Aşgabat “Ylym” neşirýaty

iii bap
MEKDEBE ÇENLI ÝAşLY ÇAGALARY 
oKATMAK WE TERBIÝELEMEK
1. Mekdebe çenli ýaşly çagalaryň beden terbiýesi
Garaşsyz, baky Bitarap ýurdumyzda ösüp gelýän ýaş nesliň be-
den taýdan sagdyn bolmagy üçin uly alada edilýär. 
Hormatly Prezidentimiziň ösüp gelýän ýaşlar baradaky alada-
sy na mysal edip, ýurdumyzda bina edilýän Saglyk öýlerini, “Ene 
mäh ri” merkezlerini, çaga hassahanalaryny, olaryň dünýäde iň gowy 
en jamalar bilen enjamalaşdyrmagyny aýtmak bolar. Welaýatlarda 
sta dionlaryň bina edilmegi, etrap merkezlerinde, şäherçelerinde sport 
mek depleriniň açylmagy ýaşlarda sportuň dürli görnüşlerine bolan 
höweslerini döredýär. 
Hormatly Prezidentimiziň “Türkmenistan sagdynlygyň we ru-
hu be lentligiň ýurdudyr” diýen şygaryna esaslanyp, häzirki döwürde 
çaga lar we ýetginjekler sportuň dürli görnüşlerinden giň gerimde 
peý dalanýarlar. 
Beden terbiýesiniň maksady. Mekdebe çenli ýaşly çagalary be-
den taýdan terbiýelemegiň esasy maksady olaryň saglygyny berkit-
mekden, yssa, sowuga taplamakdan, dürli kesellerden gorap sakla-
makdan hem-de ilkinji medeni-arassaçylyk endiklerini öwretmekden, 
iýmiti dogry guramakdan ybaratdyr. Mekdebe çenli döwründe ça ga-
nyň hereket etmek endiklerininiň esasylaryny (ýöremek, ylgamak, 
bökmek, dyrmyşmak) ösdürmeli. 
Medeni-arassaçylyk endiklerini terbiýelemek. Mekdebe çenli 
ýaşly çagalar edaralarynyň öňünde durýan terbiýeçilik çäreleriniň biri-
de körpelerde medeni-arassaçylyk endikleri terbiýelemekdir. Medeni-

---

45
Mekdebe çenli ýaşly çagalary okatmak we terbiýelemek
arassaçylyk endikleri terbiýelemek çagalar üçin-de, ulular üçin-de 
örän zerur terbiýeleriň biridir. Durmuş medenýetiniň ösdügiçe mede-
ni-arassaçylyk endikleriniň talaplary-da ösýär. 
Çagalara kiçijiklikden ýaş aýratynlyklaryna görä medeni-arassa-
çylyk endikleri öwredilmelidir. Çagalaryň durmuş tejribeleriniň art-
dy gyça, olar köp zatlara akyl ýetirip başlaýar. Şonda olar köpçülik 
ýerlerinde, ýekelikde medeni-arassaçylyk endiklerini dogry ulanmak-
lyga synanyşýarlar.
Çagalarda medeni-arassaçylyk endiklerini terbiýelemek “Türk-
menistanda mekdebe çenli ýaşly çagalara bilim we terbiýe bermegiň 
Milli maksatnamasynda” toparlar boýun ça görkezilendir. Meselem, 
çagalar bag larynyň kiçi toparla ryn daky körpelere eliňi ýuwmak, çer-
memek, çem çe tutmak we ş.m. öwredilýär. Biraz ulurak çagalara 
egin-eşikleri arassa saklamak, dürtgüç tutmak, agzyňy çaýkamak, 
dişiňi ýuwmak ýaly zatlar öwredilýär.