Asosiy ma’lumotlar Reja

Jadval. - 7.1. Osiyo mamlakatlarida xalqaro turizmda turistlar oqimi, mln.

t/r	davlatlar	2010y.	2017y.	2018y.	2018 yilda o’sish 2017yilga nisbatan,foizda	2018 yilda ulushi, foizda
	Osiyo va Tinch okean	208,174	324,041	347,731	7.3	100
1	Xitoy	55,665	60,740	62,900	3.6	18.1
2	Tailand	15,936	35,483	38,277	7.9	11.0
3	Yapaniya	8,611	28,691	31,192	8.7	9.0
4	Gonkong (Xitoy)	20,085	27,885	29,263	4.9	8.4
5	Malayziya	24,577	25,948	25,832	-0.4	7.4
6	Makao (Xitoy)	11,926	17,255	18,493	7.2	5.3
7	Hindiston	5,776	15,543	17,427	12.1	5.0
8	Viyetnam	5,050	12,922	15,498	19.9	4.5
9	Janubiy Koreya	8,798	13,336	15,347	15.1	4.4
10	Singapur	9,161	13,909	14,673	5.5	4.2
11	Indoneziya	7,003	12,948	13,396	3.5	3.9
12	Tayvan (Xitoy)	5,567	10,740	11,067	3.0	3.2
13	Avstraliya	5,872	8,815	9,246	4.9	2.7
14	Eron	2,938	4,867	7,295	49.9	2.1
15	Filippin	3,520	6,621	7,129	7.7	2.1
16	Kambodja	2,508	5,602	6,201	10.7	1.8
17	Yangi Zelandiya	2,435	3,555	3,686	3.7	1.1
18	Laos	1,670	3,257	3,770	15.8	1.1
19	Myanma	792	3,443	3,551	3.1	1.0
20	Shri Lanka	654	2,116	2,334	10.3	0.7

Manba: www.vikipediya.ru
Tashrif buyuruvchilar bo’yicha Yaponiya hududning o’nlik mamlakatlari qatoriga kiradi. U turli maqsadlarda kelayotgan turistlar oqimini dam olish va ko’ngilxushliklar uchun keluvchilarni ham oshirmoqda. Yaponiya ko’ngil ochish industriyasi dunyoda AQShdan keyin ikkinchi deb tan olingan. Shuni ta’kidlash kerakki, hududda turistik biznes industriasi rivojlangan va yaxshi yo’lga qo’yilgan hamda muvaffaqiyatli faoliyat ko’rsatayapti. Keyingi yillarda Vetnam va Kambodja ham turizmni rivojlantirishda katta muvoffaqiyatlarga erishmoqda, ammo Laos va Mug’iliston barcha urinishlariga qaramay juda kam bozor ulushiga ega.
Dunyoning ayrim mamlakatlardagi ba’zi to’xtalishlar bilan yetakchilar ro’yxatidan o’z o’rnini boy bergan mamlakatlar hisobidan Osiyo – Tinch okeani mintaqasida turizmning chiqish va kirish bozori shakllanmoqda. Turistlar jo’nab ketishi soni bo’yicha birinchi o’rinni uzoq vaqtdan buyon Yaponiya egallab kelmoqda edi, ammo Xitoy unung o’rniga chiqib oldi. Osiyo – Tinch okeani mintaqasidan chiqishlarning yarmi ularning ulushiga to’g’ri keladi. Har yili yaponlar xorijga 30 mln. safar uyushtirishayapti, xitoylaklar esa undan ham oshib ketdi. Bu mamlakatlardan turli baholashlar bo’yicha, 60 % dan 80 % gacha ko’ngilxushlik – xarid, tabiat qo’ynida dam olish, tarixiy – madaniy, diqqatga sazovar joylar bilan tanishish, madaniy – tomosha tadbirlari, sport bilan shug’ullanish uchun safarga chiqilayapti.
2019 yilda Osiyo – Tinch okeani regionida o’sish (+6%) asosan ichki oqimlar, ayniqsa Xitoy, Koreya va Avstraliya hisobidan sodir bo’lgan. Janubiy-Sharqiy Osiyoda turistlar oqimi bir yilda 8.6 foizga oshgan, jumladan, Indoneziyada (+16,9%), Kambodjada (+11,8%), Filippinda (+11,0%), Tailandda (+8,6%), Singapurda (+7,7%) o’sgan. Sharqiy Osiyoda eng ko’p quyidagi davlatlarda o’sish sodir bo’lgan: Yaponiyada (+19,4%), Mongoliyada (+16,1%) va Makaoda (+9,9%). Okeaniyada ham 6.0 foizli o’sish sodir bo’lgan. Eng yuqori o’sish quyidagi davlatlarda sodir bo’lgan: Avstraliya (+6,6%), Samoa (+8,8%), Fidji (+6,4%), Yangi Kaledoniya (+4,3%) va Yangi Zelandiya (+5,5%).


Jadval.- 7.2. Osiyo va Tinch Okeani mintaqasida turizm harakatlarining rivojlanish dinamikasi

Yillar	Turistik tashriflar mln. kishi	O’rtacha yillik o’zgarish %	Jahon tu-rizm tash-riflari ichidagi ulushi %	Turistik tashriflar-dan tushgan tushum mlrd. AQSh dollari	O’rtacha yillik o’zgarish %	Jahon turizm tashriflari ichidagi ulushi %
1970	5,331	-	3,22	1,1	-	6,15
1975	8,657	62,39	3,89	2,164	96,73	5,32
1980	20,961	142,13	7,28	8,469	291,36	8,19
1985	30,389	44,98	9,22	12,849	51,72	11,06
1990	52,263	14,7	11,41	38,617	12,8	14,98
1995	83,187	9,21	14,69	72,759	17,44	18,24
2000	115,300	27,9	16,77	86,357	4,75	18,24

Manba: Butun Jahon Turizm Tashkiloti.
Turizm sohasida mintaqa bo’yicha Xitoy, Gonkong, Indoneziya, Malayziya, Singapur, Tailand dunyo turizm markazlari ichida eng sevimli va yuqori darajadagi talabga sazovor bo’lmoqdalar.Ushbu davlatlarga 1970-80 yillarni oladigan bo’lsak, 1970 yilda 5.3 mln. xorijiy turistlar tashrif buyurgan bo’lsa, 1980 yilga kelib 20.9 mln. turistlar tashrif buyurgan. O’n yil ichida o’sish sur’ati 194.4% ni tashkil etgan. 1980-90 yillar xorijiy turistlar tashrifi 2.5 marttaga oshgan, 1980 yilda 20.9 mln. turistlar tashrif buyurgan bo’lsa, 1990 yilda esa 52.3 mln. turistlar tashrif buyurgan. 1990-2000 yillarda ushbu mamlakatlarda xorijiy turistlar tashrifi 4 martaga ko’paygan. 1990 yilda 52.3 mln. turistik tashriflar qayd qilingan bo’lsa, 2000 yilga kelib bu ko’rsatkich 115,3 mln. kishini tashkil etgan. O’sish sur’atlari esa 149.3% ni tashkil etgan.
2018 yilga kelib turizm bo’yicha, aniqrog’i xalqaro turistlar oqimi bo’yicha Osiyoning lider davlatlari Xitoy, Tailand, Yaponiya, Gonkong va Malayziyalar egalashdi. Eng dinamikligi esa – Eron, Vyet Nam, Laos bo’lishdi.


Jadval. - 7.3. Osiyo mamlakatlarida (top 20 talik) xalqaro turizmda ko’rilgan daromad,mln.doll.

t/r	davlatlar	2010y.	2017y.	2018y.	2018yildagi ulishi
	Osiyo va Tinch okean havzasi	254,367	395,996	435,460	100
1	Tailand	20,104	56,938	63,042	14.5
2	Avstraliya	32,584	41,732	45,035	10.3
3	Yapaniya	13,199	34,054	41,115	9.4
4	Xitoy	45,814	38,559	40,386	9.3
5	Makao (Xitoy)	22,276	35,575	40,187	9.2
6	Gonkong (Xitoy)	22,200	33,339	36,703	8.4
7	Hindiston	14,490	27,365	28,568	6.6
8	Singapur	14,178	19,738	20,528	4.7
9	Malayziya	18,115	18,323	19,143	4.4
10	Janubiy Koreya	10,328	13,368	15,319	3.5
11	Indoneziya	6,958	13,139	14,110	3.2
12	Tayvan (Xitoy)	8,721	12,315	13,704	3.1
13	Yangi Zelandiya	6,522	10,593	11,004	2.5
14	Viyetnam	4,450	8,890	10,080	2.3
15	Filippin	2,645	6,988	7,461	1.7
16	Eron	2,438	4,402	..	..
17	Shri Lanka	576	3,925	4,381	1.0
18	Kambodja	1,519	3,636	4,352	1.0
19	Maldiv orollari	1,713	2,744	3,028	0.7
20	Fiji	634	926	956	0.2

Manba: www.vikipediya.ru

Jadvaldan ko’rinib turibdiki, bu o’ntalikka asosan Sharqiy Osiyo (5ta) va Janubiy - Sharqiy Osiyo (3ta) davlatlari egallab turibdi. Bundan tashqari, bu o’ntalikka jadal sur’atlar bilan qit’aning janubidagi gigant davlat Hindiston kirib keldi va jadal ravishda oldinga qarab o’smoqda.

Xalqaro turizmdan daromad ko’rish bo’yisha esa lider davlatlar – Tailand, Avstraliya, Yaponiya va uch Xitoy davlati egalladi.
Osiyaodagi o’ntalik ichida faqat Malayziyada turistlar oqimi kamaygan, qolganlarida esa o’sish kyzatilgan, eng dinamigi esa Viyetnam, Janubiy Koreya va Hindiston bo’lgan.