Асосий воситалар ҳисоби

1. Bir tekis (to‘g‘ri chiziqli) usul:

1000000-100000	=	180000 so‘m
5 yil

Bajarilgan ishlar hajmiga mutanosib ravishda amortizat-siyani hisoblash (ishlab chiqarish usuli)

Dastlabki qiymati – tugatish qiymati	=	1000000-100000	=	10 so‘m
Taxmin qilinayotgan ish birligi hajmi		90000

1 km ga to‘g‘ri keladigan amortizatsiya xara-jatlari quyidagicha aniqlanadi:

	Dastlabki qiymati	Yurgan yo‘li, km	Yillik amortizatsiya summasi, so‘m	To‘plangan amortizatsiya	Balans qiysmati
Sotib olingan sanaga	1 000 000	-	-	-	1 000 000
1 yil oxiriga	1 000 000	20 000	200 000	200 000	800 000
2 yil oxiriga	1 000 000	30 000	300 000	500 000	500 000
3 yil oxiriga	1 000 000	10 000	100 000	600 000	400 000
4 yil oxiriga	1 000 000	20 000	200 000	800 000	200 000
5 yil oxiriga	1 000 000	10 000	100 000	900 000	100 000

Ikki baravar amortizatsiya me’yori bilan qoldiqni kamaytirish usuli

	Dastlabki qiymati	Yillik amortizatsiya summasi	To‘plangan amortizat-siya	Balans qiymati
Sotib olingan sana	1 000 000	-	-	1 000 000
1 yil	1 000 000	(1 000 000x40:100)=400 000	400 000	600 000
2 yil	1 000 000	(600 000x40:100)=240 000	640 000	360 000
3 yil	1 000 000	(360 000x40:100)=144 000	784 000	216 000
4 yil	1 000 000	(216 000x40:100)=86 400	870 400	129 600
5 yil	1 000 000	29 600	900 000	100 000

Yillar summasi usuli (kumulyativ usul)
Xizmat yillari yig‘indisi (kumulyativ son) 15 ga teng. (1+2+3+4+5=15)

	Dastlabki qiymati	Yillik amortizatsiya summasi	To‘plangan amortizatsiya	Balans qiymati
Sotib olingan sana	1 000 000	-	-	1 000 000
1 yil	1 000 000	900 000 x 5/15 = 300 000	300 000	700 000
2 yil	1 000 000	900 000 x 4/15 = 240 000	540 000	460 000
3 yil	1 000 000	900 000 x 3/15 = 180 000	720 000	280 000
4 yil	1 000 000	900 000 x 2/15 = 120 000	840 000	160 000
5 yil	1 000 000	900 000 x 1/15 = 60 000	900 000	100 000

Asosiy vositalarning har xil turlariga (guruhlariga) amortizatsiya hisoblashning turli usullarini qo‘llashga yo‘l qo‘yiladi. Bunda asosiy vositalarning bir turdagi obyektlari bo‘yicha (markasi, turi va boshqalar bo‘yicha) faqat bitta usul qo‘llaniladi.
Qo‘llaniladigan amortizatsiya hisoblash usuli korxonaning hisob siyosatida majburiy tartibda aks ettiriladi. Korxonalar kalendar yili davomida hisob siyosatini o‘zgartirmasligi kerak, O‘zR MV tomonidan 26.06.1998 y.da 17-07/86-son bilan tasdiqlangan 1-sonli BHMS «Hisob siyosati va moliyaviy hisobot»ning 56-bandida nazarda tutilgan holatlar bundan mustasno.
Agar asosiy vositalardan foydalanishdan kutilayotgan iqtisodiy naf sezilarli darajada o‘zgarish yuz bersa, agar yuzaga kelgan holatlar amortizatsiya usulining o‘zgartirilishini oqlasa, amortizatsiya hisoblash usuli o‘zgarayotgan tendentsiyani aks ettiradigan tarzda o‘zgartirilishi mumkin. Bunday o‘zgarish hisob siyosatida aks ettirilishi lozim. Bunda moliyaviy hisobotga tushuntirish xatida mazkur o‘zgarish sabablari va ularning iqtisodiy samarasi ochib berilishi zarur.
Asosiy vositalar holatini yaxshilaydigan va, mos ravishda, xizmat muddatini uzaytiradigan xarajatlar amalga oshirilganini hamda xizmat muddatni qisqartiradigan texnologik o‘zgarishlarni hisobga olib asosiy vositalarning foydali xizmat muddati korxona tomonidan qaytadan ko‘rib chiqilishi mumkin.
Tugatish qiymati asosiy vositalarning amortizatsiyalanadigan qiymatini hisob-kitob qilishda muhim tarkibiy omil hisoblanadi. Tugatish qiymati muhim bo‘lmagan holatda, u amortizatsiyalanadigan qiymatni hisoblab chiqarishda hisobga olinmasligi mumkin.
Agar tugatish qiymati ahamiyatga ega bo‘lsa, u asosiy vositalarni xarid qilingan sana yoki ularni qayta baholash sanasida aniqlanadi. Tugatish qiymati asosiy vositalarning xizmat muddati oxirida tugatish bo‘yicha kutilayotgan xarajatlarga kamaytiriladi.