Aşgabat “Ylym” neşirýaty

Predmetler bilen hereket. Iki ýaşyndaky çagalar ulularyň kö-
me gi bilen predmetleri ulanmagy başarýar. Predmetli hereket ler -
den başga bu döwürde çagalar öwrediji oýnawaçlary ulanma gy, olar 
bilen oýnamagy başarmalydyr. Predmetleriň hereketler bi len arabag-
lanyşygyny bilip, çagada sensoriki ösüş emele gelýär. Pred met leriň 
häsiýetlerini kabul etmeklik bolup geçýär (predmetleriň şe kilini, 
reňkini bilýär). Sensoriki meseläniň çözgüdini tapmakda esasy orny 
oýnawaçlar tutýar. Olaryň reňkini, şekilini kesgitläp bilmeklige ýar-
dam edýär. Oýnawaçlar bilen oýunlar oýnalanda, her bir toparda 2-3 
sany çaga bolmalydyr hem-de olaryň her birinde oýun üçin ýeter-
likli oýnawaçlar bolmalydyr. Bu döwürdäki çagalaryň bile oýnap 
bilmeýändigini hem-de täze oýnawaçlaryň üstünde dawanyň bol-
mazlygy üçin öňünden bu ýagdaý barada pikirlenip, bu ýagdaýda 
näme etmelidigini terbiýeçi bilmelidir. 
Sözleýiş. Çaganyň iki ýaşyndaky döwri onuň sözleýşiniň ös-
ýän, kämilleşýän döwri hasaplanylýar. Çaga bilen ony gur şap alýan, 
gyzyklandyrýan zat barada köpräk gürleşmeli. Ony nahar la nyňda 
iýmit barada, geýindireniňde beden agzalary, egin-eşikleri barada 
aýtmaly. Çaganyň özüniň eşiden we gören zatlary barada aňynda sak-
lamagy başarmagy möhümdir. Mundan başga-da çagalar bilen diňe 
olaryň görýän zatlary barada däl, eýsem, öň gören zatlary barada hem 
gürleşmeli. Meselem, gezelenç döwri gören zatlary barada sözleri 
dürli görnüşde ulanmaly. Meselem, pişik uklap ýatyr, gyzjagaz hem 
uklap ýatyr. Pişik halyçanyň üstünde ýatyr, gyzjagaz bolsa düşegiň 
üstünde ýatyr. 

---

39
Irki ýaşdaky çagalaryň ösüşi we terbiýesi
Şu sözlemler çagalaryň söz baýlygyny baýlaşdyrýar hem-de bu 
sözler arkaly ola r deňeşdirmek ýaly düşünjeleri özleşdirýär. Çagalar 
bilen ulular gepleşende predmetleriň häsiýetlerini we olaryň alamat-
laryny öwretmelidir. Ýagny guşjagazlar uçýar, top tigirlenýär, güjük 
üýrýär. Çaga bu sözleri eşitmek bilen şol predmetleriň atlaryny we 
hereketlerini başga zatlar bilen kabul etmekligi öwrenmelidir.