming kilometri qishloq joylarida ishga tushirildi. 
Jahondagi yetakchi firmalarning havo kemalari bilan ta'minlan-
gan CKzbekiston Havo y llari aviakompaniyasi dunyoning 25 mam-
lakati bilan havo aloqalarini rnatgan, u mustaqillik yillarida 25 mil-
liondan k p y lovchiga xizmat qildi. 
Ijtimoiy hayot. Aholini ijtimoiy himoyalashga alohida e'tibor 
berilmoqda. zbekistonda islohotlar boshlangan dastlabki paytdayoq, 
uning asl maqsadi insonga munosib turmush va faoliyat sharoitlarini 
vujudga keltirishdan iborat deb belgilangan edi. Bozor munosabatlariga 
tishning ilk davridan boshlab aholini oldindan ijtimoiy himoyalash 
yuzasidan zarur chora-tadbirlar k rib borildi. Shu maqsadda, 
miqdori muntazam zgartirib turilgan ish haqi, pensiyalar, turli 
nafaqalar, stipendiyalar, kompensatsiya t lovlari tarzidagi pul 
t lovlari keng q llanildi. 
Mamlakatning 2 mln. 640 ming fuqarosi pensiya va moddiy yordam 
oladi. Bunday t lovlar miqdori 2000— yilda 187,8 mlrd. s mni 
tashkil etdi. 
Faqat 2000— yilning zida aholining kam ta'minlangan qismiga 
fuqarolarning zini zi boshqarish organlari - mahalla yi inlari 
orqali 54,2 mlrd. s m miqdorida nafaqa, k mak va boshqa turdagi 
yordamlar berildi. 
Mustaqillik yillarida mamlakatda 70 mln. kv.m. turarjoylar, 19,5 
ming rinli kasalxonalar, 95,7 ming marta tashrifli poliklinikalar, 
805,9 ming rinli maktablar, 15,3 ming rinli akademik litseylar, 
126,5 ming rinli kasb-hunar kollejlari qurilib foydalanishga topshirildi. 
431 

Aholini ichimlik suvi bilan ta'minlash va gazlashtirish b yicha 
keng qamrovli dasturlar amalga oshirilmoqda. 1991-2000— yillarda 
22,6 ming km. suv quvurlari va 54,1 ming km. gaz tarmoqlari yotqizildi. 
Aholining uy-joylarini gazlashtirish darajasi 46,2 foizgacha, ichimlik 
suvi bilan markazlashgan holda ta'minlash esa 64,2 foizdan 77,6 
foizgacha k tariidi. 
Yosh oilaiarni q Ilab-quvvatlash dasturi amalga oshirilmoqda. 
Respublikada aholiga tibbiy va ijtimoiy xizmat k rsatishning rivoj-
Iangan tizimi bunyod etildi. Mustaqillik yillarida ambulatoriya-
poliklinika muassasalarining soni 3 mingdan 4,8 minggacha yoki 1,6 
baravar ortdi. Qishloq joylarda 1600 ta vrachlik punktlari ochildi. 
Aholiga 81,5 mingdan ortiq shifokorlarturli ixtisosliklar b yicha 
malakali tibbiy yordam k rsatmoqda. 
1994— yilda aholining dori-darmonga b Igan ehtiyoji respublikada 
ishlab chiqarilgan mahsulot hisobiga bor-y i 4,5 foizga qondirilar 
edi. 2003-— yilga kelib, katta miqdorda sarmoya jalb etilganligi hisobidan, 
bu k rsatkich 25 foizgacha sdi. 
Xulosa qilib aytganda, mustaqillik yillarida iqtisodiyotning bosh-
qaruv tizimi tubdan zgartirildi, x jalik yuritishning bozor iqtisodi-
yotiga mos yangi tizimi yaratildi. Bozor infratuzilmasi asoslari barpo 
qilindi. Mamlakatimiz iqtisodiy tanazzul davridan tib oldi, makro-
iqtisodiy va moliyaviy barqarorlikka erishildi, iqtisodiy sishni ta'min-
lovchi zarur shart-sharoitlar vujudga keldi. Xususiy mulkchilikning 
huquqiy asoslari yaratildi. Davlat mulkini xususiylashtirish natijasida 
k p ukladli iqtisodiyot shakllandi. Eng muhimi, odamlarimizning 
(afakkuri, hayotga b lgan munosabati tubdan zgarmoqda. Turmush 
darajasi, oilasining farovonligi ziga bo lik ekanligini tushunib 
yetayotgan odamlar tobora k payib bormoqda. 
3. Mustaqillik yillarida ma'naviy-ma'rifiy taraqqiyot 
Jamiyat ma'naviyati mamlakat barqa-
iY1a'naviymeiosning rorligi va taraqqiyotinig muhim sharti va 
tiklanishi vn rivojlanishi kafolatidir. 
Biron-bir mamlakat z ma'naviy 
imkoniyatlarini, odamlar ongida ma'naviy va axloqiy qadriyatlarni 
rivojlantirmay, xalqning milliy ruhini uy otmay va mustahkamlamay 
turib yuksak taraqqiyot darajasiga k tarila olmaydi. Shuning uchun 
432 
ham, jamiyat ma'naviyatini yuksaltirish zbekiston taraqqiyotining 
ustivor y nalishi deb belgilandi. 
Tarixdan ma'lumki, mamlakatimiz bir necha bor ajnabiy bosqin-
chilar hujumiga duchor b lgan, qaramlik va zulm ostida qolgan. 
Buning oqibatida, xalqimizning boy ma'naviy merosi, urf-odatlari 
qadrsizlanishga mahkum b lgan. Ayniqsa, chor mustamlakachiligi 
va sovetlar tuzumi davrida milliy qadriyatlarimiz, urf-odatlarimiz 
oyoq osti qilindi. Ona tilimiz, boy ma'naviy merosimiz qadrsizlan-
tirildi, k plab masjid-u madrasalar, milliy maktablar, tarixiy 
yodgorliklar buzildi, qarovsiz qoldi. zbekiston davlat mustaqilligini 
q lga kiritgan kundan boshlaboq mamlakatimizda boy ma'naviy 
merosimizni tiklash va rivojlantirish, jamiyat ma'naviyatini 
yuksaltirish davlat siyosati darajasiga k tarildi. Jamiyat ma'naviyatini 
tiklash va yuksaltirishni ta'minlovchi ma'naviy-ma'rifiy islohotlaming 
y nalishlari bclgilab olindi. 
«Moddiy islohotlar, iqtisodiy isloliotlar z y Iiga. Ularai hal 
qilish mumkin. Xalqning ta'minotini ham amallab turish mumkin. 
Ammo, ma'naviy islohotlar - qullik va mutelik iskanjasidan ozod 
b lish, qadni baland tutish, ota-bobolarimiz udumlarini tiklab, 
ularga munosib voris b lish - bundan o irroq va bimdan sharafliroq 
vazifa y q bu dunyoda». 
Karimov I.A. 0'zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, 
siyosat, mqfkura. T. 1, 202-bet. 
Mustaqillik yillarida boy ma'naviy merosimizni liklash ladbirlari 
amalga oshirildi. Milliy madaniyatimizga, jahon sivilizatsiyasi 
taraqqiyotiga buyuk hissa q shgan bobolarimiz-Imom Buxoriy, Imom 
Termiziy, Bahouddin Naqshband, X ja Ahmad Yassaviy, Al-
Xorazmiy, Al-Far oniy, Ibn Sino, Mirzo Ulu bek, Alisher 
Navoiy, Zahiriddin Bobur va boshqa k plab ajdodlarimizning milliy 
va ma'naviy merosi xalqimizga qaytarildi, tavallud topgan kunlari 
butun mamlakat b yicha nishonlandi, ruhlari shod etildi, asarlari 
nashr etildi. Ularning ma'naviy merosi bugungi kunda xalqimizga 
yangi jamiyat qurishda ma'naviy kuch-qudrat ba ishlamoqda, 
jamiyatimizni ma'naviy yuksaltirishga xizmat qilmoqda. 
Jamiyat ma'naviyatini yuksaltirishda 
tarixiy xotira, ajdodlar tarixini bilish, 
milliy axloqiy qadriyat hamda an'analar 
Tari\iy \oliraniiiK 
tiklanishi 
28 - 367 
433 

va muqaddas dinimizning rni va ahamiyati katta. Biron-bir xalq 
z tarixini bilmay, asrlarosha yaratilgan maiiaviy merosga tayanmay 
va uni yanada rivojlantirmay turib z kelajagini tasavvur eta olmaydi. 
Shu bois, mustabid tuzum davrida soxtalashtirilgan xalqimiz tarixini 
xolisona, haqqoniy yoritish, barcha quv maskanlarida Vatan 
tarixini qitish borasida muhim tadbirlar amalga oshirildi. 
zbek xalqi va zbek davlatchiligi tarixini, tariximizning boshqa 
sahifalarini xolisona ilmiy asosda yoritish vazifalari Prezident 
I.A.Karimovning bir guruh tarixchilar bilan 1998— yil iyun 
oyida b lgan suhbatida, Vazirlar Mahkamasining 1998— yil 27-
iyulda qabul qilingan « zbekiston Respublikasi Fanlar 
akademiyasi tarix instituti faoliyatini takomillashtirish t ri-
sida»gi qarorida belgilab berildi. 
Mustaqillik yillarida Vatanimiz tarixini yoritish va rganish 
masalalari partiyaviy, sinfiyyondashuvlardan, hukmron kommunistik 
mafkura ta'siridan xalos etildi. Necha 10 yillar davomida buzib 
k rsatilgan yoki s z yuritilmay kelgan tarixiy voqealarni xolislik, 
tarixiylik, haqqoniylik tamoyillari asosida yoritgan qator ilmiy asarlar, 
darsliklar va quv adabiyotlari yaratildi. 
Prezident Farmoni bilan 1996— yil Amir Temur yili deb eion 
qilindi. Amir Temurtavalludining 660 yilligini nishonlashga ba ish-
langan tadbirlar zbekistonda, dunyoning 50 dan ortiq mamlakat-
larida tkazildi. UNESCO qarori bilan Sohibqiron yubileyi jahon 
miqyosida nishonlandi. Parijda AmirTemurgaba ishlangan madaniyat 
haftaligi, «Temuriylar davrida fan, madaniyat va maorifning gullab 
yashnashi» mavzusida xalqaro konferensiya va k rgazmalar boiib 
tdi. Toshkent shahrida Amir Temurga haykal q yildi, Temuriylar 
tarixi davlat muzeyi tashkil etildi, uning nomi bilan bo liq tarixiy 
yodgorliklar ta'mirlandi. 
1999— yilda vatanparvar siymo, xalq qahramoni Jaloliddin 
Manguberdi tavalludining 800 yilligi, xalq dahosi yaratgan 
Alpomish dostonining 1000 yilligining nishonlanishi, Urganch va 
Termizda ular xotirasiga barpo etilgan yodgorlik majmuasi jamiyat 
ma'naviyatini yuksaltirishga, milliy ong va milliy ururni k ta-
rishga xizmat qilmoqda. 
Vatanimiz ozodligi yoiida shahid ketgan Abdulla Qodiriy, 
Ch lpon, Fitrat, Usmon Nosir va boshqa xalq jigarbandlarining 
434 
nomi, hurmati z joyiga q yildi, asarlari chop etildi. Prezidentimiz 
lslom Karimov tashabbusi bilan Toshkentda mustamlakichilik davri 
qurbonlari xotirasini abadiylashtirish maqsadida «Shahidlar xotirasi» 
yodgorlik majmui, «Qata on qurbonlari xotirasi» muzeyi, fashizmga 
qarshi janglarda jon fido etgan xalqimizning farzandlari xotirasini 
abadiylashtirish maqsadida «Xotira maydoni» majmuasi barpo etildi. 
Bu tadbirlar xalqimizda milliy ongni yuksaltirishga, tarixiy xotirani 
tiklanishiga, yoshlarni milliy istiqlol oyalari ruhida tarbiyalashga 
xizmat qilmoqda. 
Mustaqillik sharofati bilan diniy qad-
riyatlar, diniy eiiqod qayta tiklandi. 
Ramazon hayiti, Qurbon hayiti, qadimiy 
xalq bayrami Navr z qayta tiklandi, bu 
kunlar Prezident Farmoni bilan dam olish, bayram kuni boiib 
qoldi. Musulmonlar zbekiston xalqi tarixida birinchi marta bevosita 
hukumat homiyligida har yili Haj va Umra amallarini ado etish 
imkoniyatlariga ega boidilar. Prezident Farmoni bilan tuzilgan 
«Ma'naviyat va ma'rifat» jamoatchilik markazi, «01tin meros» xalqaro 
xayriya jam armasi jamiyatning ma'naviy- ma'rifiy ravnaqi yoiida 
xizmat qilmoqda. 
Respublikada 17 diniy konfessiya r yxatga olingan va rasman 
faoliyat k rstamoqda. 170 dan ortiq diniy tashkilotlar ishlab turibdi 
va ularda zbekistonda yashovchi 130 millat va elat vakillari zlarining 
diniy ehtiyojlarini qondirmoqdalar. 1,7 mingdan ortiq masjidlar, 
xristian ibodatxonalari, sinagoglar va boshqa diniy markazlar ta'mir-
landi va yangidan qurildi. 10 ta diniy taiim muassasasi faoliyat k rsat-
moqda. 1999— yilda Toshkentda Islom Universiteti ochildi. 
zbekiston hududida xalqning ulu vor va shonli tarixiga oid 
2000 dan ortiq yodgorliklar ta'mirlandi. 
zbek xalqining ming yillar davomida shakllangan, mustam-
lakachilik davrida oyoq-osti qilingan insonparvar urf-odatlari va 
an'analari, madaniy qadriyatlari ehtiyotlab tiklandi va yangi ma'no-
mazmun bilan boyitildi. Maqomchilar, t y-marosim q shiqlari, 
shoir-baxshilar va folklor-etnografik dastalarning nlab k rik-tan-
lovlari tkazildi.Pianinochi vaskripkachilarning simfonikvakamer 
musiqalari, zamonaviy estrada guruhlarining festival va tanlovlari 
boiib tmoqda. 
Diniyvamilliy 
qadriyatlaming tiklanishi 
435 

Mamlakatimizda zbek tilining xalq va davlat turmushidagi rni 
va ahamiyati qayta tiklandi. Davlat tili haqidagi qonunda zbek tili 
zbek xalqining ma'naviy mulki ekanligi, uning ravnaqi, q Ilanilishi 
va muhofazasi davlat tomonidan ta'minlanishi belgilab q yildi. Oliy 
davlat hokimiyati, mahalliy hokimiyat va boshqaruv organlarida, 
korxonalar, muassasalar va tashkilotlarda ish yuritish, asosan, zbek 
tilida olib borilmoqda. Respublikamizning ma'muriy-hududiy birlik-
lari, k chalari, geografik rinlarning nomlariga yagona milliy shakl 
berildi va zbek tilida yozib q yildi. Natijada, zbek xalqining milliy 
qadr-qimmati qayta tiklandi va mustahkamlandi. Shuningdek, 
zbckistonda istiqomat qilayotgan barcha millat va elatlarning tillari, 
qadr-qimmati ham z rniga q yilgan. 
Ta'lini ravnaqi. Ma'naviy-ma'rifiy sohadagi yutuqJarimiz ta'Iim 
tizimidagi tub zgarishlarda yaqqol namayon b Imoqda. Xalq ta'limini 
isloh qilish, kadrlar tayyorlash tizimini mustahkamlash sohasida 
muhim chora-tadbirlar amalga oshirildi. Yangi oliy quv yurtlari 
tashkil etilib bilimlarning yangi tarmoqlari b yicha kadrlar tayyorlash 
y lga q yildi. Oliy ta'lirn tizimidagi 16 universitetning 12 tasi 
mustaqillik yillarida tashkil etildi. Mustaqillik yillarida eng zarur 
zamonaviy mutaxassisliklar b yicha nlab yangi oliy quv yurtlari 
- Mudofaa vazirligi qoshida Harbiy akademiya, Ichki ishlar vazirligi 
qoshida Ichki ishlar akademiyasi, Bank-moliya akademiyasi, Jahon 
iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti, Toshkent aviatsiya instituti, 
Navoiy to -konchilik instituti, Toshkent Moliya instituti va boshqalar 
tashkil etildi. 
Prezidentimiz Islom Karimov tashabbusi bilan ta'limni tubdan 
isloh qilish y llari ishlab chiqildi. 1997— yil 27-avgustda Oliy 
Majlisning IX sessiyasida zbekiston Respublikasining «Ta'lim 
t risida» Qonuni va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» qabul 
qilindi. Milliy dasturning maqsadi ta'lim sohasini tubdan isloh qilish, 
uni tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va sarqitlardan t la 
xalos etish, rivojlangan demokratik davlatlar darajasida, yuksak 
ma'naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar 
tayyorlash milliy tizimini yaratishdan iboratdir. 
Milliy dastur r yobga chiqmoqda. Yoshlar umumiy rta ta'limni 
9 yillik maktablarda oladilar, yana uch yil davomida yangidan tashkil 
436 
etilgan akademik litseylar va kasb-hunar kollejlarida rta maxsus 
bilim va kasb-hunar rganadilar. 
Kadrlar tayyorlash milliy dasturida belgilangan vazifalami bajarish 
umumxalq, umummillat ishiga aylandi. 2001— yilda Kadrlar tayyor-
lash milliy dasturini amalga oshirishning birinchi bosqichi yakunlandi. 
2001— yilda respublikamizda 6742 ta maktabgacha ta'lim 
muassasalarida 608500 nafar il-qizlartarbiyalandi. Ularda 65862 
nafar pedagog, tarbiyachi va boshqa xodimlar xizmat qildi. 9727 ta 
umumta'lim maktablarida 440762 nafar qituvchi 6,3 mln. quvchiga 
KADRLAR TAYYORLASH MILLIY DASTURI